Şentop, Azerbaycan’da düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Parlamenter Asamblesi (EİTPA) “Pandemi Sonrası İş Birliği: Toparlanma Sürecinde Zorluklar ve Fırsatlar” başlıklı 3. Genel Konferansı’nda konuştu.
Konferansın üye ülkeler ile bölgenin istikrar ve kalkınması için kıymetli bir mihenk taşı olması temennisinde bulunan Şentop, TBMM olarak bölgede istikrarın sağlanmasına, ekonomik ve toplumsal kalkınmanın sürdürülebilir bir minvalde kök salmasına, bölgenin tüm boyutlarıyla kalkınmasını teşvik edecek ekonomik entegrasyon ve iş birliği uğraşlarına topyekun dayanak vermeye her vakit hazır olduklarını vurguladı.
Türkiye olarak parlamentolar ortası bağların güçlendirilmesine değer verdiklerini belirten Şentop, parlamenter diplomasinin bölgesel entegrasyon ve kalkınma yolundaki çalışmalara da değerli katkı sağlayacağını söz etti.
Kovid-19’un global seviyede derin toplumsal, ekonomik, insani ve siyasi tahribata yol açtığını hatırlatan Şentop, salgının milyonlarca insanın hayatı, geçim kaynakları ve global iktisat için büyük bir tehdit olduğunu ve olmaya da devam ettiğini kaydetti.
Şentop, şu değerlendirmede bulundu:
“Salgın birebir vakitte hepimizin sıhhatinin, refahının ve mutluluğunun birbirine ne derece bağlı olduğunu net bir formda göstererek bütün insanlığın mukadderat iştiraki şuuruyla hareket etmesinin ehemmiyetini ortaya koydu. Kısaca, insanlığın selametini etkileyen meselelerimizin ortak olduğunu anladığımız üzere bunlara karşı üretilecek tahlillerin de lakin ve lakin müşterek bir yaklaşımla muvaffakiyete ulaşabileceğini kavradık.Uluslararası dayanışma, iş birliği ve uyum tarihte hiç olmadığı kadar temel öncelik haline geldi. Bu güçlü süreç, hiç kimseyi dışarıda bırakmadan, çok daha aktif ve kapsayıcı bölgesel ve milletlerarası bir iş birliğinin ve dayanışmanın gerekliliğini hepimize gösterdi. Bu süreç birebir vakitte parlamentoların ve parlamenter diplomasinin ne kadar kıymetli olduğunu da ispatladı.”
Salgınla uğraş için alınan kararların maddelerle desteklenmesi, önlemlerin toplumsal istikametlerinin gözetilmesi, mali kaynakların adil ve kırılgan toplum bölümlerinden başlayarak dağıtılmasına itina gösterilmesi zaruretinin artık net halde görüldüğünü ve konuşulduğunu aktaran Şentop, “Türkiye olarak salgınla uğraşta en başından beri çok taraflılığın ehemmiyetini vurguluyoruz. Bu çerçevede, Birleşmiş Milletler, G-20, MIKTA, Dünya Sıhhat Örgütü ve başka milletlerarası platformlardaki çalışmalara değerli katkılar sunduk. İş birliği ve dayanışma ruhu ile ‘Ümitsizliğin arkasında birçok ümitler var, karanlığın arkasında birçok güneşler var’ sloganıyla 161 ülke ve 12 milletlerarası kuruluşa yardım ulaştırarak takviye olduk. Salgın sürecinde muhtaçlığı olan ülkelere gerek aşının gerek öbür tıbbi gereçlerin temini için bütün imkanlarımızla çalışmaya devam ediyoruz.” dedi.
‘Adaletsizlik ve eşitsizlik sıkıntısının salgınla birlikte daha da derinleşti’
Şentop, salgının hem gelişmiş hem gelişmekte olan ülkeleri pek çok açıdan olumsuz etkilediğine ve etkilemeye devam ettiğine, 520 milyondan fazla kişinin virüse yakalandığına ve 6 milyon 300 bin kişinin hayatını kaybettiğine dikkati çekerek, göç, işsizlik, çok yoksulluk ve açlığın her zamankinden daha güçlü bir tehdit haline dönüştüğünü, adaletsizlik ve eşitsizlik meselesinin salgınla birlikte daha da derinleştiğini anlattı.
Ukrayna’daki savaşın da tesiriyle besin güvenliği probleminin ve yükselen güç fiyatlarının önemli bir risk haline geldiğini hatırlatan Şentop, şunları söyledi:
“Küresel salgının olumsuz yansımaları ile gayret ederken tedarik zincirlerinin açık tutulması, yoksulluk ve açlık meseleleriyle gayrete katkı sağlayacak ulaşım ve nakliyat kanallarının işlerliğinin korunması, ticaretin kolaylaştırılması ve bu gayeyle gerekli altyapının inşa edilerek bölgemizde entegrasyonun inançlı ve istikrarlı bir formda tekâmülü için daha güçlü ve kararlı adımlar atılmalıdır. Global tehditlerle faal, istikrarlı, çok boyutlu ve kapsayıcı bir uğraş yürütülmesi kıymet taşımaktadır. Bu noktada, mevcut milletlerarası kuruluşların demokratik, çoğulcu, devrin gerekliliklerine uygun ve karşı karşıya olduğumuz problemlere tahlil üretebilecek bir ıslahata tabi tutularak sağlam bir yapıya kavuşturulmalarına duyulan muhtaçlık açık bir formda karşımızda durmaktadır.”
Şentop, dünün paradigmalarıyla kurulan, ikili standartları rutin haline getiren ve belirli ülkelerin menfaatlerini merkeze alarak inşa edilen milletlerarası kurum ve kuruluşların mevcut yapısıyla, insanlığın bugün karşı karşıya kaldığı krizleri anlaması ve bu krizlere insani, vicdani, adil ve sürdürülebilir tahliller üretmesinin mümkün olmadığını vurguladı.
Yeni dünyanın, herkesi kucaklayan, anlayabilen ve onların sıkıntısıyla hemhal olabilecek anlayışa ve donanıma sahip kurumlara ve siyasetlere muhtaçlığı olduğunu aktaran Şentop, şu değerlendirmede bulundu:
Bu noktada, EİTPA üyeleri olarak bizim de yakın bir diyalog ve eşgüdüm halinde hareket ederek milletlerarası sistemin ve kuruluşların günümüz problemlerine daha adil ve insani bir perspektiften yaklaşabilmesi için gayret etmeliyiz. Bunun için öncelikle kendi aramızdaki istişare düzeneklerini ve iş birliği platformlarını daha faal, kapsayıcı ve güçlü bir yapıya kavuşturmalıyız. Bölgemizdeki sıkıntılarla çaba etmenin yolu, bu sorunları global aktörlerin müdahalelerine terk etmekten fazla, bölgesel kuruluşları aktif hale getirmekten geçiyor. Çünkü, global aktörler öncülüğünde gerçekleştirilen müdahalelerin bölgesel problemlere tahlil sunması bir yana, sorunları daha da derinleştirdiği, daha fazla vefata, acıya, gözyaşına, zarurî göçe, zorla yerinden edilmelere, ekonomik ve toplumsal krizlere ve istikrarsızlığa yol açtığı açıkça ortada. Yakın coğrafyamız maalesef bunun örnekleriyle dolu.”
“Sorunları çözecek olanlar bu coğrafyanın evlatlarıdır”
Şentop, 20. ve 21. yüzyılda, global aktörlerin insani kıymetlerden, faziletten, adaletten, hakkaniyetten, samimiyetten mahrum, büsbütün kendi çıkarlarını maksimize etme güdüsüyle ve emperyalist sömürü zihniyetiyle yaptıkları müdahalelerin hiç kimseye, hiçbir bölgeye rastgele bir yararı olmadığını, bu müdahalelerin hiçbir yere, hiçbir ülkeye istikrarı, barışı ve huzuru getirmediğini hatırlatarak, “Bilakis, mevcut problemleri daha da derinleştirdi, yeni meselelerin ve krizlerin vuku bulmasına ve bunların kalıcı formda yerleşmesine neden oldu. Artık bundan bir ders çıkartmak gerekmiyor mu. Tam da bu nedenle, bölgemizdeki problemleri bölgenin gerçeklerine ve sahip olduğumuz ortak inanç ve kültürün bedellerine uygun olarak, sömürü kültürü ve zihniyetine karşı durarak hakkaniyet unsuruna nazaran kalıcı bir formda çözmemiz ve bunun için çaba etmemiz hepimizin öncelikli görevidir.” sözlerini kullandı.
Krizlerin en büyük mağdurunun bölge insanları ve halkları olduğunu, krizlerin ve müdahalelerin en büyük maliyetini bölge insanların ödediğini söyleyen Şentop, “Bu bağlamda, kelam konusu problemleri çözecek olanlar da bu coğrafyanın evlatlarıdır, bölgesel aktörlerdir, bölgesel kuruluşlardır. Bizler burada, bu imkanlar üzerinde durmalı, bunun için uğraş sarf etmeliyiz. Libya’da, Irak’ta, Afganistan’da, Yemen’de ve daha birçok ülkede yaşanan insani krizlere merhem olunması, Filistin’de, Suriye’de, Arakan’da, Cammu Keşmir’de temiz insanların maruz kaldığı şiddetin, zulmün ve akınların durdurulması ve bu insanların acılarına sebebiyet verenlerin adalet önünde hesap vermeleri sağlanmalıdır. Bunun için memleketler arası kamuoyunda daha aktif bir gayret sergilemenin yolu öncelikle kendi aramızdaki birliğin, dayanışmanın, karşılıklı hürmet ve inancın tesis edilmesi ve milletlerarası platformlarda ahenk içinde hareket edilmesidir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Komşu ve bölge ülkeler ortasındaki barış görüşmelerini hep destekledik”
TBMM Lideri Şentop, Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali periyodunda yaşananların anlattıklarına örnek olduğunu söyleyerek, “Ermenistan’ın Azerbaycan toprağı Karabağ’da işgalci olduğu birçok memleketler arası platformda kabul ve tescil edilmiştir. BMGK, AKPM, AGİT birçok kere Ermenistan’ın işgalci olduğunu kabul eden kararlar almıştır. İşgalin sona erdirilmesi için AGİT Minsk Kümesi oluşturulmuş, ABD, Rusya ve Fransa’nın eş lideri olduğu bu kurum çalışmalar yapmıştır. 1992’de kuruldu. Tam 30 yıl dünyanın tesirli devletlerinin oluşturduğu bir sistem Azerbaycan’ın işgal altındaki topraklarıyla alakalı olarak Ermenistan’la yaşadığı sorunu çözmemiştir. Bu sorunun 30 yıl çözülmemesi ve hala kelamım ona tahlil takımının misyon başında olması ortada esasen bir tahlil iradesinin olmadığını göstermektedir. Milletlerarası kurumların, bölge dışı ülkelerin bölgemizdeki ülkelerle ilgili yaklaşımları sorun çözmek yerine sıkıntıları kullanma ve derinleştirme, kendi çıkarlarına alet etme niyetlerinin en hoş göstergesi Azerbaycan’ın 30 yıldır yaşadığı sıkıntıdır.” diye konuştu.
Azerbaycan’ın nihayet işgal altındaki topraklarını şahsen kendisinin kurtardığını hatırlatan Şentop, “Kahraman kardeş Azerbaycan halkını ve bedelli önderi Cumhurbaşkanı Aliyev’i tekrar tebrik ediyorum. Bu süreçte Türkiye olarak her kaide altında kardeş Azerbaycan’ın yanında yer aldık, sürekli haklı davasında destekçi olduk, bundan sonra da destekçi olmaya devam edeceğiz. Karabağ Azerbaycan’dır. Türkiye olarak Azerbaycan’ın yalnızca dost ve kardeş ülke olduğu için değil Azerbaycan tarihen ve hukuken haklı olduğu için destekledik. Haklı bir dava için çaba ediyorlardı. Fakat bir problem daha var. Bu mevzu yalnızca iki ülke ortasındaki bir sorun olmaktan çıkmış ve bölge barışını tehdit eder hale gelmişti. Barış ve istikrardan yana olmak bu sorunun tahliliyle yetinilmemeyi icap ettiriyor. Bölge barışı için makul, insaflı, adil bir muahede sağlanması ve barış için birlikte çalışılmasını da gerekli kılıyor. Komşu ve bölge ülkeler ortasındaki barış görüşmelerini hep destekledik.” dedi.
Mülteci krizi adil ve kalıcı tahlili için global bir yaklaşım mecburî
Şentop, global göç meselesine da dikkati çekerek, göç olgusunun bütün insanlığın ortak problemi olduğunu vurguladı ve ülkelerin bu noktada kısa vadeli menfaatlerden, sığ politik hesaplardan uzak durarak, ayrımcılığa ve ırkçılığa tevessül etmeden, etik bedelleri merkeze alarak içtenlikle ve adil bir halde sorumluluk almaları koşul olduğunu belirtti.
Bu konuda bütün insanlığa, bilhassa probleme kaynaklık eden siyasetlerin faillerine, sömürgecilere, dünyayı yağmalayanlara, talan ve tahrip edenlere, insanların yerlerini ve yurtlarını yaşanmaz hale getirenlere büyük mesuliyet düştüğünü vurgulayan Şentop, “İnsanlığa karşı olan borçlarını ifa etmek bu devletlerin en öncelikli sorumluluğudur. Mecburî göç ve mülteci krizi üzere sorunların adil ve kalıcı bir halde tahlile kavuşturulabilmesi için global bir yaklaşımın zorunlu olduğu açıktır. Türkiye olarak, bu mevzuyu milletlerarası toplumun gündeminde tutmaya azami itina gösteriyoruz. Global güvenliğin, barışın ve kalkınmanın lakin bütün insanlığın huzur ve refahıyla sağlanabileceğinin farkındayız.” tabirini kullandı
Şentop, 20-21 Haziran’da İstanbul’da göç bahisli bir konferans düzenleyeceklerini de bildirerek iştirakçileri konferansa davet etti.