Milyarlarca insanı bir araya getiren internet, her kafadan farklı bir ses çıkması ve kişinin istediğini dilediği gibi söylemesi sebebiyle ‘ifade özgürlüğünün’ yanında br tür bilgi çöplüğüne de dönüşmüş durumda. Her ne kadar internet gerektiğinde önemli bilgilerin geniş kitlelere ulaşması adına işleri çok kolaylaştırsa da bu, aynı durumun yanlış ve gerçekliği olmayan, yalan bilgiler için de geçerli olduğu anlamına geliyor.
Yanlış bilgilerin ve haberlerin yayılmasında en büyük rolü de sosyal medya platformları ve haber siteleri oynuyor. Haber siteleri, hatta bazen haber kanalları da haberin kaynağının teyit edilmesi adına gereken yeterli özeni göstermiyor. Daha da kötüsü, çoğu haber platformu bir başka yerde gördüğü haber metnini, üzerinde hiç değişiklik yapmadan direkt kopyalamayı tercih ediyor. İşte bu duruma dikkat çekmek isteyen Slot Medya tarafından dün yayımlanan deneysel bir video da, Türkiye’de medya sektörünün geldiği trajikomik durumu oldukça eğlenceli ancak gerçekçi bir şekilde gözler önüne seriyor.
Gerçek olmayan bilgilerle sahte haber kurguladılar
Türkiye’de yayımlanan haberlerdeki bilgilerin, söz konusu bilgiler ne kadar absürt olsa da, yeterince sorgulanmadığını göstermek isteyen Slot Medya, dün YouTube’da ‘Memleket Medyası: Ruhuna El-Fatiha’ isimli bir video yayımladı. Bu durumun gerçekliğini kanıtlamak amacıyla Slot Medya ekibi, son derece saçma bilgilerle bir haber metni kurgulayarak yayımlanması için bu metni çeşitli haber platformlarına gönderdi.
Bahsi geçen kurgusal haber metninde Slot Medya’ya 1980 yılında hayatını kaybeden efsane yönetmen Alfred Hitchcock tarafından Sundance Film Festivali’nde ‘Mockumentary’ dalında ödül takdim edildiği ifade edilirken; ünlü futbol takımı Liverpool’un Teknik Direktörü Jürgen Klopp’un ise ABD’li bir aktör ve enstitünün kurucusu olduğu yazıyordu.
“O kadar da olmaz herhalde ya” diye düşünebilirsiniz ancak evet, o kadar da oldu. Pek çok büyük medya kuruluşunun internet siteleri, bu haberi gerçek sanarak yayımladı! Tabii deney bu kadarla da kalmadı: Kurgunun bir parçası olarak sosyal medya hesabında ödül için bir teşekkür mesajı paylaşan Slot Medya yönetmeni Ümit Oktay Aymelek’e, çevresinden pek çok tebrik mesajı geldi. Hatta ekip deneyi bir üst seviyeye taşıyarak kurmaca ödül için bir kutlama partisi bile düzenledi.
Gerçekliği olmayan haberlerin yayımlanmasının ne kadar kolay olduğu ortaya çıktı
Dün yayımlanan video sonrasında ise işin aslı ortaya çıktı. Deney sürecini adım adım kayda alan ekip, olayın arka planını ve neden böyle bir şeye giriştiklerini açıklayarak Türk medyasının geldiği noktayı açık bir şekilde gözler önüne serdi. Konuya dair sosyal medya hesabından açıklama yapan Aymelek şu şekilde kaydetti:
“Türkiye’de haberciliğin geldiği içler acısı durumu belgelemek adına deneysel bir maceraya atıldık ve sahte bir haberle Sundance Film Festivali’nde ödül aldığımızı duyurduk. Yaptığımız haberi tamamen tutarsızlıklarla dolu bir metinden oluşturduk. Ne festival tarihi, ne organizatörler ne de ödül verenler gerçekti. Özetle sahte bir haber hazırlamamıza rağmen haberimizi ülkemizde yüzbinlerce takipçisi olan haber kuruluşlarında kolayca yayınlatabileceğimize şahit olduk.”
Slot Medya gerçekten de Sundance Film Festivali’nde bir ödüle layık görülmemiş ve Hitchcock’un elinden ödül almamış olabilir; ancak ortaya koydukları bu işin gerçekten de ödüle yakışır bir iş olduğunu düşünüyoruz. Sanırım internette bir bilginin ne kadar hızlı yayılabildiği ve bu bilgilerin her zaman doğru olmadığı; bir şeylere körü körüne inanmadan önce sorgulamamız gerektiği daha iyi bir şekilde anlatılamazdı.