Türkiye’nin 2023 seçimlerine süratle ilerlediği şu günlerde son yargı kararları dikkat cazipti. Seyahat Davası’ndaki skandal kararlar, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’nun 3 davadan aldığı cezaları onamasıyla bir arada siyaset yasağı kararı, HDP’nin kapatılma davası ve CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘SADAT baskını’ siyasetin gitgide sertleşen ana gündemi oldu.
Seçim güvenliğine dair kaygılar artarken geçen günlerde Kılıçdaroğlu, Kaftancıoğlu’na dayanak için bulunduğu İstanbul’da sürpriz bir formda SADAT’ın merkezine gitti. Kılıçdaroğlu burada yaptığı açıklamada, “Seçimi gölgeleyecek, seçimin güvenliği sarsacak rastgele bir şey olursa sorumlusu burasıdır ve Saray’dır” tabirlerini kullandı.
İktidarın giderek baskı ve cezalarla toplumu sindirme arayışı artarken anket çalışmaları da değerini koruyor. Alandaki durumu, AKSOY Araştırma Şirketi’nin kurucusu Ertan Aksoy ve Yöneylem Araştırma Koordinatörü Derya Kömürcü’yle konuştuk. Birinci defa yapmış oldukları bir çalışmadan bilgi paylaşan Aksoy, “Bu pazar bir seçim olsa ve oy vereceğinizi tabir ettiğiniz parti seçime girmese kime oy verirsiniz” sorusunu kullanırız. En son çalışmamızda bu soruya AKP karşılığını verenlerin oranı sırf yüzde 4,2” dedi.
Kömürcü ise AKP ve MHP’ye oy verme eğiliminde olduğunu tabir eden seçmenlerin de yaklaşık olarak yüzde 20’si kelam konusu kararların siyasi olduğunu, iktidarın muhalifleri cezalandırmaya çalıştığını düşündüğünü belirtti.
“İKTİDAR BLOKUNU 25 YIL SONRA SANDIKTA YENMİŞ BİR KADIN”
1) Seyahat Davası, CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’na siyaset yasağı getiren karar, CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘SADAT baskını’ ve HDP’nin kapatılma davasının akıbeti mevzularında seçmen ne düşünüyor?
E.A: “Bugüne baktığımızda iktidarda çok sağ refleksleri gösteren bir yapı var. Seyahat Davası’nın sonuçları Sn. Kaftancıoğlu’na getirilen siyaset yasağı, HDP’nin kapatılma davası üzere gelişmelerin tamamı iktidarın seçime kadar süreçteki niyet beyanı. Seyahate karşı olan seçmenlerin bile itiraz hakkını kullanan insanların mahkûm edilmesine itiraz ettiğini görüyoruz.
Kaftancıoğlu’na siyasi yasak getirilmesi de toplumun adalet hissini zedeleyen bir durum. Beşerler siyasete baktığında iktidar blokunu 25 yıl sonra sandıkta yenmiş bir bayan siyasetçinin mahkeme kararları yoluyla siyasi yasaklı hale getirildiğini görüyor. Bilhassa muhalif seçmen blokunda bu gelişme önemli bir korku artışına neden oldu.
Ertan Aksoy
PARTİ KAPATMALARI KONUSUNDA SEÇMEN HALİ
HDP kuruluşundan bu yana destekçilerinin güçlü bağlarla bağlı olduğu lakin siyasi partiler içinde aksilik seviyesinin en yüksek olduğu parti. HDP seçmenin takviye vermesi halinde siyasal sonuçların nasıl değişeceği tecrübesi 2019 yılında gerçekleştiği için hafızalarda çok taze. Davanın açılması ile birlikte seçim öncesi HDP’nin etkisiz hale getirilmesi ihtimali başta muhalif seçmen olmak üzere geniş kesitlerde korkuyu besleyen öteki bir durum. Ayrıyeten belirtmek gerekir ki sağda yahut solda olması fark etmeksizin parti kapatmalarını antidemokratik bulan demokrasiyi içselleştirmiş seçmen kümeleri da ziyadesiyle bu ihtimal karşısında huzursuz.
AKSOY: SANDIK GÜVENLİĞİNİ RİSKE ATACAK HER İHTİMAL İŞARET EDİLMİŞ OLDU
CHP önderi Sn. Kemal Kılıçdaroğlu’nun “SADAT Baskınını” bilhassa sandık güvenliği özelinde tartışmak gerektiğini düşünüyorum. Kaftancıoğlu yakın siyasi tarih içindeki en güçlü sandık örgütlenmesini gerçekleştirmişti. Sandık örgütlenmesi ile o kadar özdeşleşti ki aday belirme sürecindeki verdiği katkılar, aldığı inisiyatifler bile konuşulmadı. Bu nedenle Kaftancıoğlu’nun sandık örgütlenmesi çalışması yalnızca bir seçim günü tertip kapasitesi tartışması değil. Tıpkı vakitte seçmenin değerli bir kısmında oyların inançta olacağına dair de bir moral üstünlük durumuydu. Artık bu moral üstünlük hali bir ölçü zedelendi. Ancak Sayın Kılıçdaroğlu’nun SADAT işaretinin tabandaki tansiyonu artırdığını net olarak görüyoruz. Muhtemel bir sandık güvenliğini riske atacak her ihtimal şimdiden işaret edilmiş oldu, buna SADAT da dahil.”
“AKP VE MHP SEÇMENİN YÜZDE 20’Sİ KARARLARIN SİYASİ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYOR”
D.K: “Seçmenin çekirdek AKP-MHP seçmeni olarak nitelendirebileceğimiz kısmı dışında kalan kayda kıymet çoğunluğu Türkiye’de hukukun siyasallaştığını, kelam konusu davalarda alınan kararların türel münasebetlerden çok siyasi saiklerle alındığını düşünüyor. Araştırmalarımızda hangi gündem hususunu sorgularsak sorgulayalım seçmenlerin yaklaşık üçte biri iktidarın o husustaki görüşünü savunurken üçte ikiye yakın bir çoğunluk iktidar telaffuzuna daha eleştirel yaklaşıyor ve muhalefetin tezlerini destekleme eğiliminde oluyor. Hem Seyahat Davası kararları hem de Canan Kaftancıoğlu’na getirilen siyasi yasak konusunda da durum bu türlü. Dahası, önümüzdeki pazar seçim olsa AKP ve MHP’ye oy verme eğiliminde olduğunu tabir eden seçmenlerin de yaklaşık olarak yüzde 20’si kelam konusu kararların siyasi olduğunu, iktidarın muhalifleri cezalandırmaya çalıştığını düşünüyor.”
2) Bütün bu yargı atakları iktidarın seçime giderken baskıyı artıracağı istikametinde bildiri olarak yorumlanabilir mi? Seçmen seçim güvenliğiyle ilgili kaygı taşıyor mu?
E.A: “Seçim güvenliğine dair her tartışmanın karşılık bulma, korkuyu artırma potansiyeli her vakit yüksektir. Lokal seçimlere giderken “zaten oylarımız çalınacak” duygusu olmasa İstanbul’da muhalefet birinci seçimde daha büyük bir oy farkı ile kazanabilirdi. Keza ikinci seçime muhalif seçmende bu seviyede iştirakin ağır olması birinci seçimin iptali ile oluşan öfkenin yanında oyunun inançta olacağına dair emin olma halinin de tesiri vardı. Bu nedenle önümüzdeki seçime başta muhalefete takviye veren seçmen olmak üzere iştirakin ne seviyede olacağını tekrar sandık güvenliğine dair görüşler belirleyecek. Mahkeme kararlarındaki izahı sıkıntı sonuçlar, iktidarın tansiyonu tırmandırması hali seçmende bu tasayı tekrar tetikledi. Özetle şimdi o boyutta değil ancak önemli bir tasaya dönüşme potansiyeli var.”
Derya Kömürcü
YÜZDE 55’DEN FAZLASI SEÇİMİN GÜVENLİĞİNDEN TELAŞLI
D.K: “Baskının artacağı, muhalefet alanının olabildiğince daraltılacağı çok açık görülüyor. Tam da bu yüzden bu çeşit gelişmelere karşı her şey olup bittikten sonra değil, daha olmadan müdahale edebilmenin yollarını aramak gerekir. Önümüzde HDP’ye yönelik kapatma davası duruyor. Yokmuş üzere davranmanın kimseye bir yararı olmayacaktır.
Seçmen için seçim güvenliği en değerli hususların başında geliyor. Ne yazık ki seçmenlerin yüzde 55’den fazlası seçimin inançlı ve adil bir biçimde gerçekleştirileceğine inanmıyor. Seçim güvenliğiyle ilgili bir sorun olacağını düşünmeyenlerin oranı yüzde 45’in altında ve bunların kıymetli bir kısmı Cumhur İttifakı seçmeni.
SEÇMENİN CUMHURBAŞKANI ADAYI KRİTERİ
Seçmenlerin ülkü cumhurbaşkanı adayı tanımı içindeki en dikkat cazibeli kriterlerden biri, “kullandığım oya sahip çıkacak bir cumhurbaşkanı adayı” olarak söz ediliyor. Hasebiyle, evet seçim güvenliğiyle ilgili önemli bir telaş var ve kelam konusu yargı kararları bu tasayı daha da artırıyor. Bilhassa muhalif seçmenler HDP’nin kapatılacağına artık neredeyse garanti gözüyle bakar oldular. Muhalefet partilerinin seçim güvenliğiyle ilgili ortak çalışmasının ve en son SADAT’la ilgili açıklamaların yansımalarını önümüzdeki aylarda ölçme talihi bulacağız.”
AKSOY: MUHALEFETİ DESTEKLEYEN SEÇMEN ORANI YÜZDE 56,9’A ÇIKIYOR
3) Son seçim anketlerinde ittifakların oy durumuyla ilgili neler söylemek istersiniz?
E.A: “İktidar bloku eski ezberden yola çıkarak tansiyon, kutuplaşma siyaseti üzerinden seçmen konsolidasyonu yaratmaya çalışıyor. Lakin bu kere eski ezber çalışmıyor. Büyükelçilerin hudut dışı edileceğinin açıklanması bile istenilen etkiyi yaratmamıştı. AKP’nin oyu uzun müddettir yüzde 30. Daha kıymetlisi ne yaparsa yapsın yüzde 31 olmuyor. Bizim son ölçümümüze nazaran AKP+MHP toplamı yüzde 38,2’ye denk geliyor. Buna karşılık CHP+İYİ Parti toplamı yüzde 42,3’e denk geliyor. Üzerine 6’lı Masa’nın öteki bileşenlerinin toplam oyu olan yüzde 4,2’yi eklediğinizde fark açılıyor. Muhalif blokla rastgele bir kurumsal iş birliği olmasa da seçmeninin net muhalif bloktan yana olduğu, HDP’nin yüzde 10,4’lük oy oranını eklediğinizde toplam muhalefeti destekleyen seçmen oranı yüzde 56,9’a çıkıyor. Bu önemli bir oran.
“AKP CEVABINI VERENLERİN ORANI SIRF YÜZDE 4,2”
Ama elimizdeki bu seviyede kıymete sahip olduğunu düşündüğüm diğer bir datayı de birinci defa sizin vasıtanız ile paylaşmış olayım. Oy geçiş potansiyellerini anlamak için “Bu pazar bir seçim olsa ve oy vereceğinizi söz ettiğiniz parti seçime girmese kime oy verirsiniz” sorusunu kullanırız. En son çalışmamızda bu soruya AKP cevabını verenlerin oranı sadece yüzde 4,2. Tüm bu sonuçlar bize seçmende korkuyu, kaygıyı değil umudu yükseltenin seçimi kazanacağını gösteriyor.”
KÖMÜRCÜ: AKP 2002’DE İKTİDARA GELDİĞİ OY ORANININ GERİSİNDE
D.K: “Son üç, dört aydır partilerin oy oranlarının muhakkak bir istikrara oturduğu görülüyor. Öncesinde AKP ve MHP oyların küçük fakat istikrarlı bir gerileme gözlemliyorduk. Bu küçük kayıplar ay ay toplandığında sonunda manalı bir kayba işaret ediyordu. Lakin son birkaç ayda hem iktidarın oylarındaki düşüş hem de muhalefetin oylarındaki artış durmuş görünüyor. Bugün AKP 2002’de iktidara geldiği oy oranının gerisine düşmüş durumda, lakin bundan daha radikal bir çözülmenin yaşanabilmesi için iktidarın başarısızlıklarının yanında muhalefetin toplumun sıkıntılarıyla ilgili tahlil tekliflerini seçmenlere aktarabiliyor olması gerekiyor. Seçime kadar olan müddette iktidarın oy oranında şu an geldiğimiz noktadan daha önemli bir gerileme olacaksa, muhalefetin bundan sonra yapacağı atakların başarılı olması durumunda olacaktır.”