Türkiye’nin var olan F-16 savaş uçaklarını modernize etmek ve yeni F-16’lar almak için ilettiği taleplerin değerlendirmesi Washington’da devam ederken, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın talebin ABD Kongresi’nden onay almasını umduğunu belirterek, bunun NATO’nun savunma kabiliyetini de güçlendireceğini söyledi.
Türkiye, ABD’den 40 adet Lockheed Martin üretimi F-16 savaş uçağı ve mevcut savaş uçakları için 80’e yakın modernizasyon kiti satın almak için Ekim ayında talepte bulunmuştu. Türkiye’nin alım talebinin ABD Kongresi tarafından onaylanması gerekiyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı, şimdi Kongre’ye iletilmeyen alım talebi hakkında olumlu görüş belirtmişti. Biden idaresi son olarak geçen hafta F-16’larda kullanılacak füzelerin Türkiye’ye satışına müsaade vermesi Kongre ile irtibata geçti. Kongre’nin bu talebe vereceği yanıtın F-16 talebine olan yaklaşımı hakkında fikir vereceği düşünülüyor.
Kalın, F-16’lara yönelik talep konusunda, “Biden idaresi bunu ileriye taşımak için bir dizi somut, olumlu adım attı. Artık Kongre’den geçmesi gerekiyor ve Kongre’den onay alacağını umuyoruz. Bu kuvvetli devirde yalnızca Türkiye-ABD bağlantılarını değil, tıpkı vakitte Türkiye’nin ve NATO’nun savunma kabiliyetlerini de güçlendirecektir. Daha fazla işbirliği ve karşılıklı anlayışa dayalı adımlar da devam etmektedir” dedi.
“Avrupalı ortaklarımızın birçoğunda ve ayrıyeten söylemeliyim ki ABD idaresinde stratejik vizyon ve liderlik eksikliği var” diyen Kalın, daha büyük resme bakıldığında Afganistan’dan Suriye’ye, göçten besin güvenliğine ve terörle gayrete kadar Türkiye’nin bu hususlarda kilit bir ortak olduğunu fakat birtakım müttefiklerin siyaset varsayımları ile bu bahislerde Türkiye’nin ne tıp bir stratejik rolü olduğunu takdir etmediğini vurguladı.
DOĞU AKDENİZ VE İSRAİL’DEN GÜÇ
Kalın, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğalgaz arama faaliyetleri hakkındaki sorulara da karşılık verdi.
Üç adet derin deniz sondaj gemisi satın alarak hem Akdeniz hem de Karadeniz’de petrol ve doğalgaz arayan Türkiye, Karadeniz’de doğalgaz keşfetmiş, Akdeniz’de açtığı kuyularda ise ekonomik ölçüde doğalgaza rastlayamamıştı.
Kalın, Doğu Akdeniz’e kıyısı olan neredeyse her ülke tarafından doğalgaz keşfi yapıldığını, bu gazın Rusya-Ukrayna savaşının akabinde Rus gazına bağımlılığını azaltmak isteyen Avrupa Birliği için alternatif bir kaynak olabileceğini söz ederek, “Başlıca alternatiflerden biri Doğu Akdeniz gazı. Türkiye bu mevzuda yardımcı olmaya, sürecin bir kesimi olmaya hazır” dedi.
Kalın, “Doğu Akdeniz’deki doğalgazın hepimizi için refah yaratacaktır. Bunu (Doğu Akdeniz’e kıyısı olan) tüm ülkeler için fırsata çevirmek istiyoruz. Yeni güç keşiflerinin yeni tansiyonlar değil yeni fırsatlar yaratacağına inanıyoruz” dedi.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de gaz arama faaliyetleri hakkındaki soruya ise Kalın, “Sondaj faaliyetleri vakit alıyor ve keşif yapacağınızın garantisi yok. Arama lisansımız bulunan bölgelerde keşif ve sondaj yapmaya devam edeceğiz” yanıtını verdi.
Türkiye’nin İsrail’den gaz ithalatı hakkındaki soruya ise Kalın, “Bu fikre açığız. Uzmanlar Doğu Akdeniz gazını taşımak için en uygun rotanın Türkiye’den geçtiğini söz ediyorlar. Ceyhan’a kadar uzanan boru sınırımız var ve gazı buradan Avrupa başkentlerine taşıyabiliriz” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun İsrail’i Mayıs’ın son haftasında ziyaret edeceğini, buna müteakip Güç Bakanı Fatih Dönmez’in de İsrailli mevkidaşı ile görüşmesinin planlandığını belirten Kalın, “Burada bahis hakkındaki detayları ele alacaklar. Prensipte (İsrail’den gaz ithalatı konusunda) sorun görmüyor, hatta potansiyel görüyoruz” dedi.
SUUDİ ARABİSTAN İLE OLAĞANLAŞMA
Kaşıkçı cinayeti sonrası iki ülke bağlarında yaşanan krizin aşılması için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın üç hafta evvelki Suudi Arabistan ziyaretini kıymetlendiren Kalın, iki ülke bağlarının “karşılıklı yarar sağlayacak şekilde” olağanlaşmasını istediklerini vurguladı.
Suudi Arabistan’a silahlı insansız hava aracı satışının gündemde olup olmadığına yönelik bir soruya Kalın, “Mümkün olmaması için bir münasebet bulamıyorum… Lakin şu anda spesifik bir proje var mı, bu mevzuda bilgim yok” dedi.
Kalın, iki ülke ortasındaki ticaretin önümüzdeki aylarda ve yıllarda süratle toparlanmasını beklediğini belirtti.
Kral Salman, Veliaht Prens Muhammed bin Salman ve Erdoğan’ın Türkiye ve Suudi Arabistan münasebetlerini geliştirmek ve derinleştirmek konusunda mutabık kaldığını belirten Kalın, “Bu kapsamda yeni yatırımlar, ziyaretler ve ticaret göreceğiz” dedi ve ekledi:
“Türkiye-Suudi Arabistan münasebetlerini tüm alanlarda geliştirecek somut adımlar atılacağına ve olumlu sonuçlar doğuracağına inanıyoruz… Sonuçları çok yakında göreceğiz.”
ÇELİK FABRİKASINDAKİ ASKERLER İÇİN TÜRKİYE TEKLİFTE BULUNDU
Cumhurbaşkanlığı sözcüsü İbrahim Kalın, Mariupol’daki çelik fabrikasında mahsur kalan hücum altındaki yaralı Ukraynalı askerlerin tahliye edilmesi için Türkiye’nin teklifte bulunduğunu belirterek, askerleri oradan almak için bir geminin Türkiye’de hazır biçimde beklediğini söyledi.
Kalın’ın verdiği bilgiye nazaran, Rusya’nın kabul etmesi halinde Azovstal çelik fabrikasından tahliye edilenler kara yoluyla, Mariupol’den Azak Denizi’ndeki Berdyansk limanına götürülecek ve bir Türk gemisi onları Karadeniz’den İstanbul’a getirecek.
“GEMİMİZ HAZIR BEKLİYOR”
Kalın, “Plan bu biçimde hayata geçirilebilirse bunu yapmaktan şad oluruz. Biz hazırız. Gemimiz yaralı asker ve sivilleri Türkiye’ye getirmek üzere yola çıkmak için hazır bekliyor” dedi.
Rusya ya da Ukrayna tarafı bu tahliye planı konusunda bugüne kadar rastgele bir değerlendirmede bulunmadı.
Rus askerleri tarafından etrafı çevrilen ve taarruz altında olan fabrikada yüzlerce Ukraynalı asker bulunuyor.
Kalın Rusya’nın tavrının “bir günden başkasına değiştiğini” belirterek, “Sahadaki güvenlik durumu ve başka dinamiklere bakıyorlar, müzakereleri ve kendi içlerindeki eşgüdümü göz önüne alıyorlar… Bazen iki taraftan da net bir karşılık yahut taahhüt almak sıkıntı oluyor” dedi.
Kalın tekliflerden birinin Berdyansk kentinden deniz yoluyla tahliye olduğunu söz ederek, “Gerçekleşebilir. Gerçekleşebileceğine inanıyorum… Gemi İstanbul’da bekliyor. Yola çıkmaya hazır. Berdyansk’a gidişine ve yaralı askerlerin Türkiye’ye getirilmesi için Rusya ve Ukrayna tarafından gelmesi gereken müsaadeleri bekliyoruz” diye konuştu.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞINI BİTİRMENİN SİHİRLİ FORMÜLÜ YOK
Savaşın başlamasından bu yana iki ülke dışişleri bakanları ortasındaki birinci toplantıya mesken sahipliği yapan ve müzakere heyetlerini barış görüşmeleri için İstanbul’da buluşturan Türkiye’nin diplomatik uğraşlarını sürdürmeye devam edeceğini kaydeden Kalın, “Bu cins çatışmalarda her vakit, son iki buçuk aydır gördüğümüze emsal durumlarla karşı karşıya kalıyorsunuz. Böylesine büyük bir çatışmayı bir gecede çözecek sihirli bir formül yok. Bu sorunu çözmenin ne kadar karmaşık olduğunun ve zorlukların farkındayız. Çok sayıda aktör, paydaş mevcut” dedi.
Kalın, Türkiye’nin emelinin 24 Şubat’ta Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan savaşa bir an evvel son vermek olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Bu savaş uzarsa milletlerarası tertibin her ögesini etkileyecek uzun vadeli stratejik sonuçlar doğacağını düşünüyoruz… Kazanan görmüyoruz. Er ya da geç sona erecek, fakat iki aya mı, iki yıla mı, kimse bilmiyor.”
Türkiye işgalin çabucak akabinde Batılı ülkelerin Rusya’ya karşı başlattığı ağır yaptırımlara katılmamıştı. Ankara her ne kadar Rusya üzerinde baskı kurmadığı için eleştirilmişse de Karadeniz’i yeni savaş gemisi geçişine kapatmış ve Ukrayna’ya silahlı insansız hava aracı satışı gerçekleştirmişti.
Ankara’nın Rusya’ya karşı olan tutumunu sertleştirip sertleştirmeyeceği hakkındaki soruya ise Türkiye’nin en başından bu yana Rusya ile Ukrayna ortasındaki savaşa karşı çıktığının altını çizen Kalın, birebir vakitte “herkes köprüleri yıkarsa Rusya ile konuşacak kimsenin kalmayacağını” vurguladıklarını kaydetti.
Kalın, “Rusya’nın sağlam bir ortağa, arabulucuya, kolaylaştırıcıya, moderatöre, hem Rusya ile hem de Ukrayna ile konuşabilecek rastgele birine muhtaçlığı var. Savaşın başlangıcından bu yana bu konumu muhafazayı başardık. Herkesin istikrarlı bir konumu sürdürmesinin herkesin ortak çıkarına olduğunu düşünüyorum” dedi.
Bucha’dan sonra Rusya’nın eylemlerini BM ve NATO düzeyinde de eleştirdiklerini tabir eden Kalın, “Bu nedenle müzakere edilmiş bir tahlil için bastırıyoruz. Bu yüzden Cumhurbaşkanı, bu savaşta daha fazla vahşet görülmemesi için her iki başkanı de yüz yüze görüşmeye davet etti” dedi.
Erdoğan’ın iki önderi Türkiye’de bir ortaya gelerek müzakerelerde bulunmasına yönelik davetlerine Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin hala olumlu cevap vermedi.
Kalın, “Rusya aykırısı duruş sergilemenin ne getirisi olur? Bu noktada savaşın sonucunu yahut savaşın gidişatını değiştireceğini düşünüyor musunuz? Bunun Türkiye ile Türkiye üzerinde baskı kurmak isteyen ülkeler ortasında tansiyon yaratmaktan öteki ne yararı olur?” dedi.
Yaptırımlar konusundaki bir soruya karşılık Kalın, sıradan Rus vatandaşlarını cezalandırmanın gerçek olmayacağını belirterek, “Rus vatandaşları Türkiye’de yaşıyor ve Türkiye’de iş yapıyor diye cezalandırmaya başlarsanız ve artık apansızın bu çeşit bir ayrımcılık ve yaptırım baskısıyla karşı karşıya kalırlarsa… hakikat değil. Rusya menşei kültürel etkinliklerini iptal etmek yanlışsız değil” değerlendirmesinde bulundu.