DUYGU ERDOĞAN – Güneydoğu Anadolu, Ege Bölgesi ve Çukurova’da ‘beyaz altın’ pamuk için ekim mesaisi başladı. Dünyada son yılların en yüksek fiyatlarını gören pamukta yeni sezon için üreticinin ilgisi yüksek. Tarlalardaki hummalı çalışmalar bölgelere göre mayıs ayı ortasına kadar devam edecek. Genel olarak pamuk ekim alanlarının kuraklıktan etkilenmediği belirtilirken, bu yıl yeni bir üretim rekoruna işaret ediliyor. Buna göre Türkiye’de, şimdiye kadar en iyi sezonlarında 900 bin ton lifli pamuk üretimi yapılmıştı. Bu sezon ise üretimin 1 milyon ton olabileceği ifade ediliyor. Pamuk ekim alanının ise son 15 yıl içindeki en yüksek orana erişerek 550 bin hektara ulaşması öngörülüyor. Türkiye’nin yıllık 1 milyon 600 bin ton tüketiminin 1 milyon 800 bin tona çıktığı belirtilirken, bu aşamada ithalat oranının azaltılmasının önemine dikkat çekiliyor.
Türkiye’nin stratejik ürünlerinden olan pamuk, ülkenin ihracatta elinin en güçlü olduğu tekstil sanayi başta olmak üzere onlarca sektörde kullanılıyor. Ekim alanlarının 2020 yılında yüzde 40 gibi ‘dramatik’ bir oranda azalarak, son 30 yılın en düşük değeri olan 353 bin hektara düşmesi sanayicileri de harekete geçirmişti. Pamukta iklim sorunları başta olmak üzere üreticinin daha çok gelir elde etmesini sağlayacak öneriler gündeme getirilmişti. Bu sayede 2021 sezonunda önemli bir üretim artışı dikkat çekmişti.
İstikrarlı destekleme
Ulusal Pamuk Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Bertan Balçık, tahmini olarak geçen sezona göre ekim alanlarında en az yüzde 20 artış olacağını söyledi. 950 bin ton ile 1 milyon ton arasında lif pamuk üretimi beklediklerini anlatan Balçık, “Türkiye en iyi zamanlarında 900 bin ton seviyesinde üretim yapmıştı. Dünya piyasalarında da fiyatlar yüksek olunca pamuk ekimine talep de arttı. Diğer yandan sanayici yatırımları devam ediyor yani hammadde ihtiyaçları olacak. Üretici de bunu görüyor, biliyor” dedi.
Pamuk için kilogram başına verilen destekleme primi 1 lira 10 kuruş olarak uygulanıyor. Bu primin de artırılması gerektiğini anlatan Balçık, “Enflasyon kadar artış yapılmasını bekliyoruz. Uluslararası bir emtiadan bahsediyoruz. Bugün olduğu gibi yarın da dünyada fiyatların iyi seyretmesi mümkün olmayabilir. Desteklemelerin istikrarlı bir şekilde uygulanması lazım” ifadelerini kullandı.
‘Yeterlilik % 60 olabilir’
Türkiye’nin, 40’tan fazla sanayi kolunu harekete geçirdiği bilinen pamukta kendine yeterlilik oranı, tüketimin de artmasıyla düşüş gösterdi. Mevcut koşullarda yüzde 50 yeterlilik oranı varken, geri kalanı ithal ediliyor. Lif pamuk üretiminin yıllık 1 milyon tona çıkarılmasıyla yeterlilik oranı da yüzde 60 seviyesini görebilir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2018’de 976 bin ton lif pamuk üretimi yapılırken, bu oran 2019’da 814 bin, 2020’de 656 bin, 2021’de ise 832 bin oldu. Pamukta yeterlilik oranının yüzde 70 seviyesine çıkarılması ve bu seviyenin korunması hedefleniyor.
ABD etkeni belirleyici, fiyat artışı sürebilir
ABD, dünyanın en önemli üçüncü pamuk üreticisi. Ancak özellikle Teksas’taki kuraklık göz önüne alınırsa dünyadaki pamuk açığında Türkiye’nin kaynaklarıyla elini kuvvetlendirebileceği ifade ediliyor. Dünya pamuk kapanış stokları ve stok/kullanım oranının her ikisi de 3 yılın en düşük seviyesinde olduğu ve bunun da son on yılda görülmeyen dünya pamuk fiyat seviyelerini desteklediği tahmin ediliyor. Önemli fiyat seviyelerinden biri New York Ticaret Borsası’nda mart ayında görüldü. Fiyat, 1.3015 dolarla Haziran 2011’den bu yana en yüksek seviyeyi görmüştü.
ÜÇ BÖLGEDEKİ SON GELİŞMELER
1 Aydın genelinde pamuk üretim alanlarında artış beklediklerini belirten Aydın Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi Çondur, Manisa ve İzmir’den de benzer dönüşler aldıklarını dile getirdi. Bölgede su problemi de olmayacağını anlatan Çondur, “Barajlar dolu bu sayede sulama yeterli olacaktır. Ancak geleceği de düşünerek eskisi gibi pamukta 4-5 kat sulama yapılmayacak. 3 kat sulama imkanı verilecek. Geçen yıl da aynı şekilde uygulama yapılıp verim yüksek olmuştu. Pamuk yurt dışı fiyatlarında libresi 90 cent iken, Amerikan ortalaması 140 cent oldu. Bu ortamda kazançlı olacağı görüldü. Fiyatlar dışında baktığımızda, dünyadaki lojistik sıkıntısı devam ediyor. 2021 kontratlarından hala teslim edilemeyenler var. Böyle bir dönemde yerli üretimin değeri tekrar anlaşıldı. Bu ortamda gübre, akaryakıt, ilaç gibi girdilerde yüzde 300’ün üzerinde artışlar varken, çiftçiyi korumaya devam etmeli, üretimi artırmalıyız” diye konuştu.
2 Şanlıurfa tek başına Türkiye’de pamuk ekili alanların yüzde 42’sine sahip. Şanlıurfa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Eyyüpoğlu, pamuk ekili sulu alanlarda şehirde bir sorun gözlenmediğini, ekili alanın artacağını ifade etti. Eyyüpoğlu, şu değerlendirmeyi yaptı:
“2 milyon 500 bin dönüm alanda ekim olacak. Havalar güzel gidiyor, çiftçiler gübresini attı ekime başladı. Geçen yıl tonu 8 bin lira olan ürünün tonu 21 bin liraya çıktı. Dünyada da fiyat çok yüksek, çiftçi de artık kazanmak istiyor.”
3 Adana da pamuk üretiminin öne çıkan bölgelerinden. Mayısın ikinci haftasına kadar pamuk ekim mesaisi sürecek. Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, pamukta üreticinin artan ilgisine dikkat çekti. Bu açıdan ‘ekim nöbeti’ yani münavebe uygulamasına vurgu yapan Doğan, “Aynı tarlaya aynı tek yıllık bitkiyi 3 yıl üst üste ekenlere o tarladaki ürün için diğer yıl destek verilmiyor. Ancak Adana bölgesinde genelde narenciye ekildiği için tarla alanı azalıyor. Ekim nöbetinin 5 yıla çıkarılması değerlendirilebilir” dedi.