SÖZCÜ’nün sorularını yanıtlayan TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç kur şoku yaşamış, enflasyonu yüzde 70’e gelmiş bir iktisadın dövizi ucuz maliyetle bulma mümkünlüğünün kalmadığını vurguladı.
Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç SÖZCÜ’nün sorularını yanıtladı. Ödemeler krizi riskine yönelik sorumuzu yanıtlarken, Türkiye iktisadının yaşadığı dış finansman baskısı nedeniyle döviz biriktirmeye yönelik her hafta yeni bir regülasyonun devreye girdiğine işaret eden Öztok, bu düzenlemelerin devam edeceğini söyledi.
– Rezerv satışı ve Kur Muhafazalı Mevduat’la döviz kurları bir müddettir frenleniyor, bu durum daha fazla sürdürülebilir mi?
Kur muhafazanın temelinde liralaşma değil, tersine ekonomiyi daha fazla dolarize etmek yatar zira dövize endekslenmiştir bir kez. Bu eserin ölçüsü büyüdükçe de iktisatta risk birikir. Aslında bir taraftan faizi artırmak istemiyorken, öbür taraftan bu eserle yüksek getiri sunuyoruz zira enflasyon var. Sürdürülebilir mi. Şayet bir müddet para basarsanız, vakit kazanırsınız ve sürdürülebilir olduğuna dair yanılgı oluşabilir. Lakin her para basma enflasyon demek. Her enflasyon da dövize talebin artması demek. Hasebiyle iktisatta bir taraftan riskler birikirken siz sürdürüyoruz yanılgısı yaşarsınız lakin bunun bir sonu var.
– Bu durumda kur kontrolüne yönelik yeni düzenlemeler beklenebilir mi? Döviz gereksiniminin ödemeler istikrarı krizine dönüşme riski var mı?
Türkiye iktisadı dış kaynakla dönen bir iktisat. Kur şoku yaşamış, enflasyonu yüzde 70’e gelmiş bir iktisadın bugün global iktisatta dövizi ucuz maliyetle bulması çok mümkün değil. Değerliye bulduğumuz için de dövize erişimimiz zorlaşmakta ve son periyotta frekansı artarak gördüğümüz regülasyonlar devreye giriyor. İhracat bedellerinin evvel yüzde 25 sonra yüzde 40’a çıkması, menkul alım satımlarının TL ile yapılacak olması, KKM’ye ait mecburî karşılık uygulamaları, hepsi artan döviz gereksiniminden kaynaklanıyor. Ödemeler istikrarı krizi çıkar mı sorunuza istinaden de, Türkiye iktisadı halihazırda dış finansman baskısı yaşayan bir iktisattır. Tam da bu yüzden her hafta dövize dair (rezerv biriktirmeye dair) yeni bir regülasyon duyuyoruz. Duymaya da devam edeceğimizi düşünüyorum.
Gizem Öztok Altınsaç
20’si dışardan 50’si bizden
n İktisat idaresi enflasyonda yaz aylarından itibaren düşüşün başlayacağını öne sürüyor. Sizce mümkün mü?
Tüm dünyada arz taraflı, güç ve besin kaynaklı bir enflasyon mevcut. Ama emsallerimize baktığımızda ortalama enflasyonları yüzde 10’u geçmezken bizde bu sayı yüzde 70. Bunun sebebi Türkiye’deki enflasyonun yalnızca arz taraflı olmamasıdır. Yüzde 70’lik enflasyonun 15-20 puanı küresel enflasyondan kaynaklanırken geriye kalan 50 puanlık kısım iç iktisattan kaynaklanıyor. Kur geçişkenliği, atalet, beklentilerdeki bozulma ve en kıymetlisi iktisadın ısınmış olması bu kadar enflasyona sebep oluyor. Yani talep taraflı enflasyon da mevcut. Yalnızca çekirdek yani besin ve güç dışı enflasyon kalemine de bakarsanız, enflasyonun şiddetin görebilirsiniz. Bu türlü bir durumda enflasyonun kendi kendine düşmesini beklememek lazım.
FAKİRLEŞME İLE UĞRAŞ EDİLMELİ
Gizem Öztok Altınsaç, “Enflasyonu düşürmek gerekli ancak kâfi şart değil. Fakat iktisatta kaynak dağılımını verimli hale getirebilirseniz eşitsizlik ve fakirleşme ile tam manasıyla gayret etmeniz mümkün olur” dedi.
Yıllar önce uygulansaydı hakikat olabilirdi
– İçinde bulunduğumuz durumda iktisatta öncelikler ne olmalı?
En birinci önceliğimiz dövizi denetim değil, enflasyonu denetim olmalı. Aslında enflasyonu denetim etmede başarılı olduğunuzda kuru da denetim etmiş oluyorsunuz. TL’ye kıymet kaybettirip cari açığı kapama konusu çok da hesaplandığı üzere olmadı. Yıllar önce yanlışsız bir iktisat siyaseti olabilirdi lakin artık bu türlü bir küresel döngüde değiliz. İktisat kural işi. Tasarruflarınızı da artırıp cari açığı kapatmak istiyorsanız da öncelikle enflasyon konusunu hakikat adımlar atarak çözmelisiniz.