Bugün Dünya Çiftçiler Günü. Ülkedeki çiftçinin hali ise perişan. Kullandığı mazota, gübreye artırım üstüne artırım gelirken, ürettiğini bedelinde satamıyor, takviyelerden yararlanamıyor. Birçoğu borç içerisinde. Traktörüne bile haciz geliyor. Tarım toprakları ipotekli. Çiftçinin eserine verilmeyen para, ithalat ile yurtdışındaki çiftçiden esirgenmiyor. Tarımda dışa bağımlılık her geçen yıl artıyor.
Dünya Çiftçiler Günü’nde tarımın hali özetle şöyle: Çiftçinin kullandığı mazotun, gübrenin fiyatı daima artıyor. O denli ki bu yıl çiftçi gübre bile atamadı. Artan maliyetler ve eserin para etmemesi nedeniyle çiftçi alandan çekiliyor. Ziraat Mühendisleri Odası’ndan (ZMO) alınan bilgiye nazaran, son 10 yılda çiftçinin ekmekten vazgeçtiği alan ölçüsü 4.2 milyon hektara ulaştı. Çekilen çiftçi bir daha geri dönmüyor. Çiftçilerin bankalara 192, tarım kredi kooperatiflerine 13, tüccar başta olmak üzere özel kesime de 50 milyar TL olmak üzeri toplam 255 milyar TL borcu var. Ayrıyeten son bir yılda kısa vadeli borçlar yüzde 58 arttı. Bu da çiftçinin borcunu lakin yeni borçla kapattığını gösteriyor.
SAYI BELGİSİZ
Garantili çiftçi sayısı bir yılda yüzde 13.2 azaldı. Türkiye’deki toplam çiftçi sayısında da belirsizlik var. Ziraat odalarına kayıtlı 4.5-5 milyon civarında çiftçi bulunuyor. Bunun yalnızca 495 bini primini ödeyebiliyor. Takviyelerden yararlanabilmek için çiftçi kayıt sisteminde olmak gerekiyor. Yararlanabilen çitfçi sayısı ise 2 milyon civarında. Bu da geriye kalan 2.5 milyon çiftçinin takviye alamadığını ortaya koyuyor. Köyler büyükşehir yasası ile mahalleye dönüştürüldü. Buralarda ne kadar çiftçi olduğu bile tam olarak bilinmiyor. En fazla bayan istihdamı tarımda. Lakin onlar da büyük oranda fiyatsız emekçi olarak çalıştırılıyor. Kayıt dışı istihdam çok yaygın. Bayan ve çocuk emeği sömürülüyor. Mevsimlik tarım emekçileri çok sıkıntı koşullar altında, düşük fiyatlarla çalıştırılıyor.
HİÇ GERÇEKLEŞMEDİ
Çiftçi taban fiyatların gerçek maliyetler üzerine yüzde 20 kâr hissesi ile açıklanmasını istiyor. Lakin bu hiç gerçekleşmiyor. Örneğin ekmeklik buğdayda alım fiyatı ton başına 2 bin 250 TL olarak açıklandı. Meğer şu anda yurtdışından 6 bin 300 liraya buğday alınıyor. Çiftçi alım garantisi de talep ediyor. Tarım Yasası’na nazaran ziraî destekleme için bütçeden ayrılacak kaynağın gayrisafi ulusal hasılanın en az yüzde 1’i seviyesinde olması gerekiyor. Fakat bu da hiçbir vakit gerçekleşmedi. Çiftçinin araçları, ödenemeyen borçları yüzünden haczediliyor. Gübre ve toprak geliştiricilerde yıllık fiyat artışı TÜİK bilgilerine nazaran yüzde 153.34, güç fiyatlarında yüzde 101.14 oldu. Türkiye Ziraatçılar Derneği’nin datalarına nazaran, ziraî üretim fiyatları (Tarımsal ÜFE) yıllık bazda lifli bitkilerde yüzde 196.22, zerzevat meyvede yüzde 112.15, tahıllar, baklagiller ve yağlı tohumlarda yüzde 92 oranında arttı. Buna rağmen çiftçinin eline geçen para ise düştü. Geçen yıl bir dekar buğdayın maliyeti 867 TL iken bugün bu sayı 2 bin 382 TL’ye çıktı.
“İNTİHARLAR YAŞANDI”
Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Lideri Baki Remzi Suiçmez, “Önceki yıllarda çiftçiler bu özel günlerini buruk kutluyor demiştik. Fakat artık ekonomik kriz, yükselen fiyatlar, girdi maliyetleri, savaşın tesiri, taban fiyat açıklanmaması üzere nedenlerle çitfçi önünü göremiyor. Artık buruk kutlama değil de çiftçi ne olacağını kaygı ile bekler halde” dedi. Suiçmez, takviyelerin yetersiz kaldığını, sonradan ödendiğini, ziraî girdi maliyetlerinin de yüksek olduğunu söyledi. Suiçmez, çitfçinin borcunu borçla döndürdüğüne dikkat çekerek “2021, çiftçi intiharlarının yaşandığı bir yıl oldu. Çiftçinin kâr ederek üretmesi sağlanmalı” diye konuştu.
“TELAFİ ETMEK ÇOK ZOR”
Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Lideri Hüseyin Demirtaş, bir vakitler kendine kâfi olmakla övünen Türkiye’nin artık birkaç eser dışında tüm eserlerde ithalata bağımlı olduğunu belirtti. Demirtaş, “Çiftçiyi ‘asalak’ olarak gören, devletin yıllar uzunluğu geliştirdiği ziraî işletmeleri yok değerine satan neo-liberal siyasetçiler ve ‘ekonomist’ geçinen akıl hocaları gelinen noktada seslerini kesmek zorunda kaldılar. Lakin 1980’li yıllardan bu yana verdikleri ziyanı telafi etmek artık çok zor” dedi.
“ÜRETİCİ İFLAS EDİYOR”
Eski Ziraat Mühendisleri Odası Lideri ve CHP Parti Meclisi üyesi Gökhan Günaydın, “Tarımın başladığı topraklarda üretici iflas ediyor, tüketici besine ulaşamıyor” dedi. Günaydın, tarımda işlenen alan ölçüsünün son çeyrek yüzyılda 37 milyon dönüm azalmasının ve 700 bin çiftçinin çiftçi kayıt sisteminden çıkarak tarımı terk etmesinin, tarımdaki makus gidişin sonuçları olduğunu vurguladı. Köylerin boşaldığını, ortalama çiftçi yaşının 58’e çıktığını belirten Günaydın, nüfusun önümüzdeki devirde daha da artacağını bildirdi. Günaydın, “86 milyonun ihtiyacı için yılda 4 milyar dolar açık veren ülkenin, 120 milyon nüfus için ödemesi gereken ithalat faturasının boyutu ne olacaktır?” diye sordu.