Pandemi ve Rusya-Ukrayna krizi nedeniyle tüm dünyada yaşanan besin tedariki sorunu ülkeleri yeni arayışlar içine sokarken, Türkiye’de de tarım alanlarının daha faal kullanılması, eser sigortası kapsamının genişletilmesi ve gelir garantili üretim modelleri üzerinde çalışma yapılıyor.
Tarım alanlarının daha faal kullanılması, boş tarım topraklarının üretime açılması ve üreticinin sattığı eserden hak ettiği geliri kazanması için farklı formüller tartışmaya açıldı. Türkiye’de devlet takviyeli gelir garantili üretim modeline geçilmesi durumunda tarım eserlerine ait sigorta sisteminin kapsamının da genişletilmesi hedefleniyor. AK Parti kaynakları, ‘İngiliz modeline’ misal bir sistemin kurularak, üreticinin eserini sigortalatması durumunda devlet tarafından gelir garantisi verileceğini kaydetti. Türkiye’de şu anda primin yüzde 50’si devlet tarafından ödenmesine karşın, tarım eserlerindeki sigorta oranı yüzde 20’yi geçmiyor.
AK Parti kaynakları, Tarım Bakanlığının üretimin havza bazlı olması ve gelir garantili üretim modeli üzerinde çalıştığını belirterek, yapılan çalışmaları şöyle anlattı:
İSTER DEVLETE İSTER ÖBÜR YERE SAT
Gelir garantili üretim modeline geçilmesi için uzun vakittir bir çalışma yapılıyor. Yani üretim havza bazlı olacak. Nerede ne ekileceği evvelce belirlenecek. Sigorta kapsamlarının genişletilmesi ve kontratlı üretim ile birlikte bunların hepsi bir bütün. Kırsalda şu anda artık öbür iş yapacak durumda olmayan, sermayesi olmayan bireylerle tarım ve hayvancılık yapılıyor. Bu durumda olanlar diğer bir imkân bulunca da gidiyor. Böylelikle o birikim yok oluyor. Bu şahısları orda tutmak, öteki iş bulunca bu işi bırakmalarını önlemek lazım. Gelir garantili modelde, kırsalda üretim yapanlar önümüzdeki 10 yıl içinde ne ekeceğini ne kazanacağını bilecek. Bu olmazsa, bir plan yapılmazsa, üretici tarımı fırsat bulursa kaçacak bir alan olarak görecek.
Devlet, ‘Şu eseri ekersen ister bana sat ister öbür yere sat. Lakin sana şu fiyatı veriyorum. Bunun üzerinde diğerlerine satarsan sat, Lakin ben senden bu fiyatın altında almayacağım’ diyecek. Devlet üreticinin eserinin ardında duracak. Tarım Bakanlığı planlama yapacak. ‘Şu topraklarla şu eserleri ekeceksin’ diyecek. Bu plana nazaran ekerse üreticiyi destekleyeceğini ve esere hak ettiği fiyatı vereceğini garanti edecek. Devlet danışmanlık hizmeti verecek gerekirse. Tohum, fide, gübre dayanağı verecek.
PLANLI ÜRETİM, FİYATLARI İSTİKRARLAR
Gelir garantili üretim modeli, sistemin de önünü açacak. 3-5 yıl içinde planlı üretime zorlayacak bizi. Piyasa istikrarı ve fiyat istikrarı kurulacak. Tahminen bir mühlet sonra devletin bu kadar dayanağına de gereksinim kalmayacak. Üretici, devletin gerisinde olduğunu bilecek ve garantili olarak ekecek. Şu anda 36 başka kalemde takviye var. Çiftçi istiyor ki bu takviyeler iki devirde yani bahar ve sonbaharda verilsin. Yıl içinde kesim modül verilmesin. ‘Sadeleştirin’ diyor. Bu mevzuda da bir hazırlık kelam konusu.
Bütün bunlara bağlı olarak tarım sigortası sistemi değiştirilecek. Şu anda tarım takviyelerinden yararlanmak için sigorta yaptırma zaruriliği yok. Lakin gelir garantili modele geçince sigorta yaptırmak mecburî olacak. Üretici eserini sigortalatacak. Devlet de yeniden prim takviyesi verecek. Üreticinin bütün eserlerinin sigorta kapsamında olması lazım. Şu anda İngiltere’deki tarım sigortası modeli üzerinde bir çalışma yapılıyor. Gelir garantili üretim modeline geçildiğinde sigortanın da kapsamının genişletilmesi hedefleniyor.