Pandemi ile başlayan ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile büyüyen global tedarik kahrı, başta güç olmak üzere önemli bir emtia krizine dönüşebilir.
Coronavirüs pandemisi ile sarsılan global tedarik zinciri, son devirdeki gelişmelerle birlikte farklı bir boyuta evriliyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin yanı sıra Çin’in yine sert karantina tedbirlerine başlaması, başta petrol ve doğalgaz olmak üzere global emtia piyasalarını sarsıyor. Petrol varil fiyatının 100 doların üzerinde tutunması ve bin metreküp doğalgazın 3 bin dolar düzeylerini görmesi, dünya çapında emtia fiyatlarının artışını da tetikledi.
ELEKTRİFİKASYON İÇİN
Lityum, bakır, nikel, grafit, manganez ve kobalt üzere çok sayıda mineralin fiyatı memleketler arası borsalarda yükseldi. Fosil yakıta bağımlılığı azaltacak elektrifikasyonda epeyce değerli olan bu minerallerin madenciliği ve işlemesi de yaygın değil. Dünyadaki kobaltın büyük kısmı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden, nikel Endonezya’dan, lityum Avustralya’dan, bakır Şili’den ve ender toprak elementleri de Çin’den geliyor. Mineraller birçok ülkede çıkarılsa da, Çin sürece konusunda hâlâ önder pozisyonunda. Global güç dönüşümü için uzmanların kritik olduğunu söylediği 17 mineral var. Uzmanlara nazaran, 20. yüzyıl tarihini şekillendiren güç petrol eserleriydi fakat bir sonraki yüzyıla minerallerin damga vurması bekleniyor.
2040’TA TALEP KATLANACAK
Memleketler arası Güç Ajansı’nda (IEA) pak güce geçişte minerallerin değeri üzerine çalışan Güç Uzmanı Tae-Yoon Kim, 2040 yılına gelmeden bu minerallere olan talebin süratle artacağını söyledi.
Risk günden güne büyüyor
– Güç fiyatlarındaki artışın 2021’de başlaması ve Rusya-Ukrayna savaşı ile hızlanması, 1970’leri andıran bir “enerji krizi” tartışmasını da başlattı. Memleketler arası finans ve güç danışmanlık şirketi IHS Markit’in Lider Yardımcısı, Amerikalı Güç Uzmanı Daniel Yergin bu
bahiste önemli bir ikazda bulunarak, güç piyasasının 1970’lerdekine misal bir krize hakikat gitmekte olduğunu söyledi.
Pak güç için mineraller gerekli
– Rusya, ABD ve müttefiklerinin Ukrayna işgaline son vermesi için kendisine uyguladığı yaptırımlara misilleme olarak Avrupa ve pek çok ülkenin Rus doğalgazına olan bağımlılığını savaş silahı olarak kullanabileceğini gösterdi. ABD Lideri Joe Biden ise 31 Mart’ta yaptığı açıklamada “Amerikan imali pak güçle bir gelecek” inşa etmenin ulusal güvenlik için kıymetine dikkat çekti. Bu pak güç için de minerallerin kıymeti epeyce büyük.