İBRAHİM DEMİRCİ
Davet, dava, dua ve argüman sözlerinin tıpkı köke bağlı olduğunu biliyordum ancak bilgimi pekiştirmek için lügate bakayım dedim: almaany.com. sitesinde “da’vet” sözünün “du’â” manasında kullanılışına örnek olarak verilen cümleyi görünce heyecanlandım: “İttakı da’vete’l-mazlûmi fe innehû leyse beynehû ve beyna’llahi hıcâbun [Hadis]”. “Mazlumun bedduasından sakın, zira o beddua ile Allah ortasında bir perde yoktur.”
Gördüğünüz üzere “da’vet” sözüne karşılık olarak “dua”yı değil “beddua”yı tercih ettim; “fe innehû”daki vurguyu göstermek için birçok mütercimin “şüphesiz o” yahut “muhakkak o” diyeceğini bildiğim hâlde “o beddua” demeyi uygun buldum; “bir perde” yerine “herhangi bir perde” veya “hiçbir perde” demek de geçti içimden, lakin kendimi frenledim.
Sonra bu hadisin kaynağını merak ettim. Düzgün ki etmişim: islamweb.net/ar/article/51524 adresinde Buhari ve Müslim’de bulunan hadisin İbni Abbas’tan rivayet edildiği ve Peygamber Efendimiz’in bu kelamı Muaz’ı Yemen’e gönderirken söylediği belirtilmişti. Ama hadisin metninde “fe innehû” yerine “fe innehâ” yazılmıştı ve doğrusu buydu. Demek ki almaany.com gereğince titiz davranmamıştı. (Bu yanlışı neden fark edemedim diye hayıflandığımı da itiraf edeyim.)
İKİ KİTAP BİRDEN
Bu uzunca girizgâhın asıl sebebi; lisanın, kelamın ve onların sanatlaşması demek olan edebiyatın titizlik ve dikkat isteyen bir uğraş olduğunu hatırlatmaktır. Edebiyat ve yayın dünyamızda titizlik, dikkat ve çalışkanlığıyla temayüz etmiş şahsiyetlerden biri olan Osman Özbahçe, emeklerini öteden beri izlediğim bir kahramandır. Osman Özbahçe, çıkardığı dergilerle (Kökler ve Karagöz), şiir kitaplarıyla (Uzun Yürekli Irmak, Düşmanlık, Kral, Türkiye Kitabı), tenkit alanındaki yapıtlarıyla ve yayıncılık gayretiyle edebiyatımızın dava ve sav sahibi isimlerindendir. Davasını ve tezini pekiştirmek üzere okuyucularına iki kitap daha sundu. Birincisi: Edebiyatsız Edebiyat, ikincisi: Çevrimdışı. Yöneticisi olduğu Ebabil Yayınları’nın Tenkit dizisinin 22. ve 23. kitapları, sırasıyla 184 ve 220 sayfa.
Edebiyatsız Edebiyat’ta 11 adet inceleme-eleştirme metni ve iki şiir kronolojisi bulunuyor. Kitaba da ismini veren birinci metin, Osman Özbahçe’nin günümüz edebiyat ortamlarına ait tespit ve değerlendirmelerini içeriyor. Müellifin kimi yargılarının pek çok okuyucuya sert ve acımasız görüneceğini peşin peşin söyleyeyim. Ancak bu sertliğin temelinde derin ve gerçek bir edebiyat sevgisinin yattığını düşünüyorum: “Klişeyi aşmanın yolu öğrenmeyi sürdürmektir. Edebiyatta öğrenme bitmez. Diploma lakin vefatla gelir. Bunun için edebiyat durağan değildir. Gerçek edebiyatta çürüme görülmez. Klişenin egemenliğindeki kemirgen kurtlar gerçek edebiyata nüfuz edemez.” (s. 7) Birden fazla aforizma kıymeti taşıyan bu yargıları Özbahçe, ferdî tecrübeleriyle de örneklendirmiş.
“İstiklâl Marşının Şiiri” başlıklı çalışmanın son cümleleri: “Muazzam Yürek. Paslanmaz yürek. Dalgalan dalgalandıkça şafaklar. Bu yürek seni unutmaz. Sen varken susmaz.” (s. 30).
“Mükemmel Karışım”, Cahit Zarifoğlu şiirinin oluştuğu ve geliştiği ortamı da kıymetlendiren ve kapsamlı bir okumaya dayanan bir çalışma.
“Erdem Bayazıt’ın Şiiri” de önemli ve çok taraflı okumalarla kotarılmış bir metin ve Fazilet Bayazıt’ın şiir kitabının bugüne kadar maalesef hak ettiği doğruluk ve sıhhatle basılmamış, basılamamış oluşuna dikkatimizi çekişiyle de kıymetli.
“Hayat Ölen Bir Şeydir” Alâeddin Özdenören şiirini anlamaya ve yorumlamaya çalışan bir metin. Özbahçe, Alâeddin Özdenören şiirinde çocuğun hayattan çok vefata yakın duruşunu “şiirimizde tek” olarak kıymetlendirmiş (s. 84).
“Arif Ay’ın Şiirine Genel Bakış”, “İbrahim Demirci’nin Şiiri”, “Yavaşlatılmış Zaman” (Ebubekir Eroğlu Şiiri), “Mehmet Erdoğan’ın Şiirine Dair Mukaddime”, “Bülent Keçeli’nin Şiirinde Teknik Yönelim”, “Kayıp Kişi” (Hayriye Ünal’in ikinci şiir kitabı Âdem’in Kızlarından Biri hakkında).
NESİR YAZILAR ÜZERİNE
Osman Özbahçe, Çevrimdışı’ndaki çalışmalarında nesir müelliflerine eğilmiş. Kitaba da ismini veren birinci metin epey kısa ve manifesto niteliğinde. “Plâstik eleştirmenler”i şöyle silkeliyor: “Örneğin Zahit Zarifoğlu’na (1940-1987) Müslüman kimliği nedeniyle muhafazakâr şair diyor. Zarifoğlu Türk şiirinin en modernist, en ileri, en çağdaş şairidir. Yoktur Gölgesi Türkiye’de. Edebiyat aptallara nazaran değildir. Plâstik eleştirmenlere nazaran değildir” (s. 8).
“İbnü’l-Vakt” ve “Yöntem Önerisi”nde Hüseyin Cöntürk ve tenkit gayretini pahalandıran Osman Özbahçe, “Cöntürklü Günler” başlıklı kısımda 4 Nisan 2000 ile 16 Eylül 2000 tarihleri ortasında gerçekleşen altı buluşmaya ait notlarını (günlüklerini?) okuyucuya açmış (s. 24-34). Son satırlarını paylaşmak isterim: “BJK-FB maçı vardı. Kahvede millet öne, televizyonun karşısına toplandı ve hooo-haalar yükselmeye başladı. Sohbetin bir noktasında kelam terbiye konusuna geldi, terbiye üstüne konuştu. Örneği Osmanlı’ydı. Osmanlı’nın ne kadar edepli olduğunu anlattı. Yeniden sohbet esnasında, bir orta cümle olarak, ‘Ben Tanrı’ya inanan bir insanım’ dedi. Günün cümlesiydi.”
İsmet Özel, D. Mehmet Doğan, Nuri Pakdil, Hüseyin Su, Necip Tosun değerlendirmeleri de titiz okumalara yaslanıyor. Mesela, Nuri Pakdil’in birinci 22 kitabında “işçi” sözünün 354 defa kullanıldığını tespit etmiş; buğday 58, un 5, araba, bit 178, direniş 246, vb.
“Edebiyat Dergisi” ile Hüseyin Su ve Necip Tosun öyküleri kronolojisi Çevrimdışı’nın son metinleri. Edebiyatı sevenler Osman Özbahçe’nin bu kitaplarını da seveceklerdir.