İstanbul Boğazı’nın farklı noktalarında artış gösteren denizanalarına dikkat çeken Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, “Denizanasını ağır olarak gördüğümüz yerlerin, organik kirlilik açısından kirli olduğunu tabir edebiliriz” dedi.
Beşiktaş Arnavutköy kıyısında yüzeyi istila eden denizanaları tedirginliğe yol açarken, ortaya çıkan bu imgeler, gözlerin tekrar İstanbul Boğazı’na çevrilmesine yol açtı.
“DENİZANASI KİRLİLİĞİN OLDUĞU YERDE BASKIN HALE GEÇEN CANLILAR”
Son periyotta ortaya çıkan imajları kıymetlendiren İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, şöyle konuştu:
*Denizanası dediğimiz canlılar, kirliliğin olduğu yerde baskın hale geçen canlılar. Tahammülleri bu şekil alanlarda yüksek olan canlılar.
*Doğal olarak denizanasını ağır olarak gördüğümüz yerlerin, organik kirlilik açısından kirli olduğunu tabir edebiliriz. Artık Marmara Denizi’nde zati geçen yıl bir müsilaj olayı yaşadık.
*Organik kirleticiler açısından bir baskı altında, yani bununla ilgili çok ezalar yaşıyor. Denizanaları da bu biçim ortamları fırsata çevirip çok çoğalma eğilimine geçen canlılar.
*Çünkü gerek düşük oksijen ölçüsü, gerek kirlilik ölçülerine, tahammülleri son derece yüksek canlılar.
*Doğal olarak çok ölçüde sıcaklığın da bilhassa artmasıyla birlikte ki son periyot yalnızca ülkemiz için değil tüm dünya için bir sorun olan global ısınma var, iklim değişikliğine bağlı olarak.
*Bu iklim değişikliğine bağlı olarak meydana gelen global ısınmayla su sıcaklıkları da artıyor.
*Sıcaklık artışları da, bu canlıların zati metabolizmalarını hızlandırdığından ötürü daha fazla ürüyorlar, daha fazla yumurta üretiyorlar, daha fazla birey ekosisteme dahil olmuş oluyor.
*Bir de ortam onların istediği stilde olunca, avcısının az olması ve ortamda ağır bir besin stoğunun bulunması, bunları baskılayacak canlıların olmaması, doğal olarak bu canlının çok artış göstermesine sebep oluyor.
“ENDÜSTRİYEL BALIKÇILIK İSTİKRARLARI BOZDU”
Marmara’da artık eskisi kadar balık olmadığını, yapılan endüstriyel balıkçılığının da denizanası ile beslenen balıkları ortadan kaldırdığına dikkat çeken Okyar, şu tabirleri kullandı:
*Örneğin kaplumbağalar besleniyor. Bunların üzerinden kılıç balıkları besleniyor. Bunların üzerinden uskumrular besleniyor. Marmara’da artık bunların hiçbirini göremiyoruz.
*Doğal olarak bunları üzerinden beslenip bunları baskı altında tutacak bir canlı yok. Çok bir balıkçılık var. Endüstriyel balıkçılık var.
*O endüstriyel balıkçılıkta keza; ortamdan balığı çektiğinizde bir formda bunlarla çaba eden çeşitleri siz ortamdan alıyorsunuz.
*Doğal olarak ortamda besin de var. Prodatörü yok. İklim uygun. Hayvan esasen hayatta kalmak ismine çok önemli uğraş veriyor. Son derece başarılı ve çok çoğalıyor.
“KÖPEKBALIĞINDAN BİLE TEHLİKELİ ÇEŞİTLERİ VAR”
Marmara Denizi’nde son 20 yılda denizanalarının 20’ye yakın yeni çeşidini kaydettiklerini hatırlatan Prof. Dr. Melek İşinibilir Okyar, “Yeni tipler de artık Marmara Denizi’ne giriyor. Global ısınmaya bağlı olarak su sıcaklıklarının artık bu canlıların yayılım gösterebilecekleri pahalara yükselmesi sebebiyle oluyor. Sıcaklık bir doğal bariyer, doğal olarak o hayvanın şayet sıcaklıkla ilgili bariyeri yükselirse ve uygun hale gelirse o hayvan dağılımını genişletiyor” dedi.
Okyar, 2 binli yılların başından itibaren Marmara Denizi’nde ‘Chrysaora Hysoscella’ denilen pusula denizanasının bol ölçüde görülmeye başladığını, bunun yanında beyaz, şeffaf Aydenizanası ve Fıçı Denizanası olarak bilinen ‘Rhizostoma Pulma’nın da görüldüğünü belirterek, şöyle konuştu:
*Bunlar hepsi çok çoğaldıklarında önemli dertler yaratabiliyorlar. Hem görsel olarak hem de denizanalarının bedenlerinde zehirli hücreler var. Neden zehirli hücreler var?
*Çünkü bu canlı avını bu hücreleri kullanarak yani bu zehri dokunduğunda alına zehri zerk ediyor. Ve paralize ediyor hayvanı ve daha sonra alıp beslenmeye başlıyor.
*Veya düşmanından kaçınmak hedefli, kendini korumak hedefli kullanıyor. Tıpkı halde denizde yüzerken tabi insanlara da bu hücreler şayet dokunursa insan bedeninin da derisine de zerk ettiğinden ötürü o bölge işte kızarabilir, kaşınabilir.
*Eğer hassas bir cildiniz varsa, sizi irite edebilir, hastanelik koşulara çevirebilir. Şu anda bizim kıyı sularımızda öldürücü denizanaları yok. Dünyada var. En tehlikeli deniz canlısı Avustralya kıyılarında bulunan bir denizanası tipi. Köpek balığından bile tehlikeli.
*Saniyeler içinde insan öldürebiliyor. Marmara Denizi’nde de bulunan çeşitler nispeten bilhassa bu ‘Fıçı denizanası’ dediğimiz mor, büyük olan tipler var.
*Bunlar sizi rahatsız edebilir, yakabilir. Bilhassa göz, burun, ağız üzere hassas mukozaların olduğu bölgelere değdiğinde size hayli rahatsız edebilir.
“DENİZANALARININ ARTIŞI SONRASINDA TEKRAR MÜSİLAJ GÖREBİLİRİZ”
Denizanalarının öldükten sonra parçalanmasıyla denizlerde organik husus artışı olduğunu, bunun da müsilajın oluşmasına dolaylı bir katkı sağladığına değinen Prof. Dr. Okyar, şu tabirleri kullandı:
*Denizanalarının çok çoğalmasıyla birlikte bunların ömürleri kısa; bir, bir buçuk yıl kadar. Sonrasında yaşlı bireylerin ölmeleriyle birlikte parçalanması, bakteriyel aktiviteyi tıpkı vakitte ortamdaki çözülmüş organik maddeyi de artırıyor.
*Müsilajı oluşturan organizmalar da sıcaklık ve öbür bu faktörlerin tesiriyle gerilime girerek bünyelerinde, bedenlerinde, hücrelerin içerisinde bulunan müsilajı dışarı yaydıklarında işte bu çözülmüş organik unsurları, sümüksü bir yapıda olması sebebiyle toplamaya başlıyor.
*Bakteriyel aktivite de bunu hızlandırdığından ötürü aslında bir münasebet var diyebiliriz. Dolaylı da olsa denizanaları artışı sonrasında müsilaj olayını görebiliriz.
*Ama bu büsbütün canlının çok ölçüde çoğalıp ortama çözülmüş organik husus katkısıyla alakalı bir olay.
BEYLİKDÜZÜ KIYISINDA MÜSİLAJ GİBİSİ KİRLİLİK
Öte yandan Beylikdüzü’nde, kıyıya yakın noktalarda müsilaj gibisi kirlilik dikkat çekti. Gürpınar kıyısında denizdeki değişim havadan da görüntülendi. (DHA)