Birinci gösterimini 25. İstanbul Tiyatro Festivali’nde yapan “Istırap Korosu” seyircisiyle buluşmaya devam ediyor. Murat Mahmutyazıcıoğlu’nun yazıp yönettiği Istırap Korosu, bir Bam İstanbul oyunu. Sahnedeki isimler ise Seda Türkmen ve Deniz Karaoğlu.
“Istırap Korosu” seyircisiyle buluşmaya devam ederken biz de Murat Mahmutyazıcıoğlu’yla oyunu konuştuk.
“Istırap Korosu”, bir apartmanı merkezine alan ve oradaki insanların kendileri ve komşularıyla yaşadıkları sıkıntıları bahis edinen bir oyun. Bu türlü bir oyunu yazma fikri nasıl ortaya çıktı? Yazım sürecinde yaşadıklarınızı bizimle paylaşır mısınız?
2019 yılında dönem sonuna yanlışsız İKSV’den bir mail aldık Bam olarak, Gülriz Sururi-Engin Cezzar Teşvik Ödülü’ne aday olduğumuza dair. Bir belge hazırlayıp önümüzdeki projemize dayanak olmaları için bir sunum yaptık ve Bereze, D22 ile birlikte Teşvik Ödülü’nü aldık. Daima başımda olan bir apartman öyküsü anlatma fikri böylelikle yola çıkmış oldu. Deniz Karaoğlu, Seda Türkmen oyuncu olarak, Gizem Bilgen hareket dizayncısı, Sevda Deniz Karali ve Özden Selim Karadana da şimdi metin yazılmamışken fikir kademesinden itibaren bir arada yola çıktığım isimler. Daha sonra pandemi ve sahne yasakları ortaya girdi, önümüzü göremedik lakin ortada okumalarda buluşuyorduk, en nihayetinde de Ağustos 2021 üzere fizikî provalara başladık ve 2 Kasım 2021’de İstanbul Tiyatro Festivali’nde seyirciyle buluştu oyunumuz.
Murat Mahmutyazıcıoğlu ‘OYUNCULAR YERİNDEN KALKMIYORLAR ANCAK DAHA ÖZGÜRLER’
Istırap Korosu iki kişilik bir oyun. Seda Türkmen’le ve Deniz Karaoğlu’nun dayanılmaz bir performans gösterdiklerini söylemek gerek. İki oyuncu yerlerinden kalkmadan birden fazla karaktere hayat verirken biz bütün geçişleri ve bütün karakteri rahatça anlıyoruz. Bu fikir nasıl ortaya çıktı? Uygulama sürecinde neler yaşandı?
Birinci oyunumuz “Sen İstanbul’dan Daha Güzelsin” ile başlayan bir araştırma süreci bu. Bir biçimde anladığımız manada mizanseni sahne üzerinden kaldırıp oyuncunun alanını daraltarak, aslında ona oyun alanını daha kalın çizgilerle çizip o kısıtlı alanda daha özgürleşmesini sağlamaya çalışan bir biçim. “Kader Can” oyunumuzla hareket tasarımı olarak takıma katılan Gizem Bilgen’in dayanılmaz bir katkısı var bu biçime. “Istırap Korosu” bu araştırma sürecinin son halkası diyebilirim. Evet kalkmıyorlar fakat daha özgürler, metnin modüllü kurgusu bu biçimle seyirciyle daha sağlıklı buluşuyor niyetindeyim.
Oyundaki dekor ve kostüm de minimal seviyede tutulmuş. Günlük kıyafetler içerisindeki iki kişi, iki tahta kutu üzerinde oturuyorlar. Hareket, dekor ve kostüm geride tutulmasına karşın oyun epey yüksek ritimli, komik ve hüzünlü. Bu durum hakkında neler söylemek istersiniz?
Aslında her şey olması gerektiği kadar var. Sahnede bir metin ve iki güçlü oyuncu görüyoruz, öteki bütün sahne araçları katkısı olabildiği ölçüde var, ne fazlası ne azı… Bu biçimle oyuncunun gerecini ve yeteneğini sahne üzerinde rastgele diğer bir uyarana takılmadan daha saf ve güçlü haliyle seyirciyle buluşturmayı amaçlıyoruz diyebilirim. Olağan elinizde Seda ve Deniz üzere iki çok yetenekli oyuncu olunca hudutlar da zorlanıyor, provalarda daha süratlisi, daha güçlüsü… (bizim tabirimizle) notalara bastıkça her provada oyun daha da güçlendi ve ortaya benim masa başında yazdığım 22 sayfadan, çok sesli çok renkli ve eğlenceli bir oyun çıktı.
‘BERABER YAŞAMAYI BİZ ZORLAŞTIRIYORUZ’
Apartmanda birbirinden farklı bir sürü karakter var ve hepsini tek tek düşündüğümüzde memleketin bir bölümünü temsil ettiği fikrine varıyoruz. Bu apartman nitekim de Türkiye mi ve bir ortada yaşamak neden bu kadar sıkıntı?
Oyunla ilgili tespite yanıt vermem sıkıntı lakin ben bildiğimiz ya da bilip art planını görmediğimiz bir küme insanı anlatmak istedim. Evet, biraz Türkiye, biraz bizim mahalle, biraz yan apartman. Bir arada yaşamayı biz zorlaştırıyoruz güya, o kadar ilgiliyiz ki diğer ömürlerle, ne sevincimiz ne ıstırabımız tam o boşluğa oturmuyor. Yüksek apartmanlarda üst üste lakin bambaşka ve son yılların moda tabiriyle ayrıştırılarak yaşıyoruz. Bir toplumdan daha çok, çok kalabalık bir yığın üzereyiz sanki… Ve herkesin de bir ıstırabı var, arabesk bir durum var yani. Çemberi kırmak için yüreksiz lakin şikayet etmek için hayli özgüvenliyiz.
Bir de daima tekrarlanan “Burası aile apartmanı” lafı var. Lakin aileler o kadar çürümüş ve mutsuzluk içerisinde kıvranıyorlar ki bekârlar onlara tehlikeli geliyor. Burada ister istemez Tolstoy’un “Bütün keyifli aileler birbirine benzeri, her mutsuz ailenin ise kendine has bir mutsuzluğu vardır,” lafını hatırlıyoruz.
Genel olarak hayatını gerçekleştirememiş beşerler topluluğu olarak görüyorum ben bizi. Çocukken bu yılları hayal ederken, herkesin daha özgür olacağını düşünürdüm daima lakin o denli olmuyor. Aile kavramı muhafazakâr niyetin bir prangası haline geldi. İsteyerek olunan bir şey değil de, olmazsan eksiksin ya da toplum dışısın üzere bir algı gelişti. Bir de metafor olarak kullanılan “Biz bir aileyiz, kardeşiz vs…” klişeleri var. Herkesin eşit haklara sahip olduğu ve fırsat eşitliğinin var olduğu bir toplum ülkü olan aslında güya. Aile kavramı bir denetim düzeneği haline geldikçe insani mutsuzluklar da artıyor doğal. Sonuçta aşk, cinsellik ve bunun için işlenen cürümler maalesef aile kavramı içinde legalize ediliyor. Yani kol kırılıyor, meskenlerin ortasına kocaman bir mutsuzluk bombası atılıyor.
‘SAHNELERİN DURUMU ÇOK KÖTÜ’
Pandemi süreciyle pek çok şey üzere sahneler de bu kısıtlamalardan nasibini aldı. Şimdilerde durum nasıl, içeriden biri olarak neler söylemek istersiniz?
Sahnelerin durumu çok berbat. Ekonomik krizin birinci vurduğu alan sahne sanatları alanı oluyor maalesef, artan kiralar, faturalar… Ve gözümüze sokulan cüzi belediye ve devlet destekleri… Seyirci var hayli devam edecek bağımsız sahneler, şu politik ortamda öbür bir deva yok. Öbür bir yol önerisi olan da yok. Tiyatro Kooperatifi’nin pandemi boyunca uğraşıyla elde ettiği birtakım kazanımları kıymetli buluyorum olağan, düzgün ki varlar.
Son vakitlerde neler okuyorsunuz? Bize bir kitap, bir sinema, bir de oyun önerir misiniz?
Bir sürü şeyi birebir anda okumaya çalışıyorum, biraz baş karıştıran bir durum lakin bu ortalar, Balzac’ın ‘Bilinmeyen Şaheseri’ni bitirdim, tavsiye ederim çok. Kitap çantanızdayken Kadıköy Boa Sahne’deki “Misket” oyununa gidin, hatta öğle de Kadıköy Sineması ya da Beyoğlu Sineması’nda “Dünyanın En Makûs İnsanı” sinemasına gidin… Ayda bir oyuna gidin en azından ancak son cümlem de bu olsun.