Global Karbon Projesi (GCP) datalarına nazaran, dünya genelinde toplam karbon salımı, 2020 yılında 34 milyar 810 milyon ton olarak gerçekleşirken bu emisyonun yüzde 51,1’i Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Hindistan kaynaklı. Bu ülkelerin iklim siyasetlerine ait değerlendirmelerde bulunan uzmanlar, üç ülkenin sıfır karbon gayelerine ulaşmalarının önünde zorluklar bulunduğunu ve daha kararlı adımlar atmaları gerektiğini belirtti.
Global ısınmayı, sanayi öncesi periyoda nazaran 1,5 dereceyle sonlandırabilmek için hükümetlerin en kıymetli taahhüdü, karbon emisyonlarını azaltarak aşikâr bir mühlet sonunda sıfırlamak, “net sıfır” yani “karbon nötr” gayesine ulaşmak.
ÇİN’İN MAKSADI: 2060’A KADAR KARBON NÖTR OLMAK
Tek başına global karbon emisyonunun yüzde 30,6’sından sorumlu olan Çin, 2020’de 10 milyar 668 milyon ton karbon salarken bu sayının 7 milyar 421 milyon tonu kömür nedeniyle oluştu. Kalan kısmın 1 milyar 612 milyon tonu petrol, 858 milyon tonu çimento ve 605 milyon tonu da doğal gaza bağlı karbon emisyonundan kaynaklandı.
Çin Devlet Lideri Şi Cinping, ülkesinin 2030 yılına kadar karbon emisyonlarını tepeye çıkaracağını, 2060 yılına kadar da karbon nötr amacına ulaşacağını açıklamıştı.
AA’nın haberine nazaran bu amacı kıymetlendiren Atlı Küresel Danışmanlık Kurucu Yöneticisi ve Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Merkezi Öğretim Vazifelisi Altay Atlı, Çin’in 2060 yılı için belirlediği maksada ulaşmasının imkansız olmadığını fakat bugünden itibaren çok büyük yatırımlar ve kararlı adımlar gerektirdiğini lisana getirdi. Ülkedeki karbon emisyonlarının değerli bir kısmının nedeni olan kömüre bağımlılıktan vazgeçmek ve güçte dönüşümü sağlamak için Çin’in bir ıslahat paketi uyguladığını aktaran Atlı, şunları söyledi:
“Bu kapsamda Çin’in yol haritasını; başta endüstride olmak üzere gereksiz tüketimin azaltılarak güç tüketim yapısının uygunlaştırılması, inovasyona yük verilerek güç teknolojilerinin geliştirilmesi, çeşitlendirilmiş bir güç arz yapısının oluşturulması ve dalın gelişimi için güç sisteminin optimize edilmesi adımları oluşturuyor.”
Bu yol haritasının hayata geçirilmesine yönelik iki değerli zorluk olduğunun altını çizen Atlı, bu zorlukları şöyle özetledi:
“İlk olarak tüm bu gayeler önemli yatırım gerektiriyor ve yüksek maliyetler oluşturuyorlar. Pandeminin de yaşandığı, ekonomik zorlukların yalnızca Çin’de değil, tüm dünyada şiddetlendiği bir periyotta bu ne ölçüde mümkün olacak? İkinci olarak ise güç alanında dönüşüm sağlamak öteki ülkelerle kapsamlı bir iş birliğini gerektiriyor. Korumacılığın, tek taraflılığın arttığı, duvarların tekrar yükseldiği günümüzde bu da değerli bir soru işareti.”
Altay Atlı ABD, PETROL VE GAZ KAYNAKLI KARBON SALINIMINDA BİRİNCİ SIRADA
Çin’in akabinde en fazla karbon emisyonu yapan ülke ABD. ABD’nin 2020’de gerçekleştirdiği 4 milyar 713 milyon ton karbon salımı, global salımın yüzde 13,5’ine tekabül ediyor. ABD’nin karbon salımının 2 milyar 21 milyon tonu petrol, 1 milyar 655 milyon tonu doğal gaz, 889 milyon tonu ise kömür kaynaklı. Bilgiler, ABD’nin petrol ve doğal gaz kaynaklı karbon salımında birinci sırada olduğunu gösteriyor.
ABD Lideri Joe Biden, federal hükümete 2050’ye kadar “sıfır karbon emisyonu” düzeyine ulaşma gayesi koyan bir kararnameyi geçen yılın aralık ayında imzaladı.
ABD’nin bir müddettir emisyonlarını azalttığı bilgisini veren İklim, Güç, Etraf Problemleri Araştırma Derneği Lideri, Güç ve İklim Uzmanı, Gazete Duvar Muharriri Başkan Algedik, bu durumun, eski verimsiz tesislerin kapatılması, yerine daha verimli ve bilhassa de daha fazla yenilenebilir güç kaynaklarının kullanılıyor olmasından kaynaklandığını aktardı.
Bunun emisyonları önemli biçimde azalttığını kaydeden Algedik, “Fakat şu an gerekli olan şey fevkalâde bir emisyon azaltımı. Bu noktada ABD’nin biraz daha zorlayıcı olması gerekiyor fakat bu bahiste ABD’nin ne kadar dengeli olduğu da bir tartışma konusu” yorumunda bulundu.
Algedik, şöyle devam etti:
“ABD’nin sorunu yalnızca kendi emisyonları üzere gözüküyor fakat ABD’de kıymetli ölçüde karbon kaçağı var. Karbon kaçağı dediğimiz şey aslında kendi üretim gereksinimlerini diğer ülkelerde yapması ve bunun en değerli adreslerinden ikisi, karbon salımında birinci sıradaki Çin ve üçüncü sıradaki Hindistan. Hasebiyle ABD’nin emisyonlarının azalıyor olması, karbon kaçağından bağımsız düşünülemez. ABD’nin karbon kaçağı konusunda yapması gereken Avrupa Birliğini örnek almak. AB Yeşil Mutabakatı karbon kaçağını önleyen içeriğe sahip. ABD’nin de bunu yapması gerekiyor ancak temel sorun şu ki, ABD’nin üretiminde Çin çok önemli bir belirleyici. Münasebetiyle bunun daha ötesine geçmesi gerekiyor. Hasebiyle AB’nin yaptığını yapmaları ve üzerine kat çıkmaları gerekiyor diye özetleyebiliriz. Avrupa’nın yaptığı şey de sonlarda karbon vergisi düzenlemesi.”
ABD Lideri Biden’ın, emisyonları, 2030 yılına kadar, 2005’e kıyasla yüzde 50 azaltmayı; 2035’e kadar da elektrik üretimini karbonsuzlaştırmayı içeren yeni iklim maksatlarını açıkladığını hatırlatan Algedik, “ABD bir yıl evvel açıklamış olduğu daha evvelki gayelerini bir adım öteye götürdü. Bu aslında başarılabilecek bir amaç. Burada beklenti bunun bir adım öteye götürülmesi değil, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelinin (IPCC) istediği çerçevede birkaç adım öteye götürülmesi, şu an dünyadaki tartışma ve ABD içindeki tartışma da bu. Bu kararlar IPCC maksatları için kâfi değil.” diye konuştu.
Lider Algedik HİNDİSTAN’IN KÖMÜRE BAĞIMLILIĞI ARTIYOR
Dünyanın en çok karbon emisyonu üreten üçüncü ülkesi Hindistan’ın 2020’de gerçekleştirdiği 2 milyar 442 milyon tonluk karbon salımı, global emisyonun yüzde 7’sini oluşturuyor. Hindistan’ın emisyonunun 1 milyar 588 milyon tonu kömürden, 603 milyon tonu petrolden, 127 milyon tonu doğal gazdan, 123 milyon tonu ise çimentodan kaynaklandı.
Hindistan, iktisadının karbon yoğunluğunu 2030’a kadar yüzde 45’in altına indirmeyi, 2070’de ise “net sıfır” amacına ulaşmayı amaçlıyor.
Hindistan’ın 1,3 milyar nüfusuyla Çin’den sonra dünyanın en büyük ikinci nüfusuna sahip olduğunu hatırlatan Güney Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi’nden Dr. Hayati Ünlü, ülkenin bir taraftan global olarak dünyanın en büyük 6. iktisadı olduğuna ve salgın öncesi periyotta kimi vakit Çin’i bile geride bırakarak dünyanın bir numaralı yükselen iktisadı pozisyonuna gelebileceğine dikkati çekti.
Ünlü, lakin ülkenin global ekonomik kriz, siyasi dengesizlikler, salgın sürecinde yaşanan ekonomik ve insani krizler ile başta Çin olmak üzere yaşadığı siyasi güvenlik krizleriyle devlet kapasitesinde kıymetli sıkıntılar yaşadığını aktardı.
Hayati Ünlü, şu değerlendirmede bulundu: “Sonuçta şunu gördü ki, ülke şimdi ekonomik olarak rekabet arenasında rol oynayabilecek kapasiteye sahip değil ve bu kapasiteyi artırmak devletin önceliği olmalı. Münasebetiyle Hindistan’ın başta sanayi siyasetleri ya da yatırım çekme siyasetleri olmak üzere tüm büyüme stratejileri, ulusal rekabet çıkarlarına nazaran önceliklendirildiği için iklim değişikliğine yönelik ne kadar kelam verilirse verilsin bunları uygulamaya geçirmekte muhakkak bir düzenlilik göremeyebiliyorsunuz.”
Meşhur’a nazaran, ülke iktisadının Çin’i geçme gayesi yüzünden gerekli olan güç gereksinimi hem dışarıdan petrol ve gaz üzere hem de içeriden kömür üzere konvansiyonel güç kullanımlarını azaltmayı çok sıkıntı kılıyor ve bilhassa kömürde dünyanın en büyük ikinci tüketicisi olan Hindistan’ın süratli büyüme maksatları devam ettikçe kömürdeki talep artışının azalmasının da imkansız olacağı düşünülüyor.
Hindistan’ın karbon emisyonunu azaltma noktasında önündeki manileri, global sosyo-politik değişimlerin getirmiş oldukları ve ülke içindekiler olmak üzere iki ana başlıkta kıymetlendiren Ünlü, içeride karşılaşılan mahzurları, sosyo-ekonomik eşitsizlikler, ülkenin yüzde 70’inin kırsal kesimde yaşaması nedeniyle tarımda kullanılan gücün büyüklüğü ve bu gücün kömür üzerinden elde edilmesi, ülkedeki çiftlik hayvanları ve pirinç ekiminden kaynaklı metan ve öbür sera gazı emisyonları olduğunu tabir etti.
Ünlü, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hindistan iklim değişikliğiyle ilgili karşı karşıya olduğu problemlerin farkında ve şu an ülkenin başında bulunan Modi idaresinin hem iç siyasette hem de dış siyasette mevzuyu önemsediği söylenebilir. Kelam konusu iklim taahhüdünü de başta Paris İklim Muahedesi üzere memleketler arası mukavelelerin yanında, İklim Değişikliği Ulusal Aksiyon Planı, Ulusal Elektrik Yasası, Ulusal Güneş Misyonu, 2022 Rüzgar Maksatları ve Güç Tasarrufu Yasası üzere iç düzenlemelerle de desteklemeye çalışıyor.”
Hayati Ünlü Bu kurumsal süreçlerin ötesinde Hindistan’ın taahhüdünün uygulanmasının büyük ölçüde iklim finansmanına, teknoloji transferine ve gelişmiş ülkelerden gelen kapasite geliştirme takviyesine bağlı olduğunu belirten Ünlü, ülkenin, bu açıdan hem lokal hem de milletlerarası fonlardan 2030’a kadar en az 2,5 trilyon dolara muhtaçlığı olacağının iddia edildiğini vurguladı. (DIŞ HABERLER)