Türkiye siyasi tarihi ekonomik kriz örnekleriyle doludur. Bugüne kadar yaşanan her krizin bilhassa vurduğu bir alan olurdu. Kiminde istihdam etkilenirdi, kiminde bir kesimi yıkar geçerdi. Bu kriz, direkt vatandaşın kursağını vurdu. Alt, orta altı, orta ve orta üstü gelir kümeleri önemli bir hayat pahalılığıyla karşı karşıya. Kimi ekmeğini bulmaya kimi de hayat standardını muhafazaya çabalıyor. Bu çabayı harcadığı her evrede öfkesini siyasete yönelttiği üzere umudu da tekrar siyasetin içinde arıyor.
Ülke birinci sefer, büyüklüğünden öte, boyutu anlaşılmakta zorlanan bir enflasyonu deneyimlerken, yurttaş açıklanan resmi sayılardaki enflasyonla, hissettiği enflasyon ortasındaki büyük farkı görmektedir. Bu durum insanın baş etmekte en çok zorlandığı hislerden birini yaratmaktadır. O his, belirsizlik duygusudur.
Yurttaşın kapıldığı bu belirsizlik hissinin özeti şudur; bugün makus, yarının daha ne kadar berbat olacağı ise belirsiz…
Enflasyonun tesiri, durumu rastgele bir ekonomik krizin ötesine taşıyor. Artık hakim olan görüş, bir yıllık yahut altı aylık bir dönemde değil, aylık olarak satın alma gücünün düştüğüdür. Bu durumu anlamak için sorduğumuz bir soru var.
Cevabına birlikte bakalım:
Toplumun yarısı satın alma gücünün çok azaldığını tabir ederken, toplamda azaldı diyenlerin oranı %80,7. Bilhassa MHP seçmeninin karşılıklarına dikkatinizi çekmek isterim. MHP seçmeninde bu oran %93,6. Görüldüğü üzere MHP tabanı, MHP üst idaresi üzere ülkeyi güllük gülistanlık görmüyor.
Her ne kadar iktidar bloğu “ülkede ufak tefek meseleler olduğunu ve bu ufak sıkıntıların da dış mihraklardan kaynaklandığını” tez etse de, toplum probleme çok farklı bakmaktadır. Örneğin; hissedilen enflasyon oranını sorduğumuzda aldığımız cevaplardan, sorunun üç beş zincir marketin fırsatçılığı ile izah edilemez bir düzeyde olduğu anlaşılmaktadır.
Hissedilen enflasyona verilen cevaplar, yılbaşından bu yana manalı oranda değişti. Açıklanan oran yahut bunun altında olduğunu düşünenlerin oranı toplamda %13,2’de kaldığı üzere, %100 ve üzeri olduğunu düşünenlerin oranı toplamda %64,9’dur.
Gelelim asıl konumuza…
Tüm bu aksiliklerin yarattığı görünüm seçmenin tercihlerine nasıl yansıyacak? Bu sorunun cevabını daha gerçek anlamak açısından evvel bugünkü tabloya bakalım.
Bu hafta yaptığımız ölçüme nazaran partilerin oy dağılımı aşağıdaki üzere:
CHP yine %29’a ulaştı. AKP, çekirdek diyebileceğimiz seçmenini koruyor. Asıl değişim Cumhur İttifakı’nın MHP kanadında. Birçok parti oy oranını az çok korurken, MHP yakın geçmişe nazaran %1 oy kaybetmiş durumda. MHP’nin eskiye nazaran iktidara ve uygulamalarına daha fazla sahip çıkması bu sonucun ana nedenlerinden biri.
Özetle mevcut durum bu.
Yazının asıl konusu olan enflasyonun seçmenin tercihlerine nasıl yansıyacağı sorusunun karşılığına gelirsek, yakın gelecekte iktidar ismine daha riskli vakitlerin yaklaşmakta olduğunu anlıyoruz. Bu hafta seçim olsa oyunu Cumhur İttifakı’ndaki partilere vereceğini belirten seçmene “Seçime kadar yıllık enflasyonun bu düzeyde devam etmesi oy tercihinizi tesirler mi?” diye sorduk. AKP seçmeninin %53,1’i, MHP seçmeninin %64’ü evet tesirler cevabını vermektedir. Yeniden oy tercihimi tesirler karşılığını veren seçmene “Oy tercihinizin değişmesi durumunda tercihiniz ne istikamette değişecektir?” sorusunu sorduk.
Karşılıklara birlikte bakalım:
Cumhur İttifakı partilerine oy vermeyi düşünen seçmenin, enflasyonun seçime kadar bu seviyede devam etmesi halinde %43’ünün ittifakın dışındaki bir partiye oy vereceğini belirttiğini görüyoruz.
Toplumun bahislere bakışı bize bir sefer daha gösteriyor ki; toplum, içinde bulunduğu problemlerin ne olduğuna ve hatta boyutuna tam olarak hakimdir. Bu durumun yarattığı bir öfke hali var. Bu nedenle muhalefete düşen, CHP İstanbul Vilayet Başkanlığı’nın geçen gün açıkladığı üzere, “umudu örgütlemek” olmalıdır. Gereksinimimiz olan, insanı merkeze alan toplumsal demokrat bir kalkınma programı ve onun etrafında örgütlenmiş toplumun umududur.