Rusya-Ukrayna savaşının Türk iktisadına tesiri ne? 2022 büyüme beklentisi kaç? Kur Muhafazalı Mevduatlarda son durum ne? Türkiye Bankalar Birliği Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, gündeme dair sorularını yanıtladı…
İşte Çakar’ın açıklamalarından öne çıkan başlıklar;
– 2019 yılında aslında bir ekonomik kriz bütün dünyada vardı. 2019 olağanlaşmaya giderken Çin’de çıkan virüsle 2020 yılını pandemiyle geçirdik. Pandemi bütün ekonomik hayatı hepsini negatif etkiledi. Bütün iktisat otoriteleri kendi ülkelerinin üretimini, istihdamını muhafaza derdiyle hareket ettiler.
– Bir çok düzenek işletildi; buradaki temel dert üretimi, istihdamı ve genel ekonomik işleyişi korumaktı. Bunlara karşın dünya iktisadı 2020 yılında yüzde 3.1 oranında küçüldü. Ticaret hacmi yüzde 8 daraldı.
– Aşının bulunmasıyla ötelenmiş taleplerin devreye girmesiyle dünya iktisadı büyüdü. Dünya iktisadı 2021 yılında yüzde 6.1 civarında büyüdü; ticaret hacmi yüzde 10 civarında büyüdü. 2018 yılından sonraki en büyük büyüme gerçekleşti. Bu büyüme öteki komplikasyonları beraberinde getirdi.
– Arz, her dalda paralel bir formda ve istenen halde artmadı. Güç fiyatları ve girdi maliyetlerinde önemli farklılıklar oldu. Hatta 2019 yılında petrol fiyatı 45 dolardı şu anda 110 dolar; daima artış trendine girdi. Doğalgaz 10 dolarken şu an 96 dolara çıktı.
– Petrol ve doğalgazın fiyatının arttığı bir ortamda bütün girdi maliyetlerinde artış olur. Bu artışlar dünyada bir enflasyon doğurdu. ABD’de 40 yıl sonra birtakım görülmedik enflasyonlar oluşmaya başladı.
– Enflasyon önemli bir maliyet, enflasyonu sonucu petrolün fiyat artışı eşittir enflasyondur. Dünyanın bu enflasyon ortamına girmesi talep enflasyonunu etkiledi. 2020 yılına ertelenmiş taleplerin devreye girmesiyle hem maliyet hem talep enflasyonu oluştu.
– Enflasyon o denli bir şey ki, bir sefer gelip sürdükçe fiyat sistemini bozuyor. Gerçek olmayan bir enflasyon doğuruyor. Beklenti enflasyonu her yerde benzeri biçimde işler. Bizim ülkemizde biraz daha fazla işlediğini söyleyebilirim. Bütün dünyada önemli bir maliyet enflasyonu var.
– 2. dünya savaşından sonraki en büyük krizi yaşadık. Üretimin tamamı durdu. Arz talep istikrarı bozuldu. Güç fiyatlarındaki artış ve arzın olmaması bütün süreci tartışmasız negatif etkiliyor. Araçlarda çip krizi hala devam ediyor.
– Şöyle bekliyorum; hiçbir kriz sonsuza dek sürmez, kesinlikle çözülecektir. Dünyadaki enflasyon biraz daha sürecek. Rusya – Ukrayna savaşının nasıl şekilleneceği oradaki güç fiyatlarının petrol ve doğalgaz fiyatlarının nasıl şekilleneceğini belirleyecektir. Savaş olmasaydı biz bu devirde global seviyede normalleşirdik.
– Ticaret hacminin olağanlaştığı tedarik zincirinin kısmen olağanlaştığı bir devirde savaş çıktı. Savaş risk arttırır. Savaş güvensizlik yaratır. Savaş öngörülebilirliği azaltır. Savaş coğrafyası hem doğalgaz hem petrol açısından değerli bir tedarikçi. Kimyevi gübre konusunda en değerli tedarikçilerden.
– Avrupa’nın doğalgaz ve petrol muhtaçlığının birçok Rusya’dan sağlanıyor. Rusya’ya karşı petrol ithalatının ve ihracatının kısıtlanması kelam konusu. Bunlar güç fiyatlarını negatif etkileyecektir.
– Dünyada büyüme trendi 2022 için yüzde 4.4 olarak öngörülmüştü. Revize edildi, yüzde 3.6’ya çekildi. Savaşın doğurduğu bir sonuç.