Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın son kabine toplantısı akabinde açıkladığı konut paketleri gündem oldu.
Buna nazaran, “Birinci Meskenim Konut Finansman Paketi” çerçevesinde, kamu bankaları, birinci ve tek konutunu alacak olanlara yönelik birinci el konutlarda (sıfır konut) uygulanmak üzere kredi verecek. Kredi, 10 yıla kadar vadeli ve aylık yüzde 0.99 faizli olacak, 2 milyon lira kıymetine kadar konutlar için alınabilecek.
İkinci paket olan “Genişletilmiş Konut Finansman Paketi” kapsamında konut bedelinin en az yüzde 50’si 1 Nisan’dan evvel açılmış döviz tevdiat hesaplarının (DTH) veyahut hurda altının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) satımıyla karşılanması kaidesiyle aylık yüzde 0,89 faizli konut kredisi sağlanacak. Uygulama sıfır ve ikinci el konutlarda geçerli olacak.
Pekala Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dün gece açıkladığı paketler manaya geliyor? Konut ve kira fiyatlarını nasıl etkileyecek? 2008’de ABD’de yaşanan finansal çöküşün bir gibisi tekrar gündeme gelir mi? Ekonomist Nesrin Nas ve Oğuz Demir paketi kıymetlendirdi.
‘ŞU AN EN SON MUHTAÇLIĞIMIZ OLAN ŞEY KONUT TALEBİNİN DAHA DA ARTMASI’
Ekonomist Oğuz Demir, açıklanan konut kredisinin kiraları daha da artıracağını söyledi. Neden konut kredisi paketi açıkladıklarını anlamaya çalıştığını belirten Demir, şu soruları sordu: “Böyle bir şeye muhtaçlık mı var? İktisadın ana sorunu şu anda insanların ucuz krediyle konut alması mı? Değil herhalde. Şu an en son muhtaçlığımız olan şey konut talebinin daha da artması zira konut fiyatları zati çok arttı. Bu paket, ekstra bir konut talebi demek. Şayet bu parayı ödeyebilecek gelire sahip beşerler varsa ekstra konut talebi artacak. Buradan bir siyasetçi ne amaçlıyor? Neden bu türlü bir şeye gereksinim duydular? Mantık şu olabilir: Müteahhitlerin işini artırmaya çalışıyorlardır. İkincisi ise beşerler şu anda konut fiyatları ve kiralarla ilgili sorun yaşıyorlar. Konut alırken sorun yaşıyorlar. Bunu kolaylaştırmaktır. İkisi açısından da şöyle bir sorun var: ‘İlk kere konut alacaklar için’ diyor. Parası olan beşerler konut alacak bu gidişle. Bu, konut talebini bir ölçü daha üst çekeceği için fiyatlar artacak. Fiyatların artması kiraların artması demek. Esasen şu anda herkes kiracı ile konut sahibi ortasında sıkıntıları konuşuyorken, üzerine bir de bu konut fiyatları ve kiraları daha da üste çekecek bir paket yapmak, sorunu çözmekle yakından uzaktan alakası olmayan bir adım haline geliyor.”
‘YANGINA AKARYAKIT DÖKECEK İŞLER YAPIYORUZ’
Asıl sorunun her alanda patlayan enflasyon olduğuna dikkat çeken Demir, “Şimdi bu maliyet artışı üzerine, zati bütün dünyada merkez bankaları ‘talep daha üst gitmesin’ ve ‘fiyatlar çılgın bir yere ulaşmasın’ diye faiz artırımına gidiyor. Biz ise daha da talebi artıracak, yangına bir sefer daha akaryakıt dökecek işler yapıyoruz. Gelirin bu kadar eridiği bir ortamda beşerler çektikleri bu mesken kredilerini nasıl geri ödeyecek?” sözlerini kullandı.
‘ABD KRİZİNİN BİR GİBİSİ YARATILIYOR’
2008 yılında ABD’de düşük faiz oranında ödeme gücü yetersiz şahıslara özensiz biçimde verilen konut kredilerinin konut fiyatlarında artışa sebep olduğunu, sonrasında ise Amerikan Merkez Bankası’nın faizleri artırması sonucu konut kredilerinin geri ödenmesinde yaşanan sıkıntıları hatırlatan Oğuz Demir, ABD’de yaşanan krizin bir diğer versiyonunun yaratılmaya çalışıldığına dikkat çekti.
Demir, kelamlarına şöyle devam etti: “Bunun bir öteki versiyonunu yaratıyorlar. Birebir tıpkı değil. Çok büyük bir finansal sistem çökmüştü. Ancak burada, bankacılık üzerindeki yükü artıran öte taraftan da insanların barınmasının çok daha kıymetli hale gelmesine neden olan bir uygulamaya dönüştürüyorlar. İnsanların ne kadar kredi kullanma gücü kaldığından emin değilim. Bunun mesken fiyatlarına yeni bir baskı yaratacağını biliyorum. Mesken fiyatlarının artması demek kiraların artması demek. Vatandaşa kolaylık yapayım derken çok daha güç kurallarla karşı karşıya bırakmak demek.”
‘MERKEZ BANKASI’NIN NE KADAR SIKIŞMIŞ OLDUĞUNU SÖYLÜYOR’
Ekonomist Nesrin Nas ise kaynak transferinin hızlanmış bir formda devam ettiğini söyledi. Nas, yüksek enflasyon ve kiralardan gelen şikayetlerin gerisine saklanarak açıklanan konut kredisi paketinin, ‘orta gelirli insanları mesken sahibi yapabilecekmiş gibi’ bir yaldıza sararak kamuoyu önüne çıkarıldığını söyledi: “10 yıl vade ile aylık ödemeler dikkate alındığında, krediyi alabilecek bireyler orta sınıf dahi değil. Ortanın üstü olanların dışında bunu alabilecek yok. ‘Sıfır konut’ şartlarının belirlenmiş olması da direkt doğruya müteahhitlerin elde kalan konutlarını bir biçimde sattırma hedefini güdüyor. Öbür taraftan döviz ve altın hesaplarını şu tarihe kadar bozduranlar da yararlanacak deniyor. Bu artık Merkez Bankası’nın ne kadar sıkışmış olduğunu bize söylüyor. Bu kiraların daha da artmasına yol açar. İktidar halkla dalga geçiyor. Ülkede yüzde 70 enflasyon varsa, bu çok önemli bir krizin içinde yaşadığınızı gösterir. Son 4 ayda Venezuela’yı bile ikiye katlamışız.”
‘BELLİ BİR ÇÖKÜŞ YARATACAKTIR’
Türkiye’de bir finansal çöküşün olacağını öngördüğünü söz eden Nas, şunları söz etti: “ABD’deki konut kriziyle bu birbiriyle ilgili değil. Direkt kredilerle ilgili. ABD’de konut ve türev eserleriyle konut üzerinde bol ölçüde likidite pompalanmasıyla oldu. Burada da likidite pompalanıyor ancak piyasanın tamamına değil yalnızca muhakkak bir kesite yapılıyor. Oburlarının ellerinden alınan kaynaklar iktidarın ‘makbul vatandaş’ olarak tanımladığı bölüme aktarılıyor. AK Parti bir şirketler ve cemaatler koalisyonu. Bu da onun bir kesin adımıdır. O şirketlere ve cemaatlere yönelik bir kaynak transferidir. Lakin ABD’deki konut kredisiyle ilgisi yok bunun. Bu adım enflasyonu daha da azdırır. Türkiye’de bir finansal çöküş olur mu, olmaz mı? Konutlara gelene kadar zati bu kur muhafazalı mevduat ve tekrar üzerinde çalıştıkları muhteşem faiz üzere birtakım araçlar bir müddet sonra aşikâr bir çöküş yaratacaktır. Ancak özel bankalar olabileceği ölçüde bu araçlardan uzak durmaya çalışıyor. İktidar da onları bu işe zorlamak için aşikâr cezalar getiriyor. Lakin bu tıp bir krediyi yeniden kamu bankaları ödeyecek. Hazine kamu bankalarını fonlayacak, kamu bankaları da müteahhitlerini fonlayacak. Biz de vergilerimizi ödeyerek hepsini biz fonlayacağız. Sonuçta para bizim cebimizden çıkacak. İşimizi, aşımızı kaybedeceğiz.”