Getty Imagesİspanya, şiddetli regl ağrısı yaşayan bayanlara sıhhat müsaadesi verilen birinci Batılı ülke olmaya hazırlanıyor.
Regl periyotlarında ağrı çeken bayan çalışanlara ayda 3 gün müsaade verilmesini kapsayan yasa tasarısı, İspanya hükümetinin dünkü kabine toplantısında kabul edildi.
Bayanların günlük hayatını olumsuz etkileyen çok şiddetli regl ağrılarında (dismenore) bu müsaade 5 güne kadar çıkabilir.
Uygulamanın regl periyodunu hafif geçiren bayanları kapsaması ise beklenmiyor.
Regl müsaadesi uygulaması, İspanya’daki sosyalist hükümetin bayan sıhhati ve üreme haklarına dair kapsamlı yasa tasarısının bir kesimi. Tasarı yasalaştığında, İspanya regl müsaadesi getirilen birinci Avrupa ülkesi olacak.
İspanya’nın cinsiyet eşitliğinden sorumlu devlet bakanı Ángela Rodríguez, “Regl etrafında dönen tartışmaların artık tabu olmaktan çıkmasını” istediklerini söylüyor.
Mahallî medyaya konuşan Rodríguez, “Tıbbın çözemediği bir sorun olduğunda, süreksiz hastalık müsaadesi verilmesinin çok hassas bir adım olduğunu düşünüyoruz” diyor.
Dünyada iş hayatında regl müsaadesi getirilen çok az ülke var ve çoğunluğu Asya’da.
Japonya, Tayvan, Endonezya, Güney Kore ve Zambiya bunlardan kimileri.
1922’de birinci yasal regl müsaadesini getiren ise Sovyetler Birliği’ydi.
Regl müsaadesini destekleyenler, temel bir biyolojik süreci tanıyacak bu uygulamanın bayanlar için annelik müsaadesi kadar kıymetli olduğunu söylüyor. Eleştirenler ise, bayanlarla ilgili olumsuz basmakalıp inanışların güçleneceğinden, kimi patronların bayanları işe almaktan kaçınmaya başlayacağından telaş ediyor.
BBC 100 Bayan, regl müsaadesinin halihazırda uygulandığı ülkelerdeki bayanlara sordu: Bayanlar bu haklarını kullanabiliyor mu?
‘OFİSTE YALNIZCA BİRKAÇ ERKEK BENİ ELEŞTİRDİ’
Endonezyalı televizyon muhabiri Irine Wardhanie, lise çağından bu yana regl ağrısı yaşıyor.
Irine her ay iki gün müsaade kullanmak için yöneticisi ile konuşmuş.
Irine Wardhanie Irine Wardhanie Endonezya’da bayanlardan hijyenik ped istemenin dahi tabu olduğunu söylüyor. “Reglim başlamadan evvel çok ağrım oluyor. Migrenim oluyor ve yorgun hissediyorum. Kanamam başladığında da şiddetli ağrım, bulantım oluyor ve ateşim çıkıyor. Çoklukla bu 2 ya da 3 gün sürüyor. Erkek yöneticilerinizden bunun için müsaade istemek nasıl bir şey, bir hayal edin” diyen Irine kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“İlk başta oburlarının ne diyeceğinden kaygı ettim lakin yöneticilerime mail attığımda, bana takviye oldular.
“Benim şirketimde müsaade almak kolay, yöneticimi ve çalışma takviminden sorumlu kişiyi o gün e-mail ile bilgilendirmem kâfi. İş yerinde yalnızca birkaç erkek çalışan bunun adil olmadığını savundu.”
Öte yandan Endonezya’da yaşayan birçok bayan Irine’den farklı olarak bayanlara iki gün regl müsaadesi uygulamasından haberdar dahi değil.
Irine, medyada çalışan bayan meslektaşlarının bu uygulamadan habersiz bir biçimde “ağrılar içinde çalışmaya kendini zorladığını” belirtiyor.
Getty Images Endonezya’da iş yasası kanunlarına nazaran fabrika çalışanı bayanların regl devrinde müsaade alma hakkı var. Yılda 24 güne kadar regl müsaadesi tanınan çalışma maddeleri, çok az yerde uygulamaya geçiriliyor.
Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO), regl müsaadesinin ülkede keyfi olarak uygulandığını belirterek “Bazı yöneticiler ayda yalnızca bir gün müsaade veriyor, kimileri hiç müsaade vermiyor” diye vurguluyor.
Endonezya’da giysi kesimindeki bayan personellerin haklarını korumak için çalışan aktivist Vivi Widyawati, fabrika emekçisi bayanların hizmet ya da perakende satış kesiminde çalışan emekçilere oranla “regl müsaadesi almakta çok daha fazla zorlandığını” tabir ediyor:
“Gayri resmi bölümlerde çalışan bayanların bu haklarla ilgili bilgisi olmadığı üzere, öncelikle tabipten rapor almaları gerekiyor. Müsaade isterlerse cinsel istismara uğrayacakları ya da utanacaklarından kaygı ediyorlar.
“Bazı şirketler, regl müsaadesi müddetince bayanlara yevmiyelerini vermek istemiyor.”
DİSMENORE NEDİR?
- Bayanların birçok adet periyodunda ağrı ya da rahatsızlık yaşasa da, kimi bayanlar dismenore diye bilinen dayanılması güç bir sancıya maruz kalıyor.
- Karın ağrısı bacaklara ve bel bölgesine yayılırken bunu bulantı, ishal ve migren izleyebiliyor.
- Dismenorenin rahim içi duvarındaki hücrelerin ürettiği Prostaglandin hormonu düzeyindeki dengesizlik dahil birden fazla sebebi var. Hormon düzeyi arttıkça rahimdeki kasılmalar da güçlenerek çok ağrıya neden oluyor.
- İngiltere’de yapılan bir araştırmaya nazaran bayanların yüzde 20’ye yakını günlük aktivitelerini engelleyecek kadar şiddetli regl sancısı çekiyor.
‘HÂLÂ BİR TABU’
Japonya’da regl müsaadesi 70 yıldan fazladır var ve birinci olarak uygun tuvaletlerin bulunmadığı maden ve fabrika personelleri için hayata geçirildi.
Minna-no-sieri Minna No Seiri kuruluşu Japonya’daki okullarda regl müsaadesinin yaşama geçirilmesi için çabalasa da başarısız oldu. Lakin ülkede bayanların regl hakları için çalışan Minna No Seiri (Herkesin Adet Dönemi) isimli topluluğun kurucularından Ayumi Taniguchi’ye nazaran, ülkede regl müsaadesi kullanan bayanların günümüzdeki oranı son derece düşük.
Resmi bilgilere nazaran Nisan 2019 ve Mart 2020 ortasında regl müsaadesi kullanmak için başvuran bayanların oranı sırf yüzde 0,9.
Regl periyoduyla ilgili basmakalıp fikirlerin devam ettiğini söyleyen Ayumi Taniguchi, “Kadınlar bilhassa erkeklerin baskın olduğu çalışma alanlarında adet periyotlarıyla ilgili konuşmakta zorlanıyor. Birçok şirket de fiyatlı regl müsaadesi vermediği için birçok bayan bu yasal haklarını kullanmak yerine fiyatlı yıllık müsaade kullanıyor” diye ekliyor.
Getty ImagesGüney Kore de 1953 yılında regl müsaadesini yasal hâle getirdi.
2001’de onaylanan çalışma standartlarına ait 73. Unsur ile, talepte bulunmaları halinde bayanlara ayda bir gün fiyatsız müsaade hakkı verildi.
Hatta geçtiğimiz yıl bayan çalışanlarına regl müsaadesi hakkını tanımayı reddeden eski bir havayolu şirketi CEO’su 1,800 Dolar (2 milyon Güney Kore Wonu) para cezası aldı.
Ülkede regl hakkındaki farkındalığı artırmayı amaçlayan bir kuruluş için çalışan Kim Min-ji, daha evvel çalıştığı şirkette bayanların ya ağrıya dayanma, ya da yıllık müsaade kullanma durumunda kaldığını söylüyor:
“Güney Kore, ağrıyı yönetim etmeni bekleyen rekabetçi bir toplum. Münasebetiyle da acıya katlanacağınıza kesin gözüyle bakılıyor. En büyük sorun, burada regl müsaadesi hakkıyla ilgili konuşmayı zorlaştıran toplumsal atmosfer.”