ABD Merkez Bankası (Fed), global piyasalarda son yılların en merak edilen faiz kararını açıkladı. Piyasalarda oluşan beklentilere paralel olarak Fed, siyaset faizinde 50 baz puanlık artışa gitti. Böylelikle siyaset faiz oranı yüzde 0,25-0,50 aralığından yüzde 0,75-1,00 düzeyine yükseltildi.
Fed, bir evvelki toplantının yapıldığı mart ayında, 2018’den bu yana birinci kere faiz artırımına giderek siyaset faizini 25 baz puan artırmıştı.
Fed’in faiz kararının akabinde piyasalarda da hareketli dakikalar yaşandı. Faiz artışının piyasalarda oluşan en düşük oranda gerçekleşmesi, altın üzere emtialarda fiyat artışlarının yaşanmasına neden oldu. Spot altının ons fiyatı karar öncesinde seyrettiği 1.865 dolar düzeyinden 1.875 dolara kadar tırmandı.
ABD Dolar Endeksi de, bir ölçü aşağı yönlendi. 103,45 düzeyindeki ABD Dolar Endeksi 103,20’nin altına geldi.
Karara reaksiyonsuz kalan dolar/TL‘de ise 14,78 düzeylerindeki hareketler devam ediyor.
Enflasyon risklerine karşı hayli dikkatli davranıldığına işaret eden Fed‘in açıklamasında, bilanço daraltmanın büyüklüğünü durdurmaya ve yavaşlatmaya rezerv bilançolar rezerv bolluğu ile dengeli olunduğuna karar verilen düzeyin üzerinde başlanacağı aktarıldı. Fed, “Uygun para siyaseti güçlendirmesi ile enflasyonun yüzde 2 gayesine dönmesi ve iş gücü piyasasının güçlü kalmasını bekliyoruz” sözlerine yer verdi.
BİLANÇO DARALTMAYA HAZİRAN AYINDA BAŞLIYOR
Fed, faiz artışı kararını tüm üyelerin oybirliğiyle aldı. Fed, bilanço daraltmaya ise haziran ayından itibaren başlanacağını duyurdu. Fed, birinci etapta bilanço azaltımına Hazine kağıtlarında 30 milyar dolar, mortgage takviyeli menkul değerlerde 17,5 milyar dolar ile başlayacak.
Fed, birinci üç ayın akabinde bilanço daraltmadan aylık ölçü Hazine kağıtlarından 60 milyar dolara ve mortgage takviyeli menkul değerlerde 35 milyar dolara yükseltilecek.
İktisat uzmanları Uğur Gürses, Emrah Lafçı, Yalçın Karatepe ve Oğuz Demir, Fed’in faiz kararını kıymetlendirdi:
Uğur Gürses, “Bu nasıl bir dramdır yahu? Fed parasının bedelini korumak için artan ölçekli bir faiz artışı yapıyor; yüzde yüzde 70’e koşan enflasyonda faizi yüzde 14’te tutan bizimkiler, nöbetçi dealer eliyle dolar bedel kazanmasın diye 14.80’i geçirmemek için ‘taşıma suyla’ dolar satıyor” sözlerini kullandı.
Emrah Lafçı da Fed’in kararı için “Sürpriz yok. 50 bps faiz artışı. Enflasyon risklerine karşı hassasiyetimiz yüksek diyor Fed. 2000’den beri en yüksek faiz artışı bu!” değerlendirmesi yaptı.
Prof. Dr. Yalçın Karatepe de “Nasıl yani? Faiz yalnızca Türkiye’de mi enflasyona sebep oluyor? Yoksa “faiz sebep, enflasyon neticedir” üniversal bir kuram değil mi?” diye sordu.
Karar Gazetesi müellifi Oğuz Demir ise “50 baz puan faiz artırımı geldi Fed’ten.. 1 Haziran itibariyle bilanço küçültme başlayacak…” değerlendirmesi yaptı.
FED’İN KARARINDAN TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLEYECEK?
Dolar, dünyanın bir numaralı rezerv parası olduğu için, doların faizi ve ölçüsü da tüm dünyayı etkiliyor.
Artan enflasyon ve Fed’den beklenen agresif faiz artışları nedeniyle ABD Hazine tahvili faizleri de son periyotta süratli artış gösterdi.
ABD 10 yıllık Hazine tahvil faizi, üç yılı aşan bir müddetin akabinde birinci defa bu hafta yüzde 3’lük oranı aştı. Bu oran 2020 ortasında yüzde 0,6 düzeylerine kadar gerilemişti. Hazine tahvillerinde öteki vadelerde de son periyotta süratli faiz artışları oldu.
ABD’de 30 yıllık sabit ipotekli konut faizi, geçen hafta yüzde 5,10 ile son 12 yılın tepesine yükseldi.
Doların başka büyük para üniteleri karşısında global pahasını ölçmek için kullanılan dolar endeksi de geçen hafta 103,9’a ulaşarak bu son 20 yılın doruğuna yükselmişti.
Doların faizinin artması ve doların kıymetlenmesi, Türkiye üzere yüksek dış borcu ve yüksek cari açığı olan ülkelerin, bu borçları çevirmesini ve cari açığını finanse etmesini daha değerli hale getiriyor.
Rezerv satışı ve bütçeye yük getiren kur muhafazalı mevduatla döviz kurlarını frenlemeye çalışan Ankara’nın da dolardaki güçlenme ve düşük rezerv nedeniyle işi giderek zorlaşıyor.
Kurlardaki mümkün artış ise, esasen martta yüzde 61’i aşan ve mayıs ayında yüzde 80’a yaklaşması beklenen resmi tüketici enflasyonunun daha da yükselmesine neden olabilir.