Bankalara müşterilerini dövizden uzak tutmaları için açık ve üstü kapalı baskı yaratan regülasyonlara her geçen vakit bir yenisi ekleniyor.
Piyasaların artan döviz talebini denetim altında tutmak için art geriye yeni önlemler alınıyor. Son periyotlarda devreye alınan tedbirlerin büyük ölçüde bankaları amaç aldığı görülüyor. Üst üste gelen düzenlemeler ile iktisat idaresinin bankalara ‘dolarizasyonun önüne geçmek için sen de gayret göster, yoksa bunun için seni cezalandırırım’ bildirisi verdiğini tabir eden bankacılık ve finans uzmanı Erol Taşdelen, iktisat idaresinin dövize yönelik talebi baskılamak ve dolarizasyonu engellemek için bankalar üzerindeki baskıyı artırdığına dikkat çekti. Dövize olan talep attıkça bu baskının devam edeceğini öngören Taşdelen, mevcut durumun ismi konmamış bir ‘sermaye kontrolüne’ dönüştüğünü söyledi.
HANGİ ADIMLAR ATILMIŞTI?
■ Döviz mevduatlarını KKM’ye dönüştürmeyen bankalara kurul uygulaması başladı: Bankalar müşterilerinin KKM hesaplarda devam etmesi için büyük gayret gösteriyor.
■ İhracatçıların ihracat kanalıyla elde ettikleri döviz gelirlerinin TCMB’ye satılması zaruriliği getirildi: İhracat bedelinin yüzde 25’i olarak belirlenen oran daha sonra yüzde 40’a çıkarıldı.
■ Ticari kredi karşılıkları arttı: Firmaların döviz mevduat meblağları artmaya başlayınca TCMB, ticari kredilere mecburî karşılık oranlarını artırdı.
■ Müşterilere foreks ekranları kapatıldı: Döviz alım satım yapacak firma şubesini arıyor; şube belirlenen limitler içinde ise süreci kendisi yapıyor yüksek olan süreçlerde banka hazinesi aranıyor.
■ Döviz süreçlerinin 10:00-16:00 saatleri ortasında yapılması istendi: Bu karar sabah erken, akşam geç saatlerde spekülatif süreçlerin önünü kesmek olarak yorumlandı.
Ekonomist Erol Taşdelen
Dolarizasyon yüzde 74’ü buldu
Mevduat yapısının yüklü dövizde olmasının bankaların da işine gelmediğini söyleyen Ekonomist Erol Taşdelen, bankaların faal ve pasif istikrarlarını tutturmakta zorlandıklarını lisana getirdi. BDDK bilgilerine nazaran 29 Nisan 2022 prestijiyle 6.1 trilyon TL olan toplam mevduatın 3.7 trilyon TL’lik kısmı yani yüzde 60.69’u yabancı para mevduatlardan oluşuyor. Kur muhafazalı hesaplarda biriken 810.3 milyar TL’nin de dövize endeksli olduğu düşünüldüğünde dolarizasyon yüzde 73.90 düzeyine çıkıyor.
700’e çıkan CDS durumu zorlaştırıyor
Kredi risk primi olarak bilinen CDS oranının artmasının bankaların yurt dışı borçlanma maliyetlerini de artırdığına işaret eden Taşdelen, “Bankalar dışında büyük firmaların da yurt dışı kaynaklı kredi kullandığı düşünüldüğünde risk priminin 700’ü aşması durumu daha da zorlaştırıyor. Enflasyon, TL kıymet kaybı, faiz oranlarının tıpkı anda artması düşünüldüğünde ki bu lakin bir ülke için kriz ortamında olur CDS oranının niye arttığını sorgulamak yanlış olur” dedi.