İskoçya’da kasım ayında düzenlenen BM İklim Değişikliği Konferansı (COP26), kimi açılardan hayal kırıklığı yaratsa iklim kriziyle gayrette umut olmuştu. Lakin Ukrayna savaşının tesiri, dünyada artan güç ve besin fiyatları ve pandeminin yol açtığı ekonomik yıkımı geride bırakma eforu, iklim için verilen kelamların unutulmasına yol açtı.
İskoçya’nın Glasgow kentinde geçen kasımda düzenlenen 26. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP26) ülkelerin imzaladığı mutabakatın gidişatı tartışma yaratıyor.
Dünyada kömür kullanımının etaplı olarak azaltılmasını, emisyonu azaltma planlarının nizamlı olarak gözden geçirilmesini ve gelişmekte olan ülkelere finansal dayanağın artırılmasını içeren mutabakat, birtakım kesitlerde hayal kırıklığı yaratsa da tekrar de iklim değişikliğiyle gayrette umut olmuştu.
İngiliz Guardian gazetesi, tepeden 6 ay sonra Ukrayna’daki savaş ve devam eden Covid-19 pandemisi nedeniyle üzerinde anlaşılan birtakım mevzuların art plana atıldığını yazdı. “Para, kömür, araçlar ve ağaçlar: Cop26’dan beri ne kadar ilerleme sağlandı?” başlıklı yazıda, kömür kullanımı azaltma kelamına karşın Ukrayna’daki savaşla bir arada birçok ülkenin fosil yakıta dönmeyi düşündüğüne dikkat çekildi.
KÖMÜR TARİHE GÖMÜLECEKTİ LAKİN OLMADI…
İngiltere Başbakanı Boris Johnson, global sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmayı amaçlayan ve “kömürü tarihe gömecek” tepenin dört temel faktöre ağırlaşacağını ve bunların da ‘kömür, para, araçlar ve ağaçlar’ olduğunu belirtmişti. Guardian, bu dört faktörle ilgili şimdiki durumu ele aldı.
Para
Cop26 tepesinde güçlü ülkeler, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliğiyle gayret için yılda 100 milyar dolar verme kelamını yerine getirme taahhüdünde bulunmuştu. Lakin bu ölçüye hâlâ ulaşılamadı. Şu ana dek elde edilen bilgiler bu sayıya gelecek yıl erişilebileceğini ortaya koyuyor.
Guardian’a konuşan Dünya Bankası’ndan eski üst seviye yetkililer Rachel Kyte ve Lord Stern, Ukrayna’daki savaşın da tesiriyle dünyada artan güç ve besin fiyatları nedeniyle iklim için ayrılan kaynakların giderek azaldığını vurguladı.
Dünyada fosil yakıta yönelik yatırımların da son devirde değerli ölçüde arttığı ve pak güce yatırımları çok aştığı belirtiliyor.
Kömür
Kömür kullanımının azaltılması, Cop26 tepesinin en değerli gündemlerinden biriydi. Tepede varılan mutabakatta “kömür kullanımının etaplı olarak sonlandırılması” sözünün Çin ve Hindistan’ın itirazı üzerine “kömür kullanımının etaplı olarak azaltılması” halinde değişmesi yansılara yol açmıştı.
Ülkeler son periyotta pandeminin yol açtığı ekonomik yıkımı telafi etmeye çalışırken kömür kullanımı da süratle arttı. Birçok ülke de Rusya’nın Ukrayna işgalinin akabinde kömür kullanımını sonlandırma planını ertelemeye yöneldi. Milletlerarası Güç Ajansı Yöneticisi Fatih Birol, kömür konusunun bir sonraki Cop27 doruğunun en kıymetli gündemi olması gerektiğini belirterek “En büyük risk kömüre yatırım iştahının giderek artması” dedi.
Araçlar
Elektrikli otomobil satışları geçen sene değerli pazarlarda iki kat arttı fakat Ukrayna savaşı, kesimin geleceğine dair de belirsizlik yarattı. Tedarik zincirleri aksarken üretim maliyetleri de süratle yükseliyor.
Bu nedenle birçok etraf örgütü, fosil yakıt kullanımını azaltmak için elektrikli araçlara değil toplu ulaşıma yatırım yapılması gerektiğini savunuyor.
Ağaçlar
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talep ettikleri güvenlik protokolü standartları karşılanmadığı için gitmediği Cop26 tepesine katılan dünya önderleri, ormanların geleceğini de masaya yatırmıştı. Dünyada ormanlardaki yıkımın önüne geçme taahhüdü, doruğun en kıymetli başarılarından biri olarak nitelenmişti.
Lakin “dünyanın akciğeri” olan Brezilya’daki Amazon Ormanları’nda yıkım son devirde rekor kırdı. Dünyadaki en kıymetli yağmur ormanlarından birinin bulunduğu Kongo’yla ilgili bir rapor da, ülkenin bu mevzuda gerekli adımları atamadığını gösteriyor.