BBCYerleşim yerlerinin ağır olduğu bir bölgede, bir apartman dairesinde her gün kız öğrencilerin gidip gizlice eğitim aldığı bu oda, Taliban’a karşı küçük üzere gözükse de çok güçlü bir direniş örneği sergiliyor.
Ergenlik çağındaki yaklaşık 15 kız çocuğu, bir matematik dersinde.
Öğretmen, “Tehditlerin farkındayız ve telaşlıyız lakin kızların eğitimi her türlü riski almaya değer” diyor.
Birkaç eyaletin dışında Afganistan’da kız öğrencilerin ikinci düzey eğitim alması yasaklandı, kız liseleri ve ortaokulları Taliban’ın buyruğuyla kapatıldı.
Ziyaret ettiğimiz bu kapalı okulda, gerçek bir sınıfın mavi ve beyaz sıralarla nasıl oluşturulabildiğini görüyor ve çok şaşırıyoruz.
Bayan öğretmen, “Bunu gizlice başarabilmek için çok çabaladık. Lakin beni yakalasalar ve dövseler bile buna değer” diye ekliyor.
BBCMart ayında, Taliban kız öğrencilerin ikinci derece eğitim aldığı okulların yine açılmasına müsaade verecek üzere görünüyordu. Lakin öğrenciler birinci zil için okula vardıktan yaklaşık bir saat sonra, Taliban birden teğe kararını değiştirdi ve okulların kapatılacağını açıkladı.
Gittiğimiz bu saklı okuldaki 19 yaşındaki bir öğrenci, ağlayarak o günün acısını hâlâ unutamadıklarını anlatıyor:
“Artık iki ay oldu ancak okullar hâlâ açılmadı. Bu beni çok üzüyor.”
Burada hüznün yanı sıra direniş havası da var.
15 yaşındaki bir diğer öğrenci, Afganistan’daki öbür kız öğrencilere bir bildiri göndermek istiyor:
“Cesur olun. Gözü pek olursanız sizi kimse durduramaz.”
TALİBAN’IN NEYİ HEDEFLEDİĞİ BİLİNMİYOR
Kız çocukları için ilkokulları açan Taliban’ın ilkokul sonrası kızların eğitimine müsaade verecek mi, verecekse bu ne vakit olacak bilinmiyor.
Taliban, bu okullar açılmadan evvel “İslami iklimi oluşturmak gerektiğini” açıkladı. Okullarda halihazırda kızlar ve erkekler başka binalarda okuyor. Taliban’ın neyi hedeflediği tam bilinmiyor.
Lakin bir yandan da bu okulların açılacağına lakin “konunun çok hassas olduğuna” dair Taliban’dan açıklamalar gelmeye devam ediyor.
1990’larda ülkenin denetimini ellerinde tutarken Taliban, “güvenlik kaygılarını” münasebet göstererek tüm ülkede tüm kız çocuklarının eğitim almasını engellemişti.
Lakin bu son yasak, Taliban’ın Eğitim Bakanlığı yetkililerini dahi şaşırttı. Çünkü idaredeki Taliban üyelerinin kimilerinin kızları Katar yahut Pakistan üzere ülkelerde eğitim alıyor.
Öte yandan geçtiğimiz haftalarda Taliban ile ilişkili birtakım din alimleri kızların eğitim hakkını savunan fetvalar yayınladı.
Pir Rahimullah Haqqani, Afganistan sonuna yakın, Pakistan’ın Peşaver kentinde yaşıyor ve Taliban tarafından uygun tanınıyor. Haqqani, Taliban’ın kararlarını eleştirmemek konusunda dikkatli davranıyor. Lakin yaptığı konuşmalarda kızların eğitimine ve bunun ehemmiyetine dikkat çekiyor.
BBC Pir Rahimullah Haqqani BBC’ye konuşan Haqqani, “Şeriatta bayanların eğitiminin yasaklanmasına dair hiçbir şey yok. Tersine tüm dini kitaplar bayanların eğitiminin kıymetli ve mecburî olduğunu söyler. Örneğin İslam ülkelerinde bir bayan hastalandığında, bayan hekim tarafından tedavi edilmesi daha uygun” diyor.
Misal fetvalar Afganistan’ın Herat ve Paktia üzere bölgelerinde bulunan din insanları tarafından da söz ediliyor.
Kızların eğitimi ülkenin muhafazakar kısımlarında bile destekleniyor. Lakin gösterilen bu takviyenin işe yarayıp yaramayacağı bilinmiyor.
Taliban idaresi durumu incelemek için özel bir komite oluşturdu. Fakat BBC’ye konuşan Taliban’a yakın kaynaklar, asıl muhalefetin idarenin üst makamlarındaki yetkililer değil, Molla Haybatullah’ın idarede olduğu, ülkenin güneyindeki Kandahar bölgesinde olduğunu söylüyor.
TALİBAN’IN BAYANLARA YÖNELİK TAVRI DEĞİŞİYOR
Geçen yıl Ağustos ayında idaresi ele geçiren Taliban’ın bayanlara yönelik tavırları daha esnek ve rahattı. Lakin son vakitlerde bu değişmeye başladı ve bayanlara karşı çeşitli kısıtlamalar getirildi. Bugünlerde bayanların peçe takması zarurî ve konutta kalmaları tavsiye ediliyor.
BBCÖte yandan Taliban’ın niyet farklılıklarına karşı toleransı da azalıyor.
Yakın vakitte toplumsal medyada tanınan olan bir Taliban üyesi, kızların okul yasağı ve hükümet yetkililerin sakal uzatma mecburiliği üzere hususları eleştirdiğinde Taliban istihbaratı tarafından sorguya alındı ve daha sonra paylaşımlarını sildi ve özür diledi.
‘EĞİTİM BİZİ BU KARANLIKTAN KURTARABİLİR’
Afganistan idaresine yaptırım uygulayan Batılı yetkililer, Taliban’ın bayan hakları konusunda ilerleme kat etmesi gerektiğini vurguluyor.
Afganistan’da bayan hakları savunucuları ise şu anda okula gidemeyen kızların eğitimlerinde geri kalmaması için gayret ediyor.
Ziyaret ettiğimiz kapalı okulda günde bir yahut iki saatlik dersler yapılıyor ve ekseriyetle matematik, biyoloji, kimya ve fizik mevzularına odaklanılıyor.
Okulda vazifeli olan öğretmen, sınıfta kâfi kapasite olmadığını ve bu yüzden katılmak isteyen birçok kızın katılamadığını belirtiyor.
Elinden gelen her şeyi yaptığını söyleyen öğretmen birebir vakitte kimi kızların korktukları için katılmadığına dikkat çekiyor.
BBC’ye konuşan öğretmen, “Eğitimli bir bayan olarak bu benim misyonum. Eğitim bizi bu karanlıktan kurtarabilir” diyor.