Vergi ve danışmanlık şirketi KPMG’nin, 530’dan fazla şirketin iştiraki ile gerçekleştirdiği “Uzaktan Çalışmada Aktüel Trendler” başlıklı araştırmasına nazaran, şirketlerin yüzde 89’u şu an uzaktan çalışma siyasetini aslında uyguluyor yahut uygulamayı planlıyor, telekomünikasyon ve teknoloji dalları ise bu politikayı uygulayan dalların başında geliyor. Araştırma patronlara esnek çalışmayı nasıl ve ne ölçüde ele almaları gerektiği konusunda kıymetli bilgiler sunuyor. Uzaktan çalışmanın hayata geçirilmesinde çalışanların isteklerinin ana etken olduğunu da gösteren araştırmada en büyük zorluklar ise vergi ve yasal uyumluluk olarak gösteriliyor. Yüzde 82’sinin EMA bölgesinde (Europe, the Middle East and Africa) yer aldığı iştirakçiler ortasında çeşitli dallardan idare heyeti üyeleri, yöneticiler, mobilite konusunda uzman bireyler, insan kaynakları yetkilileri, vergi ve iş hukuku uzmanları bulunuyor. Raporda ortaya çıkan sonuçlar, uzaktan çalışma konusunda global eğilimlerin yanı sıra bölgesel ve dal farklılıkları hakkında da kıymetli fikirler veriyor.
KPMG’nin araştırmasına katılan şirketlerin yüzde 82’si EMA (Avrupa, Ortadoğu ve Afrika) bölgesinde yer aldı. Araştırmaya katılanlar ortasında çeşitli bölümlerden idare konseyi üyeleri, yöneticiler, mobilite konusunda uzman şahıslar, insan kaynakları yetkilileri, vergi ve iş hukuku uzmanları bulunuyor. Araştırmanın sonuçlarının yer aldığı rapora nazaran her 10 şirketten dokuzu uzaktan çalışmaya sıcak bakıyor. Şirketlerin birçoğu, bu durumun çalışanların talepleriyle şekillendiğini söylüyor.
Raporu kıymetlendiren KPMG Türkiye İnsan ve Değişim Hizmetleri Yöneticisi Jan Fazilet Yılmaz, artık uzaktan çalışmanın hayatın vazgeçilmez bir modülü haline geldiğini söylüyor. “Gerek mevcut çalışanların talepleri gerekse de rekabetin ağır olduğu yetenek pazarında öne geçme muhtaçlığıyla birlikte uzaktan çalışma siyasetleri yükselişe geçti” diyen Yılmaz, kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Bu etapta, şirketlerin esnekliğin nasıl ve ne ölçüde olacağını netleştirmesi ehemmiyet taşıyor. Bilhassa işin ihtiyaçları ile ilgili olarak işlevler özelinde özelleştirilmiş yaklaşımların benimsenmesi ve bu yaklaşımın çalışan bağlılığı ve verimliliği eksenlerinde kurgulanması değer kazanıyor. Ayrıyeten uzaktan çalışma, bilhassa memleketler arası boyut kazandığında karmaşık vergisel ve yasal süreçleri beraberinde getirebiliyor ya da iş ve toplumsal güvenlik uygulamalarına ait telaşlara yol açabiliyor. Bu nedenle şirketlerin çalışma modellerini dönüştürürken ahenk ve risk mevzularını da göz önünde bulundurması kritik ehemmiyet taşıyor.”
UZAKTAN ÇALIŞMA SİYASETLERİ YAYGINLAŞIYOR
Rapora nazaran şirketlerin yüzde 89’u şu an uzaktan çalışma siyasetini aslında uyguluyor yahut uygulamayı planlıyor. Kuruluşların yarısından fazlası (yüzde 52) uzaktan çalışma siyaseti uygulamayı düşünürken, yüzde 37’si halihazırda uyguluyor. Bu formda bir politik uygulamayı düşünmeyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 5’te kalıyor.
Telekomünikasyon ve teknoloji kesimi başı çekiyor Bununla birlikte, stratejiler her kuruluşun iş modeline, uzun vadeli stratejik hedefl erine ve kurumsal kültürüne nazaran değişiyor. Telekomünikasyon ve teknoloji dalı yüzde 64 ile bu modeli uygulayanların başını çekerken, bu iki bölümde uzaktan çalışmayı kıymetlendirme etabında olanların oranı ise yüzde 27 düzeyinde bulunuyor. BT tabanlı şirketlerin, bilhassa de startup kesimindekilerin, süratli karar verebilmesi ve uzaktan çalışmanın birçok vakit DNA’larının bir kesimi olması nedeniyle bu dallardaki yüksek oran da şaşırtan değil.
ESNEKLİK HER KESİMDE
Öbür yandan değişik bir biçimde yiyecek, içecek, perakende ve tüketici bölümlerindeki iştirakçilerin yüzde 90’ı uzaktan çalışma siyaseti planladıklarını belirtiyor. Bunların yüzde 40’ı bu politikayı uygulamayı düşünürken yüzde 60’ı şu an uygulamakta olduklarını söylüyor. İmalat kesimi için, işyerinde daha fazla çalışmanın gerekliliği göz önüne alındığında, bu sonuçlar daha da şaşırtan. Hatta kimi şirketler, sanal gerçeklik gözlükleri ile uzaktan makine bakımı yapılması üzere yeni teknolojiler kullanılarak işgücünün uzaktan çalışabileceğini tabir ediyor.
ÇALIŞANLARIN İSTEKLERİ ANA ETKEN
Uzaktan çalışma nedenlerinin başında ise çalışanlardan gelen istekler ve COVID-19 kısıtlamaları geliyor. Şirketlerin dörtte biri (yüzde 25) için çalışanlardan gelen talepler, uzaktan çalışmayı hayata geçirmenin temel nedeni oldu. Şirketlerin yüzde 18’i uzaktan çalışmanın gerekli olduğunu ve yetenek pazarında markayı tanımladığını söylerken, yüzde 12’si yetenek eksikliğini gidermeye yardımcı olduğunu söylüyor. Özetle, kuruluşların yarısından fazlası (yüzde 55), uzaktan çalışma siyasetlerini işleri yahut dış faktörlerden dolayı değil çalışanlarının isteklerini karşılamak için hayata geçirdiklerini vurguluyor.
YURTİÇİYLE HUDUTLU KALIYOR
Uzaktan çalışma yolları de kuruluşlara nazaran değişiklik gösteriyor. Yüzde 42 ile birden fazla şirket, ülke sonları içinde uzaktan çalışmaya odaklanıyor. Ülke dışında uzaktan çalışma kelam konusu olduğunda, şirketlerin yüzde 22’si 90 günden daha az bir müddet için kısa müddetli uzaktan çalışma formülünü düşünüyor. 90 günden fazla mühlet için bu oran yüzde 8’e kadar düşüyor. Ayrıyeten iştirakçilerin yalnızca yüzde 9’u ülke dışından bu prosedürle işe alım yapmayı değerlendirdiklerini belirtiyor.
EN BÜYÜK ZORLUKLAR VERGİ VE YASAL UYUMLULUK
Vergi ve yasal uyumluluk yüzde 88 ile uzaktan çalışmayı uygulamak isteyen şirketler için en büyük zorluklar olarak öne çıkıyor. Örneğin, sıhhat ve güvenlik, data müdafaa ve BT güvenliği, gelir ve kurumlar vergisi düzenlemeleri ile ilgili ülkelere nazaran değişen patron yükümlülükleri bulunuyor. Ülke hudutlarının dışında, daha fazla milletlerarası düzenlemeler devreye girdikçe ahenk daha da karmaşık hale geliyor. Yasal standartların olmaması ve vergi alanında belirsizlik, hudut ötesi uzaktan çalışmanın ele alınmasında değerli bir mahzur teşkil ediyor. Uzaktan çalışmanın önündeki öteki zorluklar ortasında sırasıyla verimli süreçler oluşturmak (yüzde 21), çalışan takibi ve teknoloji (yüzde 18), bağlantı (yüzde 10) başlıkları geliyor.
AHENK VE RİSK KONUSU KRİTİK EHEMMİYET TAŞIYOR
KPMG Türkiye İnsan ve Değişim Hizmetleri Yöneticisi Jan Fazilet Yılmaz, şirketlerin, süratli bir dönüşüm sürecinde geleceğin çalışma hayatına hazırlık yaparken katılaşan bir gerçek olduğunu kaydetti. Uzaktan çalışmanın, hayatın vazgeçilmez bir modülü haline geldiğini belirten Fazilet şunları kaydetti: “Gerek mevcut çalışanların talepleri gerekse de rekabetin ağır olduğu yetenek pazarında öne geçme gereksinimiyle birlikte uzaktan çalışma siyasetleri yükselişte. Bu etapta, şirketlerin esnekliğin nasıl ve ne ölçüde olacağını netleştirmesi ehemmiyet taşıyor. Bilhassa işin ihtiyaçları ile ilgili olarak işlevler özelinde özelleştirilmiş yaklaşımların benimsenmesi ve bu yaklaşımın çalışan bağlılığı ve verimliliği eksenlerinde kurgulanması ehemmiyet kazanıyor. Ayrıyeten uzaktan çalışma, bilhassa memleketler arası boyut kazandığında karmaşık vergisel ve yasal süreçleri beraberinde getirebiliyor ya da iş ve toplumsal güvenlik uygulamalarına ait tasalara yol açabiliyor. Bu nedenle şirketlerin çalışma modellerini dönüştürürken ahenk ve risk hususlarını da göz önünde bulundurması kritik kıymet taşıyor.”