Sam Bowstead Sam Bowstead’in Brisbane’deki meskeni Avustralya’da Şubat ayında yaşanan sel felaketinde su altında kaldı. Konutları doğal afetlere karşı hazırlayan bir mimar Sam Bowstead. Lakin Şubat ayında Brisbane’deki konutu sel suları tarafından yutulduğunda çaresiz kaldığını hissetti: “Evinize epey vakit ve emek harcıyorsunuz. Ve onun sular altında kaldığını görüyorsunuz. Bu çok yıkıcı”.
“Daha evvel birebir şeyi yaşayan beşerlerle çalıştım. Şimdiyse benim başıma geldi. Suların bu kadar süratli yükseldiğini görünce şok olduk… Birkaç saat içinde bir metreden fazla yükseldi. Konutumuz için endişelenirken kendi güvenliğimiz için telaş etmeye başladım.”
Sonunda tek kaçış yolu bir bottu.
Bowstead’in tecrübesi Avustralya’da yaygınlaşmaya başladı.
Geçtiğimiz üç senede yangınlar ve seller 500’den fazla insanın ve milyonlarca hayvanın hayatını kaybetmesine yol açtı. Kuraklık, hortum, çılgın medcezirler insanların hayatını tesiri altına aldı.
İklim değişikliği Cumartesi günü Avustralya’da yapılacak seçimde oy kullanacaklar için temel etken. Hayat masrafları ve doğal afetlerin kıymeti daha evvel hiç olmadığı kadar birbirine yaklaştı.
BBCClimate Council sivil toplum kuruluşunun raporuna nazaran, Avustralya’da araştırmaya dahil edilen her 25 meskenden biri 2030’a kadar aktif formda sigorta edilemez olarak kaydediliyor. Yani ülke bir “sigorta kriziyle” karşı karşıya.
Kurum yöneticisi Amanda McKenzie, artık pek çok Avustralyalının konutlarını ya da iş yerlerini sigortalamanın imkansız olduğunu düşündüğünü söylüyor.
En büyük sorun ise, 500 bin konutun yüzde 40’ının sigortalanamaz olduğu Queensland eyaletinde görülüyor. Eyaletin başşehri Sam Bowstead’in meskeninin bulunduğu Brisbane.
BBCSİGORTA FİYATLARI 2004’ÜN DÖRT KATI
Sigortacılar bu yılkinin en maliyetli sel felaketi olduğunu belirtirken sigorta fiyatlarının ülkede her vakit yüksek olduğunu ekliyor.
Ancak yeniden de müşteriler konut sigortasına 2004’tekinin dört katı kadar ödeme yapıyor.
Kuzey Avustralya’daysa sigorta fiyatları daha da yüksek. Kimileri sigortaya ülkenin öteki bölgelerinden 10 kat daha fazla ödüyor.
BBCBBC’ye konuşan Melbourne Üniversitesi’nden ekonomist Dr. Antonia Settle, “Bu muhtemelen Avustralya’nın en kıymetli hayat masrafı sorunu. Sigortası olmayan konut sahipleri en büyük varlıklarını kaybetme riski taşıyor” diyor.
Risk tahlili şirketi Climate Valuation bu durumun toplumsal eşitsizliği alevlendirdiğini ve “iklim gettoları” yarattığını söylüyor.
Yüksek riskli bölgelerdeki meskenlerin fiyatları ve kiraları ucuzluyor. Bu bölgeler terk edilse de mesken sahibi olmak isteyen şahıslar buralara yerleşiyor.
BBC Sam Bowstead bu bölgeye fiyatlarından ötürü yerleştiğini söylüyor. Michelle Vine bu örneklerden biri. Fiyatları uygun olduğu için hassas bölgelerden birine taşındığını, konutu aldığı vakit güya “piyango kazanmış” üzere hissettiğini söylüyor. Meskeni sular altında kalan Bowstead de emsal açıklamalar yapıyor.
PEKALA NE YAPILABİLİR?
Hükümet, kuzeyde felaketlerden etkilenmiş milyonlarca şahsa “tekrar sigorta” için yardım edeceğini söylese de bunun riskli bir siyaset olduğu düşünülüyor.
Ülkenin sigorta sanayisini temsil eden Insurance Council of Australia da sanayi gözlemcileri de bunu istemiyor.
Siyaset bilhassa, felaketlerden etkilenen ülkenin başka bölgelerini kapsamamasından ötürü eleştiriliyor.
Hükümetin ya riskli bölgelerin gelişmesine kısıtlama getirmesi ya da insanları, meskenlerini felaketlere karşı muhafazalı hale getirmesi için teşvik etmesi bekleniyor.
Fakat Dr. Settle hükümetin aslında iklim değişikliğiyle ilgili bir şey yapmak konusunda gönülsüz olduğunu belirtiyor.
BÜYÜK YANGINLARIN AKABİNDE
2019-2020’deki devasa yangınların akabinde Avustralyalılar daha sonra gerçekleşebilecek felaketlere karşı hazır olmaları konusunda uyarıldı.
Fakat iklim değişikliğinden en çok mağdur olan ülkelerden olmakla birlikte, Avustralya kişi başı en çok sera gazı salımı yapan nüfuslardan birine sahip.
Başbakan Scott Morrison’ın hükümeti 2030 yılına kadar sera gaz salımını yüzde 26 azaltma kelamı verdi. Anthony Albanese altındaki Emekçi Partisi ise yüzde 43 kesinti taahhüt etti.
İkisinin de Milletlerarası İklim Değişikliği Paneli’nde önerilen yüzde 50’nin altında kalması ise dikkat çekiyor.
Avustralyalılar daha sert iklim hareketleri bekliyorlar lakin iki taraf da seçim kampanyalarında bu bahiste hayli sessiz kaldılar.
Getty Images Kara Yaz olarak hatırlanan 2019-2020 yangınlarında 3000’den fazla mesken yandı. Bilhassa kömür Avustralya’nın ekonomik gelişme, siyaset ve etraf bahisleri ortasında kıymetli bir noktada bulunuyor.
Bu nedenle fosil yakıtlar seçimler sırasında siyasetçilerin bahsetmek istediği mevzulardan biri değil.