Rus güçlerinin dünyanın en büyük beşinci buğday ihracatçısı ve Avrupa’nın tahıl ambarı Ukrayna’yı işgali, buğday savaşını tetikledi. Rusya ve Ukrayna global buğday üretiminin yüzde 14’ünü, global buğday ihracatının ise yüzde 29’unu karşılıyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve Kiev hububatının dünyaya açılan kapısı Odessa limanlarını ablukaya alması sonrası Ukrayna’nın 40 milyon ton tahılı ülkede mahsur kaldı. Abluka ile birlikte petrol ve doğalgaz piyasalarında eşine az rastlanan fiyat artışları besine da sıçradı ve ülkeler, ulusal kararlar alarak besin güvenliğini öncelemeye girişti. Bu ülkelerin başını çeken Çin, buğday ve başka besin unsurlarını stoklarken, Hindistan da benzeri bir karar alarak buğday ihracatını yasakladığını açıkladı. Ukrayna’nın buğday açığını kapaması beklenen Hindistan’ın aldığı karar, piyasaları alt üst ederken, G7 ülkeleri, Rusya’nın tetiklediği “buğday savaşına” ve “küresel açlığa” karşı çaba edeceklerini duyurdu.
BEŞERLER AÇLIKTAN ÖLECEK
HİNDİSTAN PİYASALARI ALT ÜST ETİ
Geçtiğimiz sene Ukrayna’daki üretimin azalamasıyla pazara ekstra 7 milyon tonluk buğday sokan Hindistan, muhtemel bir krizin önüne geçilmesinde kilit rol üstlenmişti. Savaş nedeniyle oluşacak buğday açığını kapaması beklenen Hindistan, buğday ihracatını yasakladığını açıkladı. ‘Gıda güvenliği’ gerekçesiyle alınan stok kararı, Chicago Emtia Borsası’nda (CBOT) sarsıntı tesiri yarattı. CBOT’ta süreç gören buğday fiyatları yüzde 5,9 artarak son iki ayın tepesi olan kile (30 kilo) başına 12,47 doları dolara yükseldi. Son artırımla birlikte, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden günümüze kadar olan süreçte, buğday fiyatları yüzde 60’ın üstünde pahalandı.
ÇİN STOKÇULUK YAPIYOR
1,5 milyara yaklaşan nüfusu ile dünyanın en kalabalık ülkesi olan Çin, Rusya ve Ukrayna ortasındaki tansiyonun yükselmesiyle tahıl stoklamaya başlamıştı. Geçtiğimiz yıl dünyadaki tüm tahılların yarısını stokladığı ortaya çıkan Çin, besin stoklarının tarihi düzeylerde olduğunu kasım ayında doğrulamıştı. ABD Tarım Bakanlığı datalarına nazaran, Çin’in 2022’nin birinci yarısında dünya buğday rezervlerinin yüzde 51’ine, mısırının yüzde 69’una ve pirincinin yüzde 60’ına sahip olması bekleniyor. Datalar, son 10 yılda Çin’deki stokun yüzde 20 arttığını ve Pekin idaresinin tahıl stoklayarak global piyasaları etkilendiğini gözler önüne seriyor. Çünkü, 2016’dan bu yana sahip olduğundan daha fazla besin ithal eden Çin’in, yaptığı stoklarla ve piyasadaki fiyatlar üzerinde yaptığı spekülasyonlarla besin krizi üzerinden rant sağladığı düşünülüyor.
AB savaşın sonuçlarından telaşlı
Avrupa Birliği (AB) Kurulu, Rusya-Ukrayna savaşının güç ve emtia fiyatlarını artırması nedeniyle AB genelinde ekonomik büyüme beklentisini düşürürken, enflasyon beklentisini yükseltti. AB Komisyonu’nun “Avrupa Ekonomik Kestirimleri 2022 İlkbahar” raporunda, AB ve Avro Bölgesi iktisadının bu yıl yüzde 2,7, 2023’te yüzde 2,3 büyüyeceği öngörüldü. AB Komisyonu’nun bir evvelki “Kış” raporunda ise 2022’de yüzde 4, 2023’te yüzde 2,8 büyüyeceği iddia edilmişti. Raporda, güç arzındaki mümkün aksaklıkların, tedarik zincirlerinde beklenenden daha berbat sıkıntılara, başta besin olmak üzere güç dışındaki emtia fiyatlarında ek artışların büyüme üzerinde aşağı istikametli ve fiyatlar üzerinde de üst istikametli baskılara yol açabileceği telaşlarına değinildi.