Sedat Peker’in görüntülerinin akabinde CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun son atılımıyla SADAT, tekrar ülkenin en kıymetli tartışma hususlarından biri haline geldi.
Kılıçdaroğlu’nun ‘Paramiliter yapı’ ve ‘Terörist yetiştiren kurum’ olmakla suçladığı SADAT, kendisine “İslam ülkelerini muhteşem güç haline getirme” gayesini koyduğunu söyleyen bir savaş şirketi olarak dikkat çekiyor.
Türkiye’de seçim güvenliğine dair telaşların de odağında yer alan, SADAT’ın hedefi nedir? Kimlerden oluşuyor? İktidar SADAT’la ne tıp bir bağlantı içinde? Ve SADAT hakkındaki savlara ne diyor?
DW Türkçe’nin, tartışmaların odağındaki SADAT’ı 10 başlık altında mercek altına aldığı incelemesi şöyle:
NASIL KURULDU, EMELİ NE?
SADAT, 28 Şubat periyodunda kadrosuzluk nedeniyle emekli edilen Adnan Tanrıverdi ve emsal biçimde “irticai faaliyetleri” nedeniyle emekli edilen askerler tarafından 2012 yılında kuruldu. Bir yıl sonra ise Adaleti Savunanlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Derneği (ASSAM) tekrar birebir takım tarafından faaliyete geçirildi. Her iki kuruluşun temeli 2000 yılında kurulan Adaleti Savunanlar Derneği’ne (ASDER) dayanıyor. Emelleri birebir olan iki kuruluşun organik olarak da birbiriyle temaslı olduğu dikkati çekiyor.
ASSAM, hedefini “İslam Ülkelerinin bir üstün güç olarak dünya siyaset sahnesine çıkmasını sağlamak” olarak tanımlıyor. SADAT İdare Şurası Lideri Melih Tanrıverdi de ASSAM’ın sitesinde yayımladığı bir yazısında, “ASSAM stratejiler oluşturan ve dünya kamuoyuna sunarak alternatif yollar üreten bir Yumuşak Güçtür” diyor. Tanrıverdi, SADAT’ı ise “Hiçbir silahlı gücü olmamış lakin İslam Ülkelerinde var olan Silahlı Kuvvetler ve Polis Teşkilatlarına ellerindeki Sert Gücü faal kullanmalarını sağlayacak reorganizasyon, danışmanlık, eğitim ve donatım hizmetleri sunan bir Yumuşak Güç olarak faaliyetlerini yürütmektedir” olarak tanımlıyor.
Yani Adnan Tanrıverdi liderliğindeki ASSAM, İslam ülkelerini üstün güç yapma gayesine ait “ideolojik” alt yapıyı hazırlarken SADAT ise bu ülkelere verdiği eğitimlerle askeri ayağını oluşturma gayretinde.
SADAT misyonunu, “İslam ülkeleri ortasında savunma ve savunma sanayi işbirliği ortamı oluşturmak ve İslam dünyasının kendine kâfi bir askeri güç olarak da Dünya Üstün Güçleri ortasındaki hak ettiği yeri almasına yardımcı olmak” olarak belirlemiş durumunda. SADAT’ın internet sitesinde yer alan bilgiler de bununla örtüşüyor.
Bu ortada SADAT’a iş müracaatlarında İngilizce’nin yanı sıra Arapça lisanı koşulu da arıyor.
ÇALIŞANI KİMLER?
Şirketin sitesinde verdiği bilgilere nazaran, SADAT Savunma’da Türk Silahlı Kuvvetleri’nde vazife yaptıktan sonra emekli olmuş general, üst subay ve subaylar ile astsubay çavuştan başçavuşa kadar çeşitli rütbelerde işçi çalıştırıyor. Bunlar ortasında Harp Akademileri’nde eğitim görmüş, Genelkurmay Karargahında ve tugay, tümen, kolordu ile ordu komutanlıklarında vazife yapmış emekli askerler ile Askeri Ataşelik ve NATO karargâhlarında vazife yapmış şahıslar yer alıyor.
Böylelikle TSK’nın en kritik ünitelerinde çalışmış emekli askerlerin bilgilerini kullanan SADAT, yabancı ülkelere eğitim ve danışmanlık hizmeti verebiliyor.
Askeri alanda İslam ülkelerine eğitim verdiğini söyleyen SADAT’ın en tartışmalı faaliyeti “Gayri Nizami Harp Eğitimi” tezi. Kurumun sitesinde de buna ait “SADAT Savunma hizmet verilen ülkelerin topyekûn savunma tertibi gereksinimi olarak ortaya çıkacak Gayri Nizami Harp teşkilatlanması ve bu teşkilatın ögelerinin pusu, baskın, yol kapaması, tahrip, sabotaj ve kurtarma-kaçırma harekâtı ile bu harekata karşı koyma faaliyetlerinin eğitimini verir” bilgisi yer alıyor.
Şirketin özel harekat ve istihbarat eğitimi verdiği de belirtiliyor.
İKTİDARLA BAĞI NE?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın SADAT yöneticileriyle “alakasının olmadığını” belirtmesine rağmen 2012’de kurulan SADAT Savunma, bilhassa 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra iktidarla yakın bir manzara veriyor.
SADAT’ın kurucusu olan emekli Tuğgeneral Adnan Tanrıverdi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Başdanışmanlığını yapmıştı. Tanrıverdi tıpkı vakitte Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Siyasetler Şurası üyesi oldu.
Tekrar SADAT’ın kurucularından Gürcan Onat’ın askeri öğrenci alımlarına ait komitelerde iki yıl boyunca misyon yaptığı ortaya çıkmıştı.
HAKKINDAKİ ARGÜMANLAR?
SADAT hakkında bugüne kadar pek çok tez ortaya atıldı. Türkiye’de eğitim kamplarının bulunduğu, El Nusra’ya yardım tırları ismi altında silah gönderdiği, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün bastırılmasında vazife aldığı tezleri başı çekti. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Konya ve Tokat’ta silahlı eğitim kampları argümanıyla ilgili yürüttüğü soruşturmada, “delil bulunmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı vermişti.
Haklarındaki savlara ait DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan SADAT İdare Heyeti Lideri Melih Tanrıverdi ise “Silahlı gücümüz yok” diyor. Kuruluşundan bu yana 25 ülke için askeri projeler ürettiklerini söyleyen Tanrıverdi, isim vermiyor lakin bu 25 ülkeyi Ortadoğu ve Afrika ülkeleriyle Türkî cumhuriyetler olarak özetliyor.
Yaklaşık 20 takımlı işçisinin olduğunu tabir eden Tanrıverdi, ülkelere yönelik proje yapma periyodunda emekli askerlerden de hizmet aldıklarını kaydetti. Tanrıverdi, büsbütün ülkelerin silahlı kuvvetleriyle çalıştıklarını belirterek “Çatışma bölgelerindeki ülkelere iş yapmıyoruz. Onun dışında farklı yapılarla katiyetle çalışmıyoruz. Senede 17 civarında proje teklifi geliyor. Bunların mukavele etabına gelmesinde çok önemli efor sarf ediyoruz. Yılda birkaç proje lakin yapabiliyoruz. Bir projenin hayata geçmesi üç yılı buluyor” dedi.
Tanrıverdi, Libya, Yemen üzere çatışma bölgelerine girmemeyi tercih ettiklerini belirterek “Biz girmek istesek de devletimiz onay vermez” açıklamasını yaptı. Tanrıverdi, ismini açıklamadığı bir ülkeye yönelik yaptıkları özel kuvvetler projesinin de devletin onay vermemesi nedeniyle uygulanamadığını kaydetti.
LİBYA’YA YÖNELİK BM AMBARGOSUNU DELDİ Mİ?
Pekala SADAT, Birleşmiş Milletler’in (BM) silah ambargosu uyguladığı Libya’da rastgele bir çalışma yaptı mı?
Şirket 2013 yılında Libya ordusu ile askeri spor tesisi ve zırhlı araç bakım-onarım merkezi kurmak için iki adet Düzgün Niyet Protokolü imzalamıştı. Lakin Ağustos 2013’de eski Tümgeneral Halife Hafter’in başlattığı isyan sonrasında, bu muahedeler hayata geçirilemedi. O tarihten beri SADAT’ın Libya’da Hafter’e karşı savaşan güçlere takviye verdiği argümanları öne sürülüyor.
Tanrıverdi, 2013 tarihli projelerine ait “BM ambargosunu delmeyecek biçimde projeler yaptık. Ama o devir teknik ve mali teklif sunma basamağına yaklaşmışken Libya karıştı. 2020 yılında BM Güvenlik Kurulu Libya Yaptırımları Masası bize yazı gönderdi. Biz de Libya’da rastgele bir faaliyetimizin olmadığını, ambargonun şuurunda olduğumuzu bildirdik” dedi.
BM, Libya’ya 2011’de silah ambargosu uygulanması kararı almıştı. Lakin ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu birtakım ülkeler ambargo kararına karşın Libya’ya askeri takviye sağlamaya devam etti.
SEÇİM GÜVENLİĞİYLE İLGİLİ TELAŞLAR?
Geçen hafta SADAT’ın kapısına giden CHP başkanı Kılıçdaroğlu, “Önünde bulunduğumuz SADAT bir paramiliter kuruluştur. Düne kadar Erdoğan’ın danışmanlığını yapıyordu bunlar. Gayeleri ortasında gayrı nizami hak eğitimi de var. Dikkatini çekmek isterim kamuoyunun yani sabotaj, baskın, pusu kurma, tahrip, suikast ve tehdit. Birebir vakitte terörist yetiştiren bir kuruluş” demişti. 2023 seçimlerinde de işaret eden Kılıçdaroğlu, “SADAT üzere kuruluşlar, kim olursa olsun seçimi gölgeleyecek, seçimin güvenliğini sarsacak rastgele bir şey olursa sorumlusu SADAT’tır ve Saray’dır” ikazında bulunmuştu.
Kılıçdaroğlu’nun tezlerinin sorulması üzerine Tanrıverdi, “Seçim güvenliğini tehdit edecek argümanı yanlışsız değil. İç siyasetin bir ögesi değiliz” dedi.
Tanrıverdi, “Emekli askerlerin TSK’dan edindikleri bilgilerle yabancı ülkelere proje yapılmasıyla devlet sırları taşınmış olmuyor mu?” sorusuna ise “Devlet sırları farklı, askerlik bilgileri başkadır. Biz askerlik mesleğiyle ilgili stratejik danışmanlık yapıyoruz. TSK’nın saklı bilgilerini transfer etmek kelam konusu değil” karşılığını verdi. Tanrıverdi, ülkelere yönelik projeleri tamamladıktan sonra Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Savunma Bakanlığı ve MİT’e raporladıklarını ve onay aldıklarını kaydetti.
ERDOĞAN’IN VE DEVLETİN ŞİRKETLE İLGİSİ?
DW Türkçe, Erdoğan’ın “SADAT yöneticileriyle alakamız yok” açıklamasını da sordu. Adnan Tanrıverdi’nin 2016 Ağustos ayında Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanlığı’na atanmasının akabinde SADAT’tan istifa ettiğini kaydeden Tanrıverdi, “2020 Nisan’ına kadar o misyonu yaptı. Misyon icabı orada. Bunun SADAT ile ilgisi yok. Adnan Paşa, devlet adamıdır” diye konuştu.
SADAT’ın iş takipçiliği yapmadığını savunan Melih Tanrıverdi, ticari faaliyetleri gereği Savunma Sanayii Başkanlığı’na gittiklerini savundu. Tanrıverdi, “Bazı ülkelerin Türkiye’den talep ettiği ekipman, teçhizat ve mühimmat muhtaçlıkları oluyor. Bunları SSB’ye iletmişizdir. Aselsan, MKE ve Roketsan’ın eserlerine talep oluyor. Biz de bu ülkelerin taleplerini Türk savunma endüstrisine yararı olsun diye irtibatlandıyoruz” diye konuştu. Tanrıverdi, “Bunda kurul alıyor musunuz?” sorusuna “Komisyon aldığımız bahisler da oluyor, almadığımız mevzular da oluyor” karşılığını verdi.
Tanrıverdi, devletten dayanak alamamaktan da şikâyetçi. Hiçbir devlet kurumunun “Şu işi siz yapın” demediğini savunan Tanrıverdi, “Biz devletin yurt dışındaki çıkarlarını sağlayacak bir şirketiz. Devlet bizi desteklemiyor. Falan ülke, ‘sizinle çalışalım ancak bize devletinizden referans getirin’ diyor. Biz de Ulusal Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayii Başkanlığı’na yazıyoruz. Onlar ‘siz özel şirketsiniz, size bu türlü bir referans veremeyiz’ diyorlar. Meğer devlet bize referans olmalı. Devlet bizi denetlemeli” dedi.
Pekala, SADAT Türkiye’den rastgele bir kuruma hizmet verdi mi? Tanrıverdi, bu soruya “Hayır, hiçbir kuruma danışmanlık eğitimi vermedik” diye yanıtladı.
DEVLETERAPOR HAZIRLADI MI?
Lakin Tanrıverdi’nin açıklamalarından vakit zaman SADAT’ın ticari bir şirket olmasına rağmen devletin çeşitli kurumlarına muhakkak aralıklarla raporlar gönderdiği anlaşılıyor.
Melih Tanrıverdi, Adnan Tanrıverdi’nin başdanışman olarak misyon yaparken 2016’dan itibaren askeri okulların Ulusal Savunma Bakanlığı’na, Jandarma’nın İçişleri Bakanlığı’na bağlanmasını önerdiğini ve kabul gördüğünü aktardı. Tanrıverdi, “terörün kaynağında bitirilme politikası” olarak özetlenecek yeni terörle uğraş konsepti ile Suriye’ye yönelik hudut ötesi harekat planlarının da Adnan Tanrıverdi’nin önerdiğini sav etti.
SURİYE İÇ SAVAŞINA MÜDAHİL OLDU MU?
Melih Tanrıverdi, bu sorulara “hayır” cevabını vererek savları reddediyor. Lakin Tanrıverdi, “SADAT olarak 2012 yılında Türkiye’nin oradaki hudut bölgesinde güvenlik önlemleri alması gerektiği, hudut ötesi harekat yapması gerektiği ve göçü durdurması istikametinde devletin tüm ünitelerine rapor gönderdik” tabirini kullandı.
O periyot “ÖSO’nun da bizden eğitim talebi geldi” diyen Tanrıverdi, “Talep vakti bunları kapsamlı halde raporlaştırdık, ‘konuyu yapabilir miyiz’ diye devletin ilgili kurumlarına sorduk. Lakin bir karşılık alamadık. Daha sonra da bu çeşit mahzurlu bahislere girmemeyi tercih ettik. Sırf ülkelerin silahlı kuvvetlerine hizmet vermeyi uygun bulduk. Daha sonra TSK, ÖSO’ya eğit-donat kapsamında eğitim verdi” açıklamasında bulundu.
15 TEMMUZ’UN NERESİNDE?
SADAT’ın 15 Temmuz darbe teşebbüsünün bastırılmasında da misyon aldığı, şirkete ilişkin keskin nişancıların Boğaziçi Köprüsü’nde bulunduğu savı sıkça getirilmişti.
O tarihte çalışanlarının 4-5 olduğunu argüman eden Tanrıverdi ise “15 Temmuz’u televizyondan öğrendim. Sayın Cumhurbaşkanının davetiyle biz de meydanlara indik. Planlı programlı, proje dâhilinde yürüdüğümüz tezi yanlışsız değil. ASDER üyelerinin alana çıkışı da ferdî. O gece tankları durduran arkadaşlarımız oldu. Onlardan biri de emekli bir albaydı” dedi. (HABER MERKEZİ)