Ahmet Boyacıoğlu
2020 yılında pandemi nedeniyle yapılamayan, 2021’de ise sonlu bir iştirakle gerçekleştirilen Cannes Sinema Şenliği, 75. yılını kutluyor. Geçen yıl aşılarımız eksik olduğu için gidemediğimiz şenlikte bizi neler bekliyor? Bu yıl, şenliğin iki kıymetli mevzunun gölgesinde yapılacağını söylemek mümkün.
Birincisi, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sağ ile çok sağ ortasında tercih yapmak zorunda kalmış bir ülkeye gidiyoruz. Sol, kendi içinde birçok küçük modüle ayrılınca ortaya bu türlü bir tablo çıktı. Demek ‘Bülent Ecevit Sendromu’ her ülkede yaşanabiliyor… Artık haziran ayındaki seçimlerde toparlanıp mecliste çoğunluk sağlamaya çalışan solun eforlarını izleyeceğiz.
SİYASETÇİLER SAVAŞIYOR, OLAN SANATKARLARA OLUYOR
İkinci değerli mevzu, doğal ki Rusya–Ukrayna savaşı. Şenliğin savaşın gölgesinde yapılacağı kesin. O denli ki açılış sineması olarak seçilen Michel Hazanavicius imzalı “Z gibi” (Comme Z) isimli sinemanın ismi, Ukrayna’nın ricası üzerine değiştirildi, “Final Cut” (Coupez) oldu. Zira televizyon ekranlarında gördüğümüz Rus tanklarının üzerindeki ‘Z’, zafer işareti imiş. Bu da herhalde bir daha yaşanmayacak ve şenlik tarihine geçecek bir olay. Öteki yandan, Rus sinemacıların durumu da içler acısı. Cannes Sinema Şenliği kapsamında düzenlenen Sinema Pazarı’nda Rusya’nın stant açması yasaklandı. Güya savaşı Rus sanatkarlar çıkartmış üzere bir duyguya kapılıyor insan. Benzeri bir hali, biz de 30 yıl evvel Ankara Sinema Festivali’nde yaşamıştık. Aki Kaurismaki, şenliğe yolladığı bir bildiride, “Türkiye üzere insan haklarının çiğnendiği bir ülkeye sinemasını göndermeyeceğini” açıklamıştı. Siyasetçiler savaşıyor, olan sanatkarlara oluyor. Mukadderat.
Cannes Sinema Festivali’nin yıllardan beri süregelen tavrında hiçbir değişiklik olmadığını ana yarış seçkisine bakınca anlamak mümkün. Daha evvel Altın Palmiye kazanmış dört direktörün sinemalarının yarışacak olması bile Festival’in yeni yetenekleri keşfetmek üzere bir kederinin olmadığının delili… Üstelik bu yıl seçkide o kadar çok ünlü direktör var ki kesinlikle birkaç sineması dışarıda bırakmak ya da bir yıl sonrası için kelam kesip, bekleme odasına almak mecburiliği doğmuştur. Şenliğin birinci günlerinde dedikodusu çıkar katiyen.
Şenlik öncesi gelen haberlerde beni en çok şaşırtan, yıllardır Cannes’da ünlüleri taşıyan Renault firmasının artık sponsorlar ortasında yer almaması oldu. Şenliğin resmi taşıyıcısı artık BMW. Bu işin elektrikli araçlar ile yapılacağı da bilhassa belirtilmiş. BMW, bildiğiniz üzere bir Alman firması. Halbuki Cannes Fransızdır, üstelik her mevzuda Fransızdır. Yıllar evvel havaalanı işletmeciliği yapan bir Türk şirketi olan TAV, Cannes Sinema Şenliği’ne sponsor olmak istemişti. Bu isteği şenlik yöneticilerine ilettiğimizde, “Bizim sponsorlarımızdan biri Air France. TAV’ı kabul edemeyiz” karşılığını aldık. Fransızlara TAV’ın havaalanı işletmecisi olduğunu, Air France’ın da TAV’dan hizmet aldığını anlatamadık. Husus kapandı, gitti. Fransa’da Renault yerine BMW’nin gelmesini vatan hainliği olarak değerlendirenler de çıkacaktır. Buna eminim.
ŞENLİKTE FRANSIZ SİNEMASININ YÜKÜ SÜRÜYOR
Şenliğin direktörü Thierry Fremaux sonunda, “Cannes bir Fransız şenliği değildir, Fransa’da yapılan bir festivaldir” demek zorunda kaldı. Ana müsabakada yalnızca üç Fransız sineması olsa da şenliğin tümüne bakıldığında farklı kısımlardaki sinemaların yüzde 23’ünün Fransız imali olduğu bilgisi geldi. Son anda programa eklenen sinemalarla bu oran daha da artmış olabilir. Örneğin Cannes Classics Bölümü’nde gösterilecek on iki sinemadan beşi Fransız üretimi. Sonuçta her yıl olduğu üzere şenlikte Fransız sinemasının yükü sürüyor.
2007 yılında, Festival’in 60. yıldönümünde açılan ve ‘Altmışıncı Yıl Salonu’ ismini alan salonun ismi, ‘Agnes Varda Salonu’ olarak değiştirilmiş. Şenlik, böylelikle kıymetli bir Fransız bayan sinemacıyı vefatından sonra onurlandırmış oluyor.
Pandemi sonrası şenlikte ne üzere değişiklikler yaşanacağını daima birlikte göreceğiz. Bu yıl Çin, Amerika ve Japonya’dan çok fazla iştirak olmayacağı konuşuluyor. İnsanların seyahat etme alışkanlıkları da değişti. Heyetin açıklanmasının gecikmesi de pek çok polemiğe neden oldu. Heyet lideri olarak ismi geçen Asghar Farhadi’nin son sinemasının senaryosunun çalıntı olduğu ve Farhadi’nin bir öğrencisi tarafından mahkemeye verildiği haberleri geldi evvel. Fakat Farhadi yeniden de şenliğin başlamasına birkaç hafta kala açıklanan heyette yer aldı. Heyet başkanlığını Fransız oyuncu Vincent Lindon üstleniyor. Ayrıyeten Fransızların yıl dönümlerinde heyet başkanlığını Fransız oyunculara verdiğini de öğrendik. Şenliğin 40. yılının kutlandığı 1987’de Yves Montand, 45. yıl dönümünde Gerard Depardieu, 50. yıl dönümünde de Isabelle Adjani heyet lideri olmuşlar.
Herkesin kabul etmesi gereken bir gerçek var ki o da Fransa’nın kalbinin iki hafta boyunca Cannes ismindeki küçük Akdeniz kentinde atacağı. Fransa’da devlet de, halk da sinemayı hakikaten çok seviyor. Darısı bizim başımıza…