Bombalanan bir doğum hastanesinden kaçan hamile bir kadının fotoğrafı, Ukrayna’daki savaşın en ikonik görüntülerinden biri oldu. Ancak fotoğrafa konu olan her şey olağanüstü bir Rus dezenformasyon kampanyasının hedefi oldu ve dünya çapında tepki topladı.
Alnı kan içindeyken bir yorgana sarılmış merdivenlerden inen Marianna Vyshemirsky’nin görüntüsü artık tüm dünya tarafından hafızalara kazınmış durumda.
Fotoğraf, Mariupol’daki bir Rus hava saldırısının ardından çekildi. İnternette, gazetelerin ön sayfalarında dolaştı ve BM Güvenlik Konseyi’nde tartışıldı. Ancak bir saldırıdan sağ kurtulan Marianna, kendisine ve ailesine yönelik başka bir dezenformasyon ve nefret saldırısıyla karşı karşıya kaldı.
AP’nin çektiği bu fotoğraf Rusya – Ukrayna savaşının simgesi haline geldi
‘OYUNCU’ DEDİLER
Rusya, saldırıyla ilgili yalanlar saçmaya çalışırken, 29 yaşındaki Marianna haksız yere “oyunculuk yapmakla” suçlandı. Rus diplomatlar, onun bir değil iki farklı kadını “oynadığını” bile iddia etti.
Genç kadın “Gelip beni bulacakları, öldürüleceğim, çocuğumun parçalara ayrılacağı yönünde tehditler aldım” diyor BBC’ye verdiği röportajda. Bu, Marianna’nın Donbass’ın Rus destekli ayrılıkçılar tarafından kontrol edilen bir bölümünden memleketine tahliye edildikten sonra büyük bir Batılı medya kuruluşuyla yaptığı ilk röportaj.
“Kızım zor bir zamanda ortaya çıkmayı seçti” diye açıklıyor, “Ama bu şartlar altında gelmesi bile hiç olmamasından daha iyi.”
‘HER ŞEY ALT ÜST OLDU’
Mariupol’da hayat savaştan önce çok farklıydı. Marianna, sosyal medyada güzellik ürünlerini tanıtırken, kocası Yuri, Azovstal çelik fabrikalarında çalışıyordu.
“Sessiz ve basit bir hayatımız vardı” diyor ve “Sonra tabii ki her şey alt üst oldu.” diye ekliyor.
Instagram hesabı incelendiğinde Marianna’nın anne olma heyecanı hemen göze çarpıyor.
Marianna hastaneye kaldırıldığında, Mariupol Ukrayna’nın en çok bombalanan şehri olmaya devam ediyordu. 9 Mart’ta hastaneyi sarsan bir patlama olduğunda, genç anne adayı koğuştaki diğer kadınlarla sohbet ediyordu.
O anda kafasına bir battaniye çekti. Ardından ikinci bir patlama meydana geldi.
“Etrafta uçuşan her şeyi, şarapnelleri ve diğer şeyleri duyabiliyordunuz” diyor. “Sesi uzun süredir kulaklarımda çınlıyordu.”
“Bebeğim için hazırladığım her şey o doğumhanedeydi” diyor ve diğer sivillerle birlikte bodruma nasıl sığındığını anlatıyor.
Muhabirler hastane önünde fotoğrafladıkları kadını takip edip, eşyalarını alıp tekrar dışarı çıkmaya çalışırken de görüntüledi
BİR YALANIN ANATOMİSİ
Marianna hastanenin dışında eşyalarını almayı beklerken Associated Press’ten gazeteciler tarafından fotoğrafı çekildi. Muhabirler binadan çıkan merdivenlerden inerken onu tekrar yakaladılar.
Bu görüntüler kısa sürede viral oldu. Ve o sırada Kremlin yanlısı bir Telegram kanalında resimlerin “sahnelendiği” yönündeki asılsız iddialar ortaya çıktı. Marianna’nın güzellik blogu, makyaj yaparak kendine sahte yaralar ‘çizen’ bir ‘aktör’ olduğunu öne sürmek için kullanıldı.
Bu yalanlar, üst düzey Rus yetkililer ve devlet medyası tarafından tekrarlandı ve güçlendirildi.
Hatta fotoğrafların farklı kişilere ait olduğu açık olmasına rağmen, başka bir hamile kadının sedyedeki fotoğrafının da Marianna olduğunu iddia ettiler. Sedyedeki kadın ve doğmamış çocuğu daha sonra aldıkları yaralardan dolayı öldü…
Kaçan ve internet erişimi olmayan Marianna, bu görüntüleri günler sonraya kadar görmedi. Bu noktada, Instagram hesabı suçlayıcı ve tehdit edici mesajlarla dolup taştı. “Bunları duymak gerçekten rahatsız ediciydi, çünkü aslında hepsini yaşadım” diyor. Ancak kendisi hakkında yanlış bilgileri yayan Rus yetkilileri doğrudan eleştirmekten kaçınıyor. Bunun yerine Associated Press’i eleştiriyor:
‘AP’YE KIRGINIM’
“Fotoğraflarımı sosyal medyada yayınlayan gazetecilerin, bu saldırının gerçekten olduğunu doğrulayabilecek diğer hamile kadınlarla röportaj yapmamış olmalarına kırıldım.”
Bunun, bazı insanların neden “her şeyin sahnelendiği izlenimini edindiğini” açıklamaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Ancak Marianna’nın kendi ifadesine göre kendisi tahliye edilen son hastalardan biriydi ve o sırada AP gazetecileri geldi. Gazeteciler olay yerindeki diğer kişilerle görüştü. Ve Rus yetkililerin daha sonra yaydığı sahte hikayeyle hiçbir ilgileri yoktu.
MARİANNA’YI ARAMAK
Saldırıdan sonraki günlerde Marianna, Veronika’yı başka bir hastanede doğurdu.
Binlerce kişi gibi, Marianna ve Yuri de umutsuzca Mariupol’dan kaçmaya çalışıyorlardı. Haftalarca onlarla iletişim kurmak büyük ölçüde imkansızdı. Sonunda Marianna’nın akrabaları BBC’ye çiftin şehirden çıktığını söylediler ama nerede oldukları belli değildi. Daha sonra nisan ayı başlarında Donbass bölgesinde yeniden ortaya çıktılar.
Marianna BBC ile evinden konuştu.
Marianna kızını başka bir hastanede dünyaya getirdi
GERÇEĞİ BİR ARAYA GETİRMEK
Kremlin yanlışlıkla ve defalarca saldırıya uğrayan hastanenin Mariupol’un bir numaralı hastanesi olduğunu ve artık çalışmadığını öne sürmüştü. Ama BBC’nin dezenformasyon ekibi Marianna’nın bulunduğu hastaneyi belirledi: Üç numaralı hastane.
Marianna, hastanenin kesinlikle kendisini ve diğer hastaları tedavi ettiğini doğruluyor: Üstelik Rusya’nın hastanenin bir sağlık tesisi olarak çalışmadığına dair iddialarının aksine… Rusya ayrıca hastanenin Azak alayı (Azov taburu) adlı neo-Nazilerle bağlantılı tartışmalı Ukraynalı milliyetçi grup tarafından ele geçirildiğini iddia etmişti.
Marianna ise bulunduğu binada Ukrayna ordusunun konuşlanmadığını söylüyor. Doğum ünitesinin karşısındaki binadaki onkoloji ünitesinde Ukraynalı askerler gördüğünü söylüyor. Orada yerleşik olup olmadıkları ise belli değil.
AP muhabirleri bir uçağın duyulabileceği bir video da dahil olmak üzere, hastane saldırısının bir hava saldırısı olduğuna dair kanıtları belgelediler. Öte yandan olay yerine gelen bir asker ve bir polis memuru, saldırının hava saldırısı olduğunu söyledi.
Fotoğraflarda ayrıca, mühimmat uzmanlarının ancak bir hava saldırısından kaynaklanabileceğini söylediği devasa bir krater de görülüyor.
Marianna, “Bu krateri şahsen görmedim ama videosunu gördüm” diyor. “Aslında kimseyi suçlayamam, çünkü [patlamaların] nereden geldiğini kendi gözlerimle görmedim.”
Marianna, Instagram ve başka sosyal medya platformları için reklam çalışmaları yapıyordu
TROLLER İÇİN HEDEF
“Bazı insanlar oyuncu olduğumu söyledi, diğerleri hava saldırısı olmadığı konusunda yalan söylediğimi söyledi” diyor Marianna.
Arkadaş olarak gördüğü bazıları bile ona inanmıyor. Güzellik blogcusu arkadaşı Yaroslava Rusya’da yaşıyor ve devlet televizyonunun Marianna’nın oyunculuk yaptığı iddialarına inanmaya devam ediyor.
Yaroslava “Bence Marianna rolünü oynadı. Ukrayna’nın her şeyden Rusya’yı sorumlu tutmak için Ukrayna ordusuna ihtiyacı vardı.”
Arkadaşı o zamandan beri Marianna’yı Instagram’da takip etmeyi bıraktı ve onunla bir daha konuşmak istemiyor. Marianna, “Tanıdığım insanların benim yapmadığım bir şeye inanması üzücü” diyor…