“Selvi Boylum Al Yazmalım”, “Kibar Feyzo” ve “Salako” üzere Türk sinemasında beğenilen sinemaların direktörlüğünü yapan Atıf Yılmaz, vefatının 16. yılında anılıyor. Tam ismi Atıf Yılmaz Batıbeki olan direktör, üretimci ve senarist, 9 Aralık 1925’te Mersin’de dünyaya geldi, birinci ve orta tahsilini bu vilayette tamamladı.
“NEDEN REJİSÖR?”
Şimdi ortaokul yıllarında kendisine “resijör” lakabı takılan usta direktör, bunun sebebini “Mersin Ortaokulunun ikinci sınıfındayım. Kim hangi nedenle uygun gördü hatırlamıyorum artık. Bana ‘rejisör’ lakabı takıldı. Herhalde sınıfta bir Yılmaz daha vardı. Ondan ayırmak için olmalı fakat hala kendime sorarım. Neden rejisör?” kelamlarıyla anlatmıştı.
Üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamlayan Atıf Yılmaz, daha sonra Hoş Sanatlar Akademisi’nde ressam Nuri İyem’den fotoğraf dersleri aldı.
Yılmaz, 1947’de Tavanarası Ressamlar Topluluğu’na katıldı ve “Beş Sanat” isimli mecmuada tiyatro ve sinema üzerine yazılar yazdı.
SİNEMA MESLEĞİNE “ALLAH KERİM” SİNEMASIYLA BAŞLADI
Direktör Semih Evin’in “Allah Kerim” sinemasında asistanlık yaparak 1950’de sinemaya adım atan Atıf Yılmaz, 1951’de Hüseyin Peyda’nın çektiği “Mezarımı Taştan Oyun” sinemasının senaryosunu kaleme aldı. Yılmaz, tıpkı yıl birinci sineması “Kanlı Feryad” ile de direktörlüğe başladı.
Yılmaz, 1953’te Kerime Ender’in yapıtından “Hıçkırık” isimli sineması çekti. Sinemanın başarısı Yeşilçam’da “piyasa romanları” olarak tabir edilen yapıtların art geriye sinemaya uyarlanmasına sebep oldu.
Akabinde sırasıyla Oğuz Özdeş’ten “Aşk Izdıraptır”, Esat Mahmut Karakurt’tan “Kadın Severse”, “Dağları Bekleyen Kız”, “İlk ve Son” ve Ethem İzzet Benice’den “Beş Hasta Var” isimli sinemaları yöneten Yılmaz, 1959’da çektiği “Bu Vatanın Çocukları” sinemasıyla Gazeteciler Cemiyeti Türk Sinema Şenliği’nde “En Başarılı Rejisör” seçildi.
Orhan Günşıray’la birlikte 1960’ta Yerli Sinema şirketini kurarak yapımcılığa da başlayan usta direktör, 1960’ların ikinci yarısında Ayşe Şasa’nın senaryosunu yazdığı sinemalarla birlikte Türk sinemasının klasikleri olarak kabul edilen pek çok sinema yönetti.
“GÖRSEL SANATLAR HİÇBİR VAKİT BİTMEYECEĞİ İÇİN TAHMİNEN GÖSTERİM ALANLARI DEĞİŞECEK”
Bilhassa köy ve pastoral ömrü anlatan, sosyolojik, toplumsal mevzular içerikli sinemalarda muvaffakiyet sağlayan usta direktör, sinemalarının senaryolarını da kendisi yazdı.
Atıf Yılmaz, Türk sinemasının gelişimine ait değerlendirmelerde bulunduğu programda, Türk sinemasının bir arayış içinde olduğuna vurgu yaparak, şunları söylemişti:
“Benim vaktimde sinemacı olmak çok kolaydı. Zira sinemaya büyük bir talep vardı. Yılda 150-200 sinema çekiliyordu. Sinemaya çok bir talep olduğu için bu talep sinemaların üslubunu da belirliyordu. Artık talep de değişti, izleyicimiz de değişti, her şey değişti. Bugün sinemacı olmak ve bu mesleği yürütmek çok daha güç. Bugün bir arayış var, bu arayışın sonu ne olacak bilemiyorum. Görsel sanatlar hiçbir vakit bitmeyeceği için tahminen gösterim alanları değişecek ancak her vakit yaşayacak diye düşünüyorum.”
Tıpkı röportajda, sinemanın bir ülkeyi tanıtabilecek en değerli sanat kolu olduğuna dikkati çeken Yılmaz, “Türkiye’nin dış dünyada tanıtılması için en elverişli sanat kısmı sinemadır. Cumhuriyet kurulduğu vakit bir Batılılaşma hareketi başladı. Batı’nın burjuva sanatları baş tacı edilmek istendi. Operaya, baleye, tiyatroya, orkestralara devlet takviye verdi. Lakin sinema halk sanatı olduğu için pek ciddiye alınmadı. Onun gücü de fark edilmedi” değerlendirmesinde bulunmuştu.
SON SİNEMASI 2004’TE “EĞRETİ GELİN” OLDU
Atıf Yılmaz’ın 1972’de çektiği “Zulüm” sineması, 9. Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “En Yeterli Film”, “En Yeterli Yönetmen” ve “En Uygun İmaj Yönetmeni” mükafatlarına layık görüldü.
Türk sineması klasiklerinden “Selvi Boylum El Yazmalım”ın 1977’de direktör koltuğunda oturan Yılmaz, 1980’li yıllarda başrolünde bayan kahramanların öne çıktığı sinemalara imza attı. Yaptığı bu sinemalarla 1984-1986 ortasında Altın Portakal Sinema Şenliği’nde 3 yıl art geriye “En Düzgün Film” mükafatını kazandı.
Yerli Sinema kapandıktan sonra 1980’de Ömer Kavur ve Yavuz Özkan ile birlikte ADAF’ı kuran Yılmaz, bu şirket dağıldıktan sonra, kendi ismine Yeşilçam Filmcilik yapımevini açtı.
Bir sinema efsanesi olarak görülen Yılmaz, bir periyot Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Kısmı’nda de öğretim vazifelisi olarak çalıştı. Faal olduğu devir boyunca 110’dan fazla sinema yöneten Yılmaz’ın son sineması 2004’te “Eğreti Gelin” oldu.
Hacettepe Üniversitesi tarafından 1991’de “Sanatta Onursal Doktora” unvanı verilen Atıf Yılmaz, 1996’da 33. Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “Onur Ödülü”ne paha görüldü.
Mide kanseri nedeniyle 5 Mayıs 2006’da İstanbul’da hayatını yitiren usta direktörün cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.