Ortaca ilçesi Dalyan beldesindeki dünyaca ünlü İztuzu kumsalında üreme alanları bulunan deniz kaplumbağaları Caretta’ların korunması için verdiği çaba nedeniyle ‘Caretta Carettaların Annesi’ olarak tanınan İngiliz çevreci June Haimoff, geçen ay 100 yaşında organ yetmezliğinden hayatını kaybetti.
1984’TE DALYAN’A YERLEŞTİ
Teknesiyle 1975 yılının Temmuz ayında geldiği Dalyan’a hayran kalan ve 1984 yılında yerleşip, burada bir barakada yaşamaya başlayan June Haimoff, beldenin tanıtımı ve caretta carettaların korunmasına yönelik çalışma başlattı. Kumsalda imaline başlanan otel inşaatının durdurulması için verdiği gayret Türkiye ve dünyada ünlenmesine ve Caretta Carettalar’ın kuşaklarının devamını sağladı. Ankara’da devrin Başbakanı Turgut Özal ile görüşen Haimoff, Özel Etraf Müdafaa Kurumu’nun kurulmasında değerli rol oynadı. Bu gayretin hikayesini 2002 yılında İngiltere’de yayınladığı ‘Captain June and the Dalyan Turtles’ kitabında anlattı. June Haimoff ayrıyeten 2003 yılında geliri Caretta Carettaların korunması maksadıyla kullanılmak üzere tek şarkılık CD yaptı.
2009’DA TÜRK VATANDAŞI OLUP, ‘HAZiRAN’ İSMİNİ ALDI
Haimoff, 2009’da Türk vatandaşı olup, ‘Haziran’ ismini aldı. Kurduğu Kaptan June Deniz Kaplumbağalarını Muhafaza Vakfı 2011’in başında tescillendi. Kaptan June’nin jet sosyetenin içinde görkemli ömür sürerken, bu yaşantısını terk edip 14 metrelik tekneyle kendi seyahatine çıkış hikayesi, milletlerarası belgesel sineması ‘Ben’e Yolculuk’ ismi altında çekildi. Kaptan June Haimoff sinema tanıtım toplantısındaki konuşmasında, Dalyan’a yerleşme öyküsünü, “Dalyan Kanalı’nı, Köyceğiz Gölü’nü görünce, ‘Burası dünyanın en hoş yeri’ dedim ve 1983 yılında tekrar gelerek İztuzu Kumsalı’nda bir barakada yaşamaya başladım. Bir gece kumsalda masa büyüklüğünde bir deniz kaplumbağası gördüm. Kuma yatarak yumurtlamasını seyrettim. O gece her şey değişti. Lütfen herkes doğayı korumak için bir şeyler yapsın” diyerek, anlattı.
NEDEN İSLAMİ KURALLARA NAZARAN UĞURLANDI?
Hürriyet Muharriri Fatih Çekirge’nin yazısında Kaptan Haziran’ın cenazesine ait aktardığı bilgiler şu formda;
June Londra’da çok memnundu. Şahane bir ömrü vardı. Varlıklı bir aile. Soylu bir geçmiş. Partiler, balolar, müzayedeler, moda, aşklar…
Elizabeth Taylor’la komşuydu.
Masal üzere bir hayattı lakin June bir türlü içindeki “macerayı” susturamıyordu.
Ve bir gün denizle tanıştı. Gitti kendisine 14 metrelik bir tekne aldı.
Kendi macerasına çıkacaktı. Ve o denli de yaptı. June artık kaptandı ve denizlere açılmıştı.
Rüzgâr onu bütün denizcilerin hayali olduğu üzere Ege’ye taşımıştı.
Uzun müddet Yunanistan kıyılarında kaldı.
Ve 1975 yılında bir haziran sabahı rüzgârı kolladı, kendini içindeki maceraya bırakıp Ege’nin öteki kıyısına yanlışsız rota tuttu.
Rüzgâr onu dalgaların üzerinde sörf yaptırarak Fethiye açıklarına getirmişti.
Köyceğiz ve Dalyan taraflarına gelince tutulup kaldı Kaptan June…
Kaptan Junea hakkınızı helal eder misiniz
ORTADAN YILLAR GEÇİNCE
Ve bir sabah kilometrelerce uzanan bir plajın önündeydi…
İztuzu Plajı’na âşık olmuştu…
Burada yaşamalıydı. Londra’daki hayatından kopmasının nedeni işte burası olmalıydı…
O denli de oldu…
1984’te âşık olduğu İztuzu Plajı’nın açıklarında bir barakaya yerleşti…
Malikânelerden barakaya bir hayat…
Kısa müddette orada yaşayan balıkçılar, çiftçiler, kim varsa Kaptan June’u sevmişti…
Ve yeniden bir sabah plajda gezerken June deniz kaplumbağalarını gördü. Yumurtluyorlardı…
Aman Allah’ım… Tabiatın bir mucizesi gözlerinin önündeydi.
Kaptan Junea hakkınızı helal eder misiniz
İşte bu türlü başladı Kaptan June’un “caretta aşkı”…
Öylesine sevmişti ki… Bütün hayatını ortaya koydu. Öylesine çaba etti ki…
Oraya yapılacak bir oteli merhum Turgut Özal’la görüşerek engelledi.
Sonra “Kaptan June Vakfı”nı kurdu.
Tam 30 yıl orada tabiat için uğraş etti. Kaplumbağaları yaralayan pervanelerin değiştirilmesini sağladı.
Ve bu çalışmaları nedeniyle…
2011’de İngiltere Kraliyet Ailesi tarafından “Kraliyet Nişanı” verildi…
(Acaba biz neden bir ödül vermedik?)
YAVRU AYI İSVİÇRE’YE NASIL GİTTİ?
Buradan sonrasını BBC’ye verdiği bir röportajdan dinleyelim:
“Yaşadığım yerden çok uzakta olmayan bir köydeki bir düğüne davet edilmiştim.
Buraya yalnızca tekneyle ulaşılabiliyordu ve düğün 2-3 gün sürüyordu.
Düğün sahibi orada bir ayı yavrusu olduğunu söyleyince çok heyecanlandım ve çabucak onu görmeye gittim.
Zavallı hayvanı gördüğümde zincirlenmiş, gölgesiz, güneşin altında susuz bir haldeydi. Kaplumbağa anneyi gördüğüm andaki üzere bana çok dokundu. Ayının sahibi köy okulunun öğretmeniydi, ben de onunla pazarlık ettim ve ayıyı satın aldım.
Ayıyla birlikte tekneye binip konutuma döndüm ve bahçemde 1.5 yıl benimle birlikte yaşadı.”
Kaptan Junea hakkınızı helal eder misiniz
BBC: Sonra ne oldu?
– İsviçre’ye gitti.
– Nasıl yani?
– Kulağa çok garip geldiğinin farkındayım fakat bundan çok evvel İsviçre’de yaşamıştım ve ayı motifli bir bayrağın ulusun simgesi olarak başkentte parlamentonun önünde dalgalandığını biliyordum. Ülkede ayılara yüzlerce yıl boyunca baktıkları bir yer olduğunu da biliyordum.
Ve tahminen yeniden naif bir biçimde, İsviçre’deki arkadaşlarım aracılığıyla ayılar konusunda uzmanlaşmış bir profesörle irtibata geçtim. Ayıyı almak için çok istekliydi lakin ayı Türkiye’den oraya gönderilemiyordu.
İMREN AYKUT DEVREDE
Doğrusu söyleşinin bu noktasında o denli bir isim duyuyorum ki…
Yıllarca dostluk yaptığımız, hatta aile büyüklerimizi tıpkı gün mezara verdiğimiz İmren Aykut…
İmren Hanım mükemmel bir insandır… Yıllar sonra bir kere daha gördüm ki yalnız mükemmel değil, harika bir insanmış…
O nedenle buradan sonrasını çok daha dikkatli dinledim.
Kaptan June ayı yavrusunun İsviçre’ye nasıl gittiğini şöyle anlatıyor:
“Daha evvel kimse bir ayının İsviçre’ye ihraç edildiğini duymamıştı.
Lakin arkadaşlar aracılığıyla İmren Aykut isminde büyüleyici bir Türk hanımefendiyle irtibata geçebildim. Kendisi daha sonra Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı olarak vazife yaptı.”
– Ve ayının İsviçre’ye gönderilmesine o mu yardım mı etti?
– Evet, ayının gönderilmesi için müsaadelerin alınmasını ve İsviçre’nin onu fiyatsız kabul etmesini sağladı.
TABİATA BIRAKILAN 100 YILLIK ÖMÜR
İşte artık yazının başındaki soruya gelebilirim…
“Kaptan June’a hakkınızı helal eder misiniz?”
Onu dostları gözyaşları içinde uğurlarken yakın bir arkadaşı olan Abidin Kurt DHA’ya şunları söylüyordu:
“Kaptan June, sıhhatinde bana, ‘Öldüğümde beni Kaya Mezarları’nın altında bulunan Çandır Mezarlığı’na İslami yollara nazaran gömün’ demişti. Bu vasiyeti yerine getirildi…”
Evet arkadaşlar…
İngiltere’nin jet sosyetesinden Köyceğiz, Dalyan ve Ortaca’ya…
Ve Ortaca Camisi’nde Fatihalarla Çandır Mezarlığı’na uğurlanan “Kaptan Haziran”…
Niçin “Kaptan Haziran”?
Zira o…
June ismini bırakıp “Haziran” ismini almıştı…
Evet sevgili Kaptan Haziran…
Bu 4 Temmuz Dünya Etraf Günü’nde bütün kaplumbağalar sana gerçek yüzecek. Carettalar sana yanlışsız doğacak…
Ben hakkımı helal ediyorum…
Allah rahmet eylesin…
BAKAN KURUM’DAN ANIT MEZAR TALİMATI
İşte bu yazı üzerine Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum gereğini yapma kararı aldı.
Bu türlü bir gelişmeye vesile olduğum için:
Memnunum… Memnunum… Çok memnunum…
Bu memnunlukla Bakan Kurum’u alkışlıyorum.
Ve bu memnunlukla arkadaşlar…