AKP iktidarı, ihalelerde özel durumlarda başvurulması gereken pazarlık yöntemini çokça kullanmaya devam ediyor.
Kamu İhale Kurumu, 2021 yılı Kamu Alımları İzleme Raporu’nu yayımladı. İhale maddesindeki bilhassa istisnalar hususuna sık sık yeni fıkralar eklenmiş ve alfabedeki harfler sıralamaya yetmeyince z’den sonra aa fıkrası konulmuştu. Bu değişikliklerin bir yıllık bilançosu da ortaya çıktı.
Geçtiğimiz yıl 9 bin 53 yönetim toplam 77 bin 39 ihale gerçekleştirdi.
Bu ihalelerin toplam büyüklüğü 287 milyar 479 milyon lira olurken, kamu kurumları 13 milyar 193 milyon liralık da direkt temin yaptı. Toplam kamu alımı fiyatının yüzde 25,93’ü (77 milyar lira) belediyeler tarafından gerçekleştirildi.
YÜZDE 11’İ İSTİSNA
Toplam 300 milyar 672 milyon lirayı bulan alımların 33 milyar liralık kısmı için Kamu İhale Kanunu’ndaki istisnalardan yararlanıldı.
Yapılan ihalelerin yüzde 11’lik kısmına denk gelen bu istisnaların meblağ bazında yüzde 72,41’ini mal alımlarına, yüzde 7,48’i imal işlerine, yüzde 19,92’si hizmet alımlarına ve yüzde 0,18’ini ise danışmanlık hizmet alımlarına harcandı.
21B İLE 62 MİLYAR
Kamu ihale kanunu kapsamında gerçekleştirilen toplam 254 milyar liralık ihalelerin yüzde 70,72’sinde açık ihale yöntemi, yüzde 27,44’ünde pazarlık adabı ve yüzde 1,84’ünde ise aşikâr istekliler ortasında ihale yolu uygulandı.
Bu kapsamda açık ihale yöntemi toplam 179.9 milyar liralık ihale yapılırken, pazarlık yolu gerçekleştirilen ihalelerin toplam meblağı 69.8 milyar lira oldu. Pazarlık yordamı 18 bin 356 ihale yapıldı.
Pazarlık yordamı ile yapılan ihalelerin toplam fiyatının yüzde 89,30’una denk gelen 62.3 milyar liralık kısmı 21b kapsamında gerçekleşti.
YASA DELİK DEŞİK OLDU
Kamu İhale Kanunu’nun sarsıntı, sel üzere harika haller için öngördüğü 21/b hususu son yıllarda bilhassa büyük kamu ihalelerinde kullanılıyor.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2001 krizinin akabinde, saydamlık, hesap verilebilirlik üzere milletlerarası standartlara ve AB müktesebatına uygun olması maksadıyla hazırlandı ve 2003 yılında yürürlüğe girdi.
Aslında çıkarıldığında, prensipler ve prensipler açısından ülküye yakın bir kanunken, 200’e yakın değişiklik yapılarak delik deşik hale getirildi.
İstisnalar neredeyse olağan hale geldi. Kanunda kamuoyunun davet metodu olarak bildiği, istisnai pazarlık metodunun uygulanabilmesi için kanunun 21’inci hususunun (b) bendinde belirtilen haller subjektif yorumla neredeyse tüm ihalelerde kurtuluş reçetesi olarak kullanılmaya başlandı.
21. unsur şöyle:
Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık yordamı ile ihale yapılabilir:
“b” Bendi:
“doğal afetler, salgın hastalıklar, can yahut mal kaybı tehlikesi üzere ani ve beklenmeyen yahut üretim tekniği açısından özellik arz eden yahut yapı yahut can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından acilen yapılması gerekliliği idarece belirlenen haller…”
SAYIŞTAY DA UYARIYOR
Sayıştay’ın kontrol raporlarında, 21/b hususunun yasaya alışılmamış biçimde kullanılması nedeniyle birtakım ihalelerin Danıştay ve yönetim mahkemeleri tarafından iptal edildiği vurgulanarak “Kamu İhale Kanunu’nun 21/b hususundaki koşulların ve ivedilikten kastın, yalnızca ihalenin çabuk sonuçlandırılması değil, ihale konusu işin ivedilikle bitirilmesi olarak anlaşılması gerektiği belirtilmiştir” değerlendirmesi yapılıyor.