Ürik asit, pürinlerin metabolizmasının son eseridir. İnsan bedeni pürinlerin son metabolik eseri olarak ürik asit salgılar. Ürik asidin birçok (yaklaşık yüzde 75) idrarla atılır, yaklaşık yüzde 25’i ise bağırsak bakterileri tarafından parçalanır.
Hiperürisemi, kandaki çok ürik asit ölçüsünü belirtmek için kullanılan tıbbi tabirdir. Ürik asit, birçok besinde bulunan bir husus olan pürinlerin parçalanması sırasında üretilen bir atıktır. Ürik asit çoklukla kanda bulunur, böbreklerden geçer ve idrarla atılır.
Yüksek seviyede ürik asit gut, böbrek taşı yahut böbrek yetmezliği üzere çeşitli sıhhat problemlerine neden olabilir. Yüksek ürik asit düzeyleri yüksek tansiyon, kalp hastalığı yahut kronik böbrek hastalığını da tetikleyebilir. Bununla birlikte, yüksek ürik asit seviyelerinin bu durumların direkt bir nedeni mi yoksa yalnızca bir erken ikaz işareti mi olduğu bilinmemektedir.
Gut hastalığına neden oluyor
Kandaki yüksek ürik asit düzeylerinin neden olduğu gut kızarıklık, eklemlerde şişme ve ağrı formunda ortaya çıkan iltihaplı bir artrit formudur. Birtakım durumlarda hareket etmeyi pürüzler, bedeni sertleştirir ve çeşitli yerlerde şişmelere neden olur. Gut hastalığının en yaygın nedeni bedendeki çok ürik asittir. Böbrekler ürik asidin atılımını sağlamadığında ve bedendeki ürik asidin tamamı atılmadığında bunlar kristalleşir ve eklemlerin etrafına yerleşir. Bu, iltihaplı sürecin başlangıcına yol açar.
Gutun temel özelliği kandaki ürik asit konsantrasyonunun erkeklerde 420 µmol/L’nin, bayanlarda ise 360 µmol/L’nin üzerine çıkmasıdır.
Artmış ürik asit alımı ve azalmış ürik asit atılımının birleşimi, kimi enzim eksikliklerinde ortaya çıkabilir. Bunun örnekleri, çocuklukta artan ürik asit düzeyleri ortaya çıktığında glikoz-6-fosfataz eksikliği ve ayrıyeten kalıtsal gutun yaygın bir nedeni olan fruktoz-1-fosfatoaldolaz eksikliğidir.
Alkol de gutu bu halde tetikler. Çok alkol tüketimi ürik asit üretiminin artmasına ve atılımının azalmasına neden olur, bu nedenle gut hastalarına alkolden uzak durmaları tavsiye edilmektedir.
Gut hastalığında beslenmeye dikkat edilmesi kıymetlidir. Alkol, şekerli yiyecekler, baklagiller, deniz eserleri, kümes hayvanları ve et üzere pürinden güçlü yiyeceklerin alımı sonlandırılmalıdır. Ayrıyeten bezelye, ıspanak, kuşkonmaz ve karnabahar üzere sebzelerden de uzak durulmalıdır, zira bu besinler çok yüksek ölçüde pürin içerir.
Eklemlere ziyan veriyor
Gut kendini çeşitli formlarda gösterebilir. Hastalığın birinci etabı, ekseriyetle rahatsızlık vermeden yüksek ürik asit düzeyleri ile kendini gösterir. Bu evre ekseriyetle tesadüfen, rutin laboratuvar testleri sırasında yahut kronik hastalıkların tedavisinin bir kesimi olarak tespit edilir.
Üriner artrit ise gutun belirtisidir. Bu, ekseriyetle bir eklemde ani ve şiddetli ağrının meydana geldiği ve eklemin şişmesi ve kızarmanın eşlik ettiği bir iltihaplanmadır. Çoklukla ayak başparmağı eklemini tesirler, lakin bedendeki çabucak hemen her eklem etkilenebilir.
Eklem iltihabı, ürik asit kristallerinin eklemde birikmesi nedeniyle oluşur ve uzun bir mühlet devam ederse eklem ve kemiklerin bozulmasına yol açar. Bir gut atağı gerilim, yaralanma, hastaneye yatış, alkol, çok besin alımı ve açlık ile tetiklenebilir.
Eklem iltihabı sıklıkla tekrar eder. Tedavi edilmeyen iltihaplanma eklemlerin kıkırdağına ziyan verebilir, kemiklerin tahrip olmasına ve kemiklerin bozulmasına neden olabilir.
Böbrek hastalıklarını tetikleyebilir
Böbrekte ürik asit kristalleri biriktiğinde, taşlar oluşabilir. Ürik asit düzeyleri yüksek olan hastalarda böbrek taşı oluşturma riski artar. Hadiselerin yaklaşık yüzde 40’ında, eklem iltihabından evvel böbrek taşı görülür.
Kandaki ürik asit düzeyi ne kadar yüksek olursa, böbrek taşı geliştirme riski o kadar yüksek olur. Ürik asit nefropatisi, yüksek ürik asit düzeyleri ile şiddetli, uzun vadeli böbrek hasarıdır. Hastalık azdır, artrit ataklarıyla alakalıdır ve belirtiler şiddetli olmayabilir. Hastalık yüksek tansiyon, böbrek yetmezliği yahut idrarda artan protein düzeyleri ile ortaya çıkabilir.
Ürik asit nefropatisi ani çok ürik asit üretimi ve buna bağlı böbrek yetmezliği nedeniyle birdenbire ortaya çıkar. Lösemi, lenfoma, kanser ve hatta epileptik nöbetlerin belli evreleriyle bağlantılıdır ve gerilimin eşlik ettiği yorucu fizikî efordan sonra ortaya çıkabilir.
Ürik asit düzeylerini düşüren 5 meyve
Pürin bakımından varlıklı besinler, hiperürisemi ve gut riskini en çok artıran besinlerdir. Bu nedenle yüksek ürik asit durumunda deniz eserleri, sosis üzere işlenmiş etler, kırmızı et yahut alkollü içeceklerin alımını azaltmak yahut sınırlamak kıymetlidir.
Kandaki ürik asit düzeylerini düşürmeyi amaçlayan bir tedavide, bu hususta uzman tarafından oluşturulan yönergelerin izlenmesi gerekir.
Kimi meyveleri tertipli olarak tüketmek, yüksek ürik asidin önlenmesine ve ayrıyeten bir hiperürisemi atağı durumunda düzeylerinin düşmesine yardımcı olabilir.
Turunçgiller
Bu meyveler bilhassa C vitamini açısından zengindir, antioksidan kapasiteye ve idrar söktürücü özelliklere sahiptir. Bu kümede portakal, limon, greyfurt, greyfurt, mandalina yahut misket limonu bulunur.
Elma
Antioksidan özelliklere sahiptir, kilo vermeye yardımcı olur ve değerli ölçüde su içerir. Hiperürisemiye karşı şiddetle tavsiye edilir.
Kiraz
Bu küçük meyveler besin kıymetleri sayesinde gut geliştirme riskini azaltmaya yardımcı olur.
Yaban mersini
C vitamini ve kandaki ürik asidi azaltan antosiyaninler açısından güçlü bir meyvedir. Ayrıyeten diyabet ve kolesterol denetimi için tavsiye edilirler.
Yeşil çay
Nizamlı olarak yeşil çay içerek kanda çok ürik asit birikmesini önleyebilir, böylelikle gut gelişme riskini azaltabilirsiniz. Günde 2 ila 3 sefer yeşil çay tüketimi önerilmektedir.