Mardin’de Eti Bakır A.Ş.’ye ait Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde Türkiye’ye ivme kazandıracak ve çevreye yarar sağlayacak bir proje yürütülüyor.
Eti Bakır A.Ş. Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri’nde Kastamonu’na bağlı Küre’deki bakır madeninden gelen pirit konsantresini bölgeye yapılmış en büyük özel sektör yatırımında ekonomiye kazandırıyor.
Dünyadaki kobalt üretiminin yüzde 2’si üretiliyor
Mardin Mazıdağı’ndaki tesiste gübre üretiminin yanı sıra, dünyadaki kobalt üretiminin yüzde 2’si gerçekleştiriyor.
Eti Bakır A.Ş., Küre’deki madenden çıkarılan bakırın yan ürünü pirit konsantresini işleyerek ekonomiye kazandırıyor.
Yılda 500 bin ton pirit konsantresinden, kobalt elde ediliyor
Eti Bakır’ın Mardin Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri, yılda 500 bin ton pirit konsantresinden, gübrenin yanı sıra teknoloji yoğun sektörlerde, özellikle de bataryalarda kullanılan kobaltı üretiyor.
Piritten kobaltı geri kazanan dünyadaki ilk ve tek tesis
Türkiye’de cevherden katot bakır üretebilen tek şirket olan Eti Bakır’ın tesisi 1,2 milyar dolarlık yatırımla kuruldu. Tesis, piritten kobaltı geri kazanan dünyadaki ilk ve tek tesis olma özelliğini taşıyor.
Tesiste ayrıca kauçuk, hayvan yemi ve kozmetik sektörü için önemli bir mineral olan çinko karbonat üretimi de yapılıyor. Tesis 1.500 kişiye doğrudan, 25 bin kişiye ise dolaylı yoldan istihdam sağlıyor.
“Yılda 2 bin 500 ton kobalt üretiyoruz”
Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri Genel Müdürü Emre Kayışoğlu, “Kastamonu Küre işletmesinde çıkarılan bakırın yan ürünü olan pirit konsantresinden kobaltı geri kazanan ve yılda 2 bin 500 ton kobalt üretilen tesisimiz, kobaltın dünyadaki üretiminin yüzde 2’sini tek başına karşılıyor.
Tesiste yan ürünler ekonomiye kazandırılıyor
Dev yatırımla üç yıl önce devreye giren tesisimiz, gübreden demir konsantresine ve kobalta kadar pek çok farklı ürün üreterek yarattığı ekonomik faydanın yanı sıra, yan ürünleri üretime kazandırdığı için sürdürülebilirliğe verdiği önemle de öne çıkıyor.” dedi.
Kobaltı 10’dan fazla ülkeye ihraç ediyor
Türkiye’nin farklı bölgelerindeki bakır madeni işletmelerinde üretilen bakır konsantresinin Samsun İzabe ve Elektroliz Tesisi’nde katot bakıra dönüştürüldüğünü anlatan Kayışoğlu, “Kastamonu’nun Küre ilçesinde çıkarılan bakır konsantresi alındıktan sonra kalan pirit konsantresini Mardin’deki tesislerimize getiriyoruz.
Pirit konsantresini kobalt, demir konsantresi, sülfürik asite dönüştürüyoruz
Ayrı bir üretim sürecine tabi tuttuğumuz pirit konsantresini kobalt, demir konsantresi, sülfürik asit gibi yan ürünlere dönüştürüyoruz. Karbon ayak izimizi azaltmak için sülfürik asidi gübre üretiminde kullanırken, kobaltı da geri kazanıp dünyaya ihraç ediyoruz.
Mardinde üretilen kobalt 10’dan fazla ülkele gidiyor
Teknoloji yoğun sektörlerde pil, batarya, katalizör yapımında ve seramik sektörüne özel boyaların üretiminde kullanılan bir malzeme olan kobaltı Mardin’de üretip, aralarında ABD, İngiltere, İspanya, Kore ve Çin gibi ülkelerin bulunduğu 10’dan fazla ülkeye ihraç ediyoruz. Önümüzdeki dönemde aynı pirit içinde bulunan farklı ürünleri de ekonomiye kazandırmak üzere çalışmalarımız sürüyor.” diye konuştu.
“Kükürt bizim projemizle beraber faydalanılabilir hale geldi”
Çıkarılan cevherin fazlası ile kendi elektriklerini de ürettiklerini kaydeden Kayışoğlu, “Kükürt zehirli bir gaz olduğundan ancak bir ürüne dönüştürülerek faydalanılabiliyor. Fosfat kayalarımızın en fazla ihtiyacı olan ürünlerden biri olan kükürt bizim projemizle beraber faydalanılabilir hale geldi.” ifadelerini kullandı.
Pirit kobalta dönüşmek yolculuğu için demiryolu uzatılacak
Eti Bakır, kobaltın geri kazanılması için Küre işletmesindeki üretimin yan ürünü olan piriti Küre’den Çankırı-Kurşunlu’ya karayoluyla taşıyor. Oradan demiryolu ile Diyarbakır’a, Diyarbakır’dan da yine karayoluyla tesislere getiriyor. Eti Bakır, demiryolunu Mazıdağı’na kadar uzatarak piriti 1.200 kilometrelik demiryoluyla Çankırı’dan tesise taşıyacak ve karbon ayak izini daha da azaltacak.
Tesisin üretim kapasitesi
Tesiste, yılda yılda 250 bin ton konsantre fosfat, 650 bin ton sülfürik asit üretilip fosforik asit üretim tesisi için ham madde oluşturuyor ve 150 bin ton fosforik asit üretiliyor. Üretilen 150 bin ton fosforik asit, üretilen 75 bin ton sıvı amonyak gübre üretim tesisinin ham maddesini oluşturuyor ve 108 bin 336 ton DAP (18-46-0) gübresi üretiliyor. Sülfürik asit tesisinin çıktısı olan kalsin Metal Geri Kazanım Tesisinin ham maddesi olarak kullanılarak 2 bin ton katot bakır, 2 bin 530 ton çinko karbonat ve 6 bin 740 ton kobalt karbonat üretiliyor.
Her yıl 620 milyon dolar ülkede kalıyor
Ürettiği ürünlerle ithalatın önüne geçen firma, yaptığı ihracatla ekonomiye de milyonlarca dolar kazandırıyor. Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisi yılda 350 milyon dolarlık gübre, 270 milyon dolarlık metal ithalatının da önüne geçerek bölgesel ve ulusal ekonomiye katkı sağlıyor.
Kobaltın kullanıldığı alanlar
- Pil ve bataryalar
- Katalizör yapımı
- Seramik sektörüne özel boyaların üretimi
- Cam ve metal birleştirmelerinde, jet motoru gaz türbinleri
- Paslanmaz çelik üretimiMıknatıslar ve veri saklama cihazları
- Jet Motoru gaz türbinlerinde kullanılan süper alaşımlar
- Elektrolizle kaplama işlemi
- Elektronik eşyalarda kullanılan yüksek kapasiteli lityum piller
- Boya sektöründe renk verici pigmentlerPetrol, seramik ve cam sanayi