TBMM Lideri Mustafa Şentop, global aktörler öncülüğünde gerçekleştirilen müdahalelerin bölgesel sıkıntılara tahlil sunması bir yana, sorunları daha da derinleştirdiği, ekonomik ve toplumsal krizlere, istikrarsızlığa yol açtığını belirterek, “Bölgemizdeki meseleleri bölgenin gerçeklerine ve sahip olduğumuz ortak inanç ve kültürün bedellerine uygun olarak, sömürü kültürü ve zihniyetine karşı durarak hakkaniyet prensibine nazaran kalıcı bir biçimde çözmemiz ve bunun için gayret etmemiz hepimizin öncelikli görevidir.” dedi.
Şentop, Azerbaycan’da düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (EİTPA) “Pandemi Sonrası İş Birliği: Toparlanma Sürecinde Zorluklar ve Fırsatlar” başlıklı 3. Genel Konferansı’nda konuşma yaptı.
Konferansın üye ülkeler ile bölgenin istikrar ve kalkınması için kıymetli bir mihenk taşı olması temennisinde bulunan Şentop, TBMM olarak bölgede istikrarın sağlanmasına, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın sürdürülebilir bir minvalde kök salmasına, bölgenin tüm boyutlarıyla kalkınmasını teşvik edecek ekonomik entegrasyon ve iş birliği uğraşlarına topyekun dayanak vermeye her vakit hazır olduklarını vurguladı.
Şentop, Türkiye olarak parlamentolar ortası ilgilerin güçlendirilmesine değer verdiklerini belirterek, parlamenter diplomasinin bölgesel entegrasyon ve kalkınma yolundaki çalışmalara da değerli katkı sağlayacağını söz etti.
Kovid-19’un global seviyede derin toplumsal, ekonomik, insani ve siyasi tahribata yol açtığını hatırlatan Şentop, salgının milyonlarca insanın hayatı, geçim kaynakları ve global iktisat için büyük bir tehdit olduğunu ve olmaya da devam ettiğini kaydetti.
Şentop, şu değerlendirmede bulundu:
“Salgın birebir vakitte hepimizin sıhhatinin, refahının ve mutluluğunun birbirine ne derece bağlı olduğunu net bir halde göstererek bütün insanlığın mukadderat paydaşlığı şuuruyla hareket etmesinin ehemmiyetini ortaya koydu. Kısaca, insanlığın selametini etkileyen problemlerimizin ortak olduğunu anladığımız üzere bunlara karşı üretilecek tahlillerin de lakin ve lakin müşterek bir yaklaşımla muvaffakiyete ulaşabileceğini kavradık.Uluslararası dayanışma, iş birliği ve uyum tarihte hiç olmadığı kadar temel öncelik haline geldi. Bu şiddetli süreç, hiç kimseyi dışarıda bırakmadan, çok daha faal ve kapsayıcı bölgesel ve memleketler arası bir iş birliğinin ve dayanışmanın gerekliliğini hepimize gösterdi. Bu süreç birebir vakitte parlamentoların ve parlamenter diplomasinin ne kadar değerli olduğunu da ispatladı.”
Salgınla çaba için alınan kararların maddelerle desteklenmesi, önlemlerin toplumsal taraflarının gözetilmesi, mali kaynakların adil ve kırılgan toplum kesitlerinden başlayarak dağıtılmasına ihtimam gösterilmesi zaruretinin artık net biçimde görüldüğünü ve konuşulduğunu aktaran Şentop, “Türkiye olarak salgınla çabada en başından beri çok taraflılığın ehemmiyetini vurguluyoruz. Bu çerçevede, Birleşmiş Milletler, G-20, MIKTA, Dünya Sıhhat Örgütü ve başka memleketler arası platformlardaki çalışmalara kıymetli katkılar sunduk. İş birliği ve dayanışma ruhu ile ‘Ümitsizliğin arkasında birçok ümitler var, karanlığın arkasında birçok güneşler var’ sloganıyla 161 ülke ve 12 milletlerarası kuruluşa yardım ulaştırarak dayanak olduk. Salgın sürecinde gereksinimi olan ülkelere gerek aşının gerek öbür tıbbi gereçlerin temini için bütün imkanlarımızla çalışmaya devam ediyoruz.” dedi.
Şentop, salgının hem gelişmiş hem gelişmekte olan ülkeleri pek çok açıdan olumsuz etkilediğine ve etkilemeye devam ettiğine, 520 milyondan fazla kişinin virüse yakalandığına ve 6 milyon 300 bin kişinin hayatını kaybettiğine dikkati çekerek, göç, işsizlik, çok yoksulluk ve açlığın her zamankinden daha güçlü bir tehdit haline dönüştüğünü, adaletsizlik ve eşitsizlik sıkıntısının salgınla birlikte daha da derinleştiğini anlattı.
Ukrayna’daki savaşın da tesiriyle besin güvenliği sıkıntısının ve yükselen güç fiyatlarının önemli bir risk haline geldiğini hatırlatan Şentop, şunları söyledi:
“Küresel salgının olumsuz yansımaları ile çaba ederken tedarik zincirlerinin açık tutulması, yoksulluk ve açlık meseleleriyle uğraşa katkı sağlayacak ulaşım ve nakliyat kanallarının işlerliğinin korunması, ticaretin kolaylaştırılması ve bu emelle gerekli altyapının inşa edilerek bölgemizde entegrasyonun inançlı ve istikrarlı bir halde tekâmülü için daha güçlü ve kararlı adımlar atılmalıdır. Global tehditlerle faal, istikrarlı, çok boyutlu ve kapsayıcı bir çaba yürütülmesi değer taşımaktadır. Bu noktada, mevcut milletlerarası kuruluşların demokratik, çoğulcu, periyodun gerekliliklerine uygun ve karşı karşıya olduğumuz problemlere tahlil üretebilecek bir ıslahata tabi tutularak sağlam bir yapıya kavuşturulmalarına duyulan gereksinim açık bir formda karşımızda durmaktadır.”
Şentop, dünün paradigmalarıyla kurulan, ikili standartları rutin haline getiren ve belirli ülkelerin menfaatlerini merkeze alarak inşa edilen memleketler arası kurum ve kuruluşların mevcut yapısıyla, insanlığın bugün karşı karşıya kaldığı krizleri anlaması ve bu krizlere insani, vicdani, adil ve sürdürülebilir tahliller üretmesinin mümkün olmadığını vurguladı.
Yeni dünyanın, herkesi kucaklayan, anlayabilen ve onların kederiyle hemhal olabilecek anlayışa ve donanıma sahip kurumlara ve siyasetlere muhtaçlığı olduğunu aktaran Şentop, şu değerlendirmede bulundu:
Bu noktada, EİTPA üyeleri olarak bizim de yakın bir diyalog ve eşgüdüm halinde hareket ederek memleketler arası sistemin ve kuruluşların günümüz problemlerine daha adil ve insani bir perspektiften yaklaşabilmesi için uğraş etmeliyiz. Bunun için öncelikle kendi aramızdaki istişare sistemlerini ve iş birliği platformlarını daha faal, kapsayıcı ve güçlü bir yapıya kavuşturmalıyız. Bölgemizdeki sıkıntılarla çaba etmenin yolu, bu problemleri global aktörlerin müdahalelerine terk etmekten fazla, bölgesel kuruluşları faal hale getirmekten geçiyor. Çünkü, global aktörler öncülüğünde gerçekleştirilen müdahalelerin bölgesel sıkıntılara tahlil sunması bir yana, sorunları daha da derinleştirdiği, daha fazla vefata, acıya, gözyaşına, mecburî göçe, zorla yerinden edilmelere, ekonomik ve toplumsal krizlere ve istikrarsızlığa yol açtığı açıkça ortada. Yakın coğrafyamız maalesef bunun örnekleriyle dolu.”
– “SORUNLARI ÇÖZECEK OLANLAR BU COĞRAFYANIN EVLATLARIDIR”
Şentop, 20. ve 21. yüzyılda, global aktörlerin insani kıymetlerden, faziletten, adaletten, hakkaniyetten, samimiyetten mahrum, büsbütün kendi çıkarlarını maksimize etme güdüsüyle ve emperyalist sömürü zihniyetiyle yaptıkları müdahalelerin hiç kimseye, hiçbir bölgeye rastgele bir yararı olmadığını, bu müdahalelerin hiçbir yere, hiçbir ülkeye istikrarı, barışı ve huzuru getirmediğini hatırlatarak, “Bilakis, mevcut meseleleri daha da derinleştirdi, yeni meselelerin ve krizlerin vuku bulmasına ve bunların kalıcı formda yerleşmesine neden oldu. Artık bundan bir ders çıkartmak gerekmiyor mu. Tam da bu nedenle, bölgemizdeki meseleleri bölgenin gerçeklerine ve sahip olduğumuz ortak inanç ve kültürün bedellerine uygun olarak, sömürü kültürü ve zihniyetine karşı durarak hakkaniyet unsuruna nazaran kalıcı bir formda çözmemiz ve bunun için gayret etmemiz hepimizin öncelikli görevidir.” tabirlerini kullandı.
Krizlerin en büyük mağdurunun bölge insanları ve halkları olduğunu, krizlerin ve müdahalelerin en büyük maliyetini bölge insanların ödediğini söyleyen Şentop, “Bu bağlamda, kelam konusu problemleri çözecek olanlar da bu coğrafyanın evlatlarıdır, bölgesel aktörlerdir, bölgesel kuruluşlardır. Bizler burada, bu imkanlar üzerinde durmalı, bunun için çaba sarf etmeliyiz. Libya’da, Irak’ta, Afganistan’da, Yemen’de ve daha birçok ülkede yaşanan insani krizlere merhem olunması, Filistin’de, Suriye’de, Arakan’da, Cammu Keşmir’de saf insanların maruz kaldığı şiddetin, zulmün ve hücumların durdurulması ve bu insanların acılarına sebebiyet verenlerin adalet önünde hesap vermeleri sağlanmalıdır. Bunun için memleketler arası kamuoyunda daha faal bir çaba sergilemenin yolu öncelikle kendi aramızdaki birliğin, dayanışmanın, karşılıklı hürmet ve itimadın tesis edilmesi ve memleketler arası platformlarda ahenk içinde hareket edilmesidir.” değerlendirmesinde bulundu.
– “KOMŞU VE BÖLGE ÜLKELER ORTASINDAKİ BARIŞ GÖRÜŞMELERİNİ SÜREKLİ DESTEKLEDİK”
TBMM Lideri Şentop, Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali devrinde yaşananların anlattıklarına örnek olduğunu söyleyerek, “Ermenistan’ın Azerbaycan toprağı Karabağ’da işgalci olduğu birçok milletlerarası platformda kabul ve tescil edilmiştir. BMGK, AKPM, AGİT birçok kez Ermenistan’ın işgalci olduğunu kabul eden kararlar almıştır. İşgalin sona erdirilmesi için AGİT Minsk Kümesi oluşturulmuş, ABD, Rusya ve Fransa’nın eş lideri olduğu bu kurum çalışmalar yapmıştır. 1992’de kuruldu. Tam 30 yıl dünyanın tesirli devletlerinin oluşturduğu bir düzenek Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarıyla alakalı olarak Ermenistan’la yaşadığı sorunu çözmemiştir. Bu sorunun 30 yıl çözülmemesi ve hala kelamım ona tahlil grubunun vazife başında olması ortada esasen bir tahlil iradesinin olmadığını göstermektedir. Milletlerarası kurumların, bölge dışı ülkelerin bölgemizdeki ülkelerle ilgili yaklaşımları sorun çözmek yerine sıkıntıları kullanma ve derinleştirme, kendi çıkarlarına alet etme niyetlerinin en hoş göstergesi Azerbaycan’ın 30 yıldır yaşadığı sıkıntıdır.” diye konuştu.
Azerbaycan’ın nihayet işgal altındaki topraklarını şahsen kendisinin kurtardığını hatırlatan Şentop, “Kahraman kardeş Azerbaycan halkını ve bedelli önderi Cumhurbaşkanı Aliyev’i tekrar tebrik ediyorum. Bu süreçte Türkiye olarak her koşul altında kardeş Azerbaycan’ın yanında yer aldık, sürekli haklı davasında destekçi olduk, bundan sonra da destekçi olmaya devam edeceğiz. Karabağ Azerbaycan’dır. Türkiye olarak Azerbaycan’ın yalnızca dost ve kardeş ülke olduğu için değil Azerbaycan tarihen ve hukuken haklı olduğu için destekledik. Haklı bir dava için çaba ediyorlardı. Ancak bir sorun daha var. Bu mevzu yalnızca iki ülke ortasındaki bir sorun olmaktan çıkmış ve bölge barışını tehdit eder hale gelmişti. Barış ve istikrardan yana olmak bu sorunun tahliliyle yetinilmemeyi icap ettiriyor. Bölge barışı için makul, insaflı, adil bir muahede sağlanması ve barış için birlikte çalışılmasını da gerekli kılıyor. Komşu ve bölge ülkeler ortasındaki barış görüşmelerini hep destekledik.” dedi.
– MÜLTECİ KRİZİ ADİL VE KALICI TAHLİLİ İÇİN GLOBAL BİR YAKLAŞIM MECBURÎ
Şentop, global göç meselesine da dikkati çekerek, göç olgusunun bütün insanlığın ortak sıkıntısı olduğunu vurguladı ve ülkelerin bu noktada kısa vadeli menfaatlerden, sığ politik hesaplardan uzak durarak, ayrımcılığa ve ırkçılığa tevessül etmeden, etik kıymetleri merkeze alarak içtenlikle ve adil bir formda sorumluluk almaları koşul olduğunu belirtti.
Bu konuda bütün insanlığa, bilhassa sıkıntıya kaynaklık eden siyasetlerin faillerine, sömürgecilere, dünyayı yağmalayanlara, talan ve tahrip edenlere, insanların yerlerini ve yurtlarını yaşanmaz hale getirenlere büyük mesuliyet düştüğünü vurgulayan Şentop, “İnsanlığa karşı olan borçlarını ifa etmek bu devletlerin en öncelikli sorumluluğudur. Zarurî göç ve mülteci krizi üzere sorunların adil ve kalıcı bir formda tahlile kavuşturulabilmesi için global bir yaklaşımın zorunlu olduğu açıktır. Türkiye olarak, bu mevzuyu memleketler arası toplumun gündeminde tutmaya azami ihtimam gösteriyoruz. Global güvenliğin, barışın ve kalkınmanın fakat bütün insanlığın huzur ve refahıyla sağlanabileceğinin farkındayız.” tabirini kullandı
Şentop, 20-21 Haziran’da İstanbul’da göç bahisli bir konferans düzenleyeceklerini de bildirerek iştirakçileri konferansa davet etti.