Bankacılık kesimi birinci üç aylık sonuçlara nazaran yüzde 285 artışla net kâr rekoru kırdı. Bankaların rekor kârı AKP’nin kurları sabit tutmak için başlattığı kur muhafazalı mevduat (KKM) modeli ile düşük faizle toplanan paraların yüzde 23’le Hazine’ye satılmasından kaynaklandı.
Toplam varlıklarını 9.2 trilyon TL’den 10.1 trilyon TL’ye çıkaran bankalar net kârlılıkta ise patlama yaptı. 2021’in birinci çeyreğinde 16.4 milyar TL net kâr açıklayan dal, 2022’nin birinci çeyreğinde yüzde 285 büyüme ile 63.2 milyar TL kâr elde etti. Bankaların 2021’de yıllık bazda 92.9 milyar TL kâr açıkladığı düşünüldüğünde bir yılda ettiği kârın yüzde 68’ini üç ayda yapması dikkat çekti.
Banka kârlarının artmasında net faiz geliri tesirli oldu. 2021’in birinci çeyreğinde 126.7 milyar TL toplam faiz geliri elde ederken bu yılın birinci çeyreğinde bunu yüzde 82.3 artışla 231 milyar TL’ye çıkardılar. Net faiz geliri ise 2021 birinci çeyreğinde 44.2 milyar TL iken 2022 birinci çeyreğinde yüzde 162.4 artışla 116 milyar TL oldu.
Ekonomist Erol Taşdelen’e nazaran bankalar ikinci gelir artışını menkul bedellerden elde etti. Bankaların yüzde 14 faizle Merkez Bankası’ndan para alıp yüzde 23 faizle Hazine’ye satması kâr patlamasının kıymetli nedenleri ortasında yer aldı.
HİZMET GELİRİ FIRLADI
Taşdelen’e nazaran, bankalar, TÜFE endeksli tahvillerden önemli kâr sağlıyor. Ama negatif gerçek faiz orta uzun vadede banka kârlılığını tehdit ediyor. Taşdelen şu tespitlerde bulundu:
– 800 milyar TL düzeyine gelen kur muhafazalı hesaplar (KKH) toplam vadeli hesapların yüzde 20’sine ulaştı. Bu da bankaların faiz masraflarını düzgünce düşürdü. Bu mevduatlar yüzde 17’de sabitlenmemiş olsa bankalar en az yüzde 5 daha fazla faiz ödeyeceklerdi. Bu durum aylık ortalama 2.5 milyar TL faiz masrafı avantajı sağlıyor.
– Mevduat faiz maliyeti kur muhafazalı mevduat sayesinde düşürülürken kredi faiz oranları üzerinde bir yaptırım olmadığı için faiz makası açıldı ve bu durum da banka kârlılıklarının artmasına değerli katkı sağladı.
BATIK BÜYÜK TEHLİKE
– Orta uzun vadede yüksek enflasyon periyotlarında bankalar da kaybedenler kulübüne dahil olur.
– Enflasyonun yüksek olduğu periyotlarda banka bilançolarının daha gerçekçi olması için enflasyon muhasebesiyle düzeltilmesi gerekir. Türkiye’de 2001 krizinden sonra en son 2004 yılında bu yapılmıştı. Geldiğimiz noktada bunun tekrarlanması koşul.
– Takipteki kredi rasyosu 2022 birinci çeyreğinde bölümde yüzde 2.86 olmasına karşın problemli kredilerin oranının yüzde 15’leri geçtiği biliniyor ve kesim için önümüzdeki süreçte en kıymetli tehditlerden biri olacak.