Bugün 19 Mayıs…
Ulu lider Mustafa Kemal Atatürk, 103 yıl evvel İstanbul’dan bindiği Bandırma Vapuru’yla Samsun’a çıktı, ulusal çaba ateşini yaktı…
16 Mayıs’ta “Bandırma Vapuru” ile yola çıktı
Evvel Mondros Mütarekesi imzalandı, savaşta geçit verilmeyen düşman gemileri Çanakkale Boğazı’ndan geçerek İstanbul’a demirledi.
Daha sonra da İzmir işgal edildi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ise 16 Mayıs’ta, “Bandırma Vapuru” ile yola çıktı.
Bilinen ismiyle Bandırma Gemisi
Fırtınalı bir pazartesi günü Samsun kıyısına demir atan, bilinen ismiyle Bandırma Gemisi’ndeki Mustafa Kemal ve arkadaşlarını, birinci olarak Havuzlu İsmail’in kullandığı sandalla Kurmay Binbaşı Mahmut Ekrem Beyefendi karşıladı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, Samsun’a birinci adımlarını Reji İskelesi’nden attı.
O geminin tek fotoğrafı
O geminin tek bir fotoğrafı bulunuyor.
Bu fotoğraf karesinde aslında kaidelerin ne kadar sıkıntı olduğu anlaşılıyor.
Fakat Mustafa Kemal ve arkadaşları, kurtuluş uğraşını başlatmak için kararlı ve hiçbir koşul onları yolundan döndürmüyor.
“Göreve başladım”
Mustafa Kemal’i karaya Karakaş Mustafa lakaplı kayıkçı çıkardı.
“Dokuzuncu Ordu Kıtaları Müfettişi ve Padişahın Fahri Yaveri Mirliva Mustafa Kemal Paşa” unvanı ile Mustafa Kemal, “Saat 08.00’de Samsun’a ulaşarak misyonuna başladığına” dair İstanbul’a telgraf gönderdi.
Atatürk’ün Samsun’a gelişi, İngilizler tarafından tedirginlik yaratırken, halk tarafından çabucak değeri anlaşılamadı.
Samsun’da 6 gün kaldı
5 yıl sonra, 20 Eylül 1924’te büyük coşkuyla karşılanacak olan Mustafa Kemal’in Samsun’a birinci gelişi ise o günkü gazetelerde bile gereğince yer bulmadı.
Atatürk, Samsun’da 6 gün kaldı ve 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
İngilizleri şüphelendirmek istemeyen Atatürk, artan böbrek sancılarını ve Havza’nın kaplıcalarının kendisine yeterli geleceğini belirterek kentten ayrıldı.
“Yürüyelim arkadaşlar”
Atatürk ve arkadaşları, eski bir araçla Havza’ya hakikat yola çıktı. Yollar bozuk olunca araç birkaç kere arızlandı.
Araçtan inen Atatürk ve arkadaşları, tabiatın hoşluğuna kendilerini kaptırarak bir mühlet “Dağ başını duman almış, gümüş dere durmaz akar, güneş ufuktan artık doğar, yürüyelim arkadaşlar” marşını söyledi ve ilerlemeye başladı.
Böylelikle birinci marş Havza’nın Bekdiğin mevkisinde okunmuş oldu.
Birinci toplantı, birinci miting
Mustafa Kemal Atatürk, Havza’da Mesudiye Oteli’nde, beraberindekiler ise Ali Osman Ağa’nın konağında ağırlandı.
Havza, Ulusal Uğraş’ta “ilklerin” yeri oldu.
Atatürk, Havza’da Ulusal Çaba’yı örgütlemek için uygun ortamı buldu.
Birinci Müdafa-i Hukuk Cemiyeti, Havza’da kuruldu. Teşkilat birinci toplantısını “Taş Mektep” şimdiki Merkez İlköğretim Okulu’nda yaptı.
Birinci miting Havza’da yapıldı ve Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla gerçekleştirilen mitingde, İzmir’in işgali protesto edildi.
Birinci genelge
Birinci genelge tekrar Havza’da yayımlandı.
28 Mayıs’ta yayımlanan Havza Genelgesi, tüm valilik, kolordu komutanlık ve bağımsız mutasarrıflıklara gönderildi.
Havza Genelgesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıktıktan sonra birinci resmi reaksiyonu olması hasebiyle tarihte büyük bir değere sahip oldu.
Atatürk, bu genelgeyle halkın işgallere reaksiyon göstererek ulusal şuurun uyandırılmasını amaçladı.
Mirliva Mustafa Kemal’den, sivil Mustafa Kemal’e
Mustafa Kemal, 18 gün boyunca Havza’da Ulusal Uğraş için kıymetli adımlar attı.
Havza’daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin yaptığı baskı ile Atatürk, Dokuzuncu Ordu Müfettişliği vazifesinden alındı.
Birinci adımları teker teker atarak yoluna devam eden Atatürk, Havzalılara sivil olarak veda etti.
Mustafa Kemal daha sonra Amasya, Erzurum ve Sivas’ta yapılan kongrelerde yayınlanan genelgelerle Ulusal Caba’nın halini belirledi ve amacını koydu.
O maksat, “bağılsız-koşulsuz bağımsız bir Türk devleti kurmak”tı.
19 Mayıs: Doğum günü
Atatürk’ün doğum tarihi “19 Mayıs 1881” olarak resmi olarak belirtilirken, Atatürk’ün “Doğum yerim” dediği Samsun’un kendisi için başka bir kıymeti bulunuyor.
Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışı ve Kurtuluş Çabası’nı başlatışı Cumhuriyet’in ilanından sonra 1938 tarihine kadar “Gazi Günü” ismiyle Samsun’da lokal olarak kutlanıyor.
Daha sonra ise Atatürk’ün Ulusal Gayret’i başlatmak üzere 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basması 20 Haziran 1938’de çıkarılan bir kanunla ulusal bayram olarak kabul ediliyor.
