Hayat pahalılığı ve enflasyonun en gözle görünür tesiri, kuşkusuz her şeyin fiyatının artması. Enflasyonun önlenemez bir formda yükselmesi, dün denebilecek bir vakte kadar yaygın olarak kullandığımız ve bir paha söz eden birtakım kağıt paraların artık neredeyse hiç kullanılmaması manasına geliyor.
İstanbul’da bir simidin fiyatının 4 lira olduğu düşünülecek olursa, 5 TL’lik banknotun neden daha az kullanıldığını ve kullanılsa bile çok daha az mana söz ettiğini anlamak kolay. Yahut geçmişte pek az görülen 200 liralık banknotlar artık en yaygın kağıt para çeşidine dönmüş durumda; hakikaten hala dolanımdaki paraların yüzde 43,23’ü 200 liralık banknot, yüzde 44,73’ü ise 100 liralık banknot. Meğer bir vakitler dolanımdaki en yaygın para 50 liraydı. Bugün 5 liraları görmüyoruz, zira dolanımdaki paranın yalnızca binde 61’i 5 TL’lik banknot. 20 liralık banknotların ölçüsü yüzde 6,5 düzeylerinden yüzde 2’ye kadar geriledi.
13 YILDA 31.05 PUAN ARTIŞ
Dünya’dan Şebnem Turhan’ın aktardığına nazaran; yüksek enflasyon sirkülasyondaki parada küçük kupürlü banknotların artık yavaş yavaş azalmasına neden oldu. Ocak 2009’de yüksek enflasyonun geride bırakılmasının akabinde paradan 6 sıfır atılarak deverana giren YTL’nin yerine gelen TL’de en yüksek banknot 200 TL olmuştu. Nisan 2009’da yani 13 yıl evvel tüketici enflasyonu yüzde 6,13 düzeyinde ve 200 TL’lik kupürlerin toplam dolanımdaki hissesi da yüzde 12,18 düzeyindeydi. Bu yıl nisanda yüzde 69,97’ye çıkan tüketici enflasyonunun gölgesinde 200 TL’lik banknotların dolanımdaki para ölçüsü içindeki hissesi yüzde 43,23’e yükseldi. Bu 13 yılda 31.05 puanlık bir artışın yaşandığına işaret ediyor.
Tekrar ikinci en büyük kupür olan 100 TL’lik banknotlarda da birebir seyir gözleniyor. Merkez Bankası datalarına nazaran Nisan 2009’da 100 TL’lik banknotların sirkülasyondaki para içindeki hissesi yüzde 28,38 düzeyinde bulunuyordu. Nisan 2022’ye gelindiğinde yüzde 44,73’e çıktı. Bu 13 yılda 16.35 puanlık bir artışın yaşandığını gösteriyor.
KAVCIOĞLU: 500 LİRALIK BANKNOT ÇALIŞMAMIZ YOK
Enflasyon beklentilerindeki bozulma devam ediyor. Analistler yüksek enflasyon ve alım gücünü kaybeden TL ortamında büyük kupürlü banknotların hakimiyetinin artarak devam edeceği görüşünde. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu 500 TL’lik banknotların hazırlığı olmadığı belirterek “Bu mevzuda bir çalışmamız yok, hazırlık yok. Bir tweet atıldı, bu kadar tesirli olmaması lazım” demişti.