Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) “Türkiye Sermaye Piyasası 2021” raporunu yayımladı.
Birlikten yapılan açıklamada, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınını sınırlamaya yönelik kısıtlayıcı önlemlerin gevşetilmesi, aşılamanın sürat kazanması ve destekleyici iktisat siyasetlerin sürmesinin katkısıyla global iktisadi faaliyette 2020 sonunda başlayan toparlanmanın, 2021 yılında da sürdüğü kaydedildi.
Rapora nazaran ,salgın ortamında hükümetler ile merkez bankalarının dayanaklarının sürmesi, tasarruf eğiliminin artması ve düşük faiz ortamında yatırımcıların, alternatif getiri arayışıyla sermaye piyasalarına ilgisi ve halka arzlar arttı.
2021’de dünyada borsalara kote olan şirketlerin toplam piyasa kıymeti bir evvelki yıla nazaran yüzde 17 artarak 124 trilyon dolara ulaşırken, süreç hacminin de tıpkı oranda artarak 215 trilyon dolara ulaştı. Borsa İstanbul yüzde 574 evre suratı ile evvelki yıl olduğu üzere 2021’de de dünyanın en likit piyasası oldu. Yüzde 355 evre suratı ile Çinli Şenzhen Borsası en likit ikinci borsa olurken, yüzde 346 evre süratiyle Tayvanlı Taipei üçüncü, yüzde 298 zaman süratiyle ABD’li Nasdaq ise dünyanın en likit dördüncü borsası oldu.
2021 YILININ GETİRİ ŞAMPİYONU ZİMBABVE BORSASI OLDU
23 gelişmiş ve 24 gelişmekte olan ülkenin büyük ve orta ölçekli şirketlerinin performansını yansıtan MSCI ACWI endeksi 2021 yılını dolar bazında yüzde 19 artışla tamamladı.
2021’de dünya genelinde gelişen piyasalar endeksi yılı yüzde 3 kayıpla tamamlarken, gelişmiş piyasalar gelişmekte olan piyasalardan olumlu ayrıştı. Çin dışındaki gelişmekte olan ülkeler genelinde ise hisse piyasalarından sermaye çıkışı yaşandı.
Organize borsalar ortasında 2021’de dolar bazında bir evvelki yıla kıyasla en fazla getiriyi yüzde 209 ile Zimbabve Borsası sağladı. Yüzde 97 getiri ile Zambiya’daki Lusaka Borsası ikinci en yüksek getiri sağlayan borsa olurken, Sri Lanka Borsası yüzde 65 getiri ile üçüncü, Estonya Borsası yüzde 37 getiri ile dördüncü oldu. 92 borsa ortasında 74’ü 2021 yılını getiri ile tamamlarken, 18 borsa yılı kayıpla kapattı.
Salgın ortamında internet üzerinden süreçlerin ivmelenmesiyle birlikte, teknoloji şirketlerinin iş hacmi ve bu şirketlere olan yatırımcı ilgisi teknoloji şirketlerinin yükte olduğu Nasdaq’ta fiyatların yüzde 29 artmasında tesirli olurken, 2020 yılında salgın nedeniyle zayıf seyreden petrol fiyatlarının 2021 yılında tekrar yükselmesiyle iktisadı tartıyla petrol gelirine bağlı olan ülke borsaları sıralamada öne çıktı.
Borsa İstanbul 2021’de dolar bazında yüzde 30 ile en fazla bedel kaybeden borsa olarak dikkati çekerken, en fazla kayıp yaşanan başka 9 borsanın 4’ü Latin Amerika, 2’si Afrika, 2’si Asya ve 1’i Avrupa ülkesinde yer aldı.
BORSALARIN PİYASA PAHASI 124 TRİLYON DOLARA ÇIKTI
Endekslerdeki artışın yanı sıra halka arzların da tesiriyle 2021’de dünyada verisi incelenen 85 borsaya kote olan şirketlerin toplam piyasa pahası bir evvelki yıla nazaran yüzde 17 artarak 124 trilyon dolara çıktı.
2021 yılında dünya borsalarındaki toplam piyasa pahasındaki artışın üçte ikisi NYSE, Nasdaq ve Euronext’ten geldi. Bu borsalar toplam piyasa pahasının yarısını oluşturdu. ABD borsalarındaki şirketler, 52 trilyon dolarlık piyasa kıymeti ile dünya borsalarının toplam piyasa bedelinin yüzde 41’ine sahip oldu.
7,3 trilyon dolar piyasa pahası ile Avrupa’nın en büyüğü olan ve Hollanda, Belçika, Fransa, Portekiz, Norveç, İtalya Borsalarını içeren Euronext Borsa ile Uzak Doğu blokunda yer alan Japonya, Çin, Hong Kong ve Şenzhen borsaları piyasa pahası bakımından ABD borsalarının akabinde gelerek, toplam piyasa kıymetinin yüzde 26’sını oluştur
– New York Borsası 27,7 trilyon dolar piyasa bedeli ile dünyanın en bedelli borsası
New York Borsası 27,7 trilyon dolar piyasa bedeli ile 2021 yılında dünyanın en kıymetli borsası olma unvanını korudu. Nasdaq 24,6 trilyon dolar ile ikinci sırada, Şanghay 8,2 trilyon dolar piyasa kıymetiyle üçüncü sırada yer aldı. Borsa İstanbul ise evvelki yıla nazaran 6 sıra gerileyerek 138 milyar dolar piyasa bedeli ile 2021 yılında 38’inci sırada yer aldı.
2021 sonunda borsaların piyasa pahasının ilgili ülkelerdeki Gayrisafi Yurt içi Hasıla’sına (GSYH) oranı yüzde 123’çıkarken, Hong Kong borsasının piyasa kıymeti itibariyle ulusal gelirinin 15 katı büyüklüğe ulaşması dikkati çekti. Dolar bazında hesaplandığında Borsa İstanbul’un piyasa bedelinin Türkiye GSYH’sına oranı ise yüzde 17 oldu.
– BORSALARA KOTE ŞİRKET SAYISI 56 BİNE YAKLAŞTI
2021 sonu prestijiyle dünyada yatırım fonları ve holdingler hariç 87 borsaya kote olan yerli, yabancı şirket sayısı 56 bine yaklaşırken, incelenen borsalar ortasında 5 bin 600’e yakın şirketle en fazla şirketin kote olduğu borsa Hindistan Bombay oldu. Bombay’ı 3 bin 824 şirketle Japonya Borsası ve 3 bin 678 şirketle Nasdaq OMX izledi.
Menkul değer yatırım iştirakleri ve borsa yatırım fonları hariç, 380 şirketin kote olduğu Borsa İstanbul, 87 borsa ortasında bir evvelki yıla nazaran üç sıra düşerek 2021 sonunda 30’uncu sıraya geriledi.
PAY SENEDİ SÜREÇ HACMİ 215 TRİLYON DOLARA ULAŞTI
Artan yatırımcı ilgisinin tesiriyle 2021 yılında dünyada pay senedi süreç hacmi yüzde 17 artarak 215 trilyon dolara ulaştı.
2021’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 3.369 oranında artışla süreç hacminin en fazla arttığı borsa Pearl Equities isimli iştiraki aracılığıyla hisse piyasası süreçlerine 2020’nin Eylül ayında başlayan Miami Memleketler arası Menkul Değerler Borsası (MIAX) olurken, yüzde 350 artışla Abu Dabi Borsası, 2021’de süreç hacmi artışında ikinci, yüzde 231 ile Panama’daki Latin Amerika Borsası üçüncü, yüzde 226 artışla Kuveyt Borsası dördüncü sırada yer aldı.
ABD borsaları, piyasa bedelinde olduğu üzere süreç hacminde de birinci sıralarda bulunurken, 2021’de 794 milyar dolarlık süreç hacmiyle Borsa İstanbul, pay senedi süreç hacmi bakımından dünya borsaları ortasında 20’nci sıradaki yerini korudu.
GLOBAL YATIRIM FONLARI 71 TRİLYON DOLARI AŞTI
TSPB’nin ABD Yatırım Kuruluşları Enstitüsü’nün (Investment Company Institute) 46 ülkeyi kapsayan bilgilerinden derlediği bilgilere nazaran ise dünyadaki yatırım fonlarının toplam büyüklüğü borsa endekslerindeki artışa paralel olarak 2021’de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 13 artarak 71 trilyon doları aştı.
ABD 34 trilyon dolarlık yatırım fonu portföyü ile dünya sıralamasında birinci sırada yer alırken, ulusal geliri 84 milyar dolar olan Lüksemburg’un yatırım fonu büyüklüğü 6,6 trilyon doları aştı.
İrlanda, 2021 yılında yatırım fonu portföyünü bir evvelki yıla nazaran yüzde 15 artırarak, 4,6 trilyon dolarlık portföy büyüklüğü ile dünyada üçüncü sırada yer aldı. Yatırım fonu büyüklüğünü yüzde 46 üzere yüksek bir oranda artıran Çin, dördüncü sıraya çıktı. Yatırım fonları büyüklüğünde birinci 10’da yer alan ülkelerin portföy büyüklüğü, toplam portföy büyüklüğünün yüzde 90’ını oluşturdu.
Türkiye’deki yatırım fonu portföy büyüklüğü ise 2021’de bir evvelki yıla kıyasla dolar bazında yüzde 16 artarak 20,4 milyar dolara çıktı.