Daha çok mide rahatsızlıklarıyla kendisini gösteren Salmonella bakterisi, günler içerisinde hem Türkiye’de hem de Avrupa’da bir numaralı gündem maddesi haline geldi. Covid-19 pandemisinin etkisini sürdürürken gıda tabanlı bu bakteri türü de konuşulmaya başlandı. İtalyan menşeili Kinder ürünlerinde tespit edilen Salmonella bakterisi, Avrupa ülkelerinde tedirginliğe yol açarken; Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan da konuya ilişkin bir açıklama metni yayınlandı. Bakanlık, bahsi geçen ürünlerin denetim altına alınacağını ve son iki partinin piyasalardan toplanacağını belirtti. Ülkemizde ve dünyada benzer gelişmeler yaşanırken, vatandaş da yeni bakteri türüne karşı korunabilmek için araştırmalara başladı. Peki, Salmonella bakterisi nedir ve nasıl bulaşır? Ayrıca, “Bu bakteri Türkiye’de var mı ve belirtileri neler?” gibi sorular sıklıkla aranıyor. İşte, Salmonella bakterisi hakkında merak edilen sorular ve cevapları…
Salmonella, Bakteri Mi, Virüs Mü?
Salmonella bakterisi, kamuoyunda daha çok “virüs” şeklinde tanımlanıyor. Virüsle tek ortak noktası, vücutta hastalıklara yol açmasıdır. Bu benzerlik dışında, virüsle taban tabana zıt bir tanıma sahiptir. Virüs gibi bir hücrede yaşamak yerine, bakteri olmasından ötürü kendi enerjisini üretir ve kendi kendine çoğalabilir.
Salmonella Bakterisi Nedir?
Salmonella bakterisi, insan vücudunda tifo; paratifo ve çeşitli büyüklükte gıda zehirlenmesine yol açabilen bir bakteri türüdür. Bakterinin adı, Amerikalı patolog Daniel Elmer Salmon’dan gelmektedir. Lakin bu türü keşfeden asıl kişi, Salmon değil de onun ortağı Theobald Smith’dir. Smith, Salmonella bakterisi keşfinden ziyade anafilaksi adlı alerjik reaksiyon üzerindeki çalışmalarıyla hatırlanıyor.
Enterobacteriaceae familyasında yer alan Salmonella, aynı zamanda gram-negatif türündendir. Gram-pozitif bakteriler gibi alkolle yıkandıktan sonra mavi renkte kalmak yerine, bu rengi kısa sürede kaybedebilirler. Mikroskobik ortamda uzun ve tel şeklinde oldukları görüntülenmiştir. Bu türün binlerce alt türünün olduğu düşünülmekle beraber şimdiye dek en az 2000 tanesine laboratuvar ortamında rastlanılmıştır. Ve bu türlerin tamamı insandan alınan testler sonucuyla keşfedilmiştir.
Nasıl Bulaşır?
Salmonella bakterisi bazı yıllar tek vakalar halinde, bazı yıllarda da salgın halinde seyredebilir. Asıl olarak gıda ve dışarıdan alınan her türlü takviye ile insana bulaşabilmektedir. Buradaki asıl belirleyici etken ise, insanın tükettiği gıdanın hijyenik ve temizliğinden ileri gelmektedir. Gıdanın dışında içilen suda da bulunabilir. Salmonella bakterisinin insana bulaşma potansiyelinin olduğu maddeler şu şekilde:
-
Kaynağı ve güvenilirliği bilinmeyen suların içilmesi
-
İnsan ve hayvan atıklarının yanlış bir şekilde yok edilmeye çalışılması ve bu işlemin su kaynağına karışması.
-
İçme suyunun yeteri kadar klorlanmadan tüketilmesi.
-
İyice pişirilmemiş et ve süt ürünleri
-
Temizlenmeden tüketilen sebze, meyve ve benzeri yiyecekler
-
Kümes hayvanları ile temas (Sadece hastalık tanısı konulmuş kümes hayvanları)
-
Sürüngen türleri ile temasa geçmek
Tüm bu maddelerin özünde, temizlik öne çıkıyor. İnsanın gün içerisinde tüketeceği suyu ve gıdayı iyice temizlemeden tüketmemesi bizzat uzmanlar tarafından tavsiye edilmektedir.
İnsandan İnsana Bulaşır Mı?
Salmonella bakterisi yaygın olarak gıda ve içecek türleriyle veya hayvanlarla temas edilmesi halinde insana bulaştığı söylenir. Nitekim bu bilgi yanlış da sayılmaz. Fakat bunun dışında, insandan insana bulaştığı gerçeği de yadsınamaz. Tıpkı, Covid-19 viralinde olduğu gibi Salmonella virali de benzer şekilde ilerlemektedir.
Belirtileri ve Tanı Süreci
Bakteri, 12 saat ile 72 saat aralığında vücutta etkisini hissettirir. En yaygın bilinen belirtileri arasında ateş, ishal; kusma ve mide bulantısı yer almaktadır. Ve bu hal, 4 ile 7 gün boyunca etkili olmaktadır. Devam eden günlerde de kendiliğinden iyileşir. Genellikle hafif geçen bu hastalık, bağışıklık sistemi düşük olan bireylerde oldukça ağır seyreder. Hastalığın tanısı ise, hastadan alınan testler sonucunda konulur. Kesin tanı için dışkı, idrar ve kan örneği alınır.
Tedavisi Var Mı?
Günümüz dünyasında hekimler, Salmonella bakterisine ilaçlı tedavi yöntemiyle karşı koyuyor. Genellikle antibiyotik türünden ilaçlar verilirken, destek vari tedavilere de başvuruluyor. Bunun dışında, hastanın yeme ve içme alışkanlığına dair tavsiyelerde de bulunuluyor. Tüm bunlara rağmen hastalığı belirlenen süre içerisinde atlatamayan bireyler, ağır geçirdikleri takdirde hastaneden yatış almaktadır.
Salmonella Bakterisi Öldürücü Mü?
Salmonella bakterisi, diğer tüm hastalık türleri gibi hastalar için ölüm tehlikesi barındırmaktadır. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl 26 binin üzerinde vaka tespiti yapılırken, 400’den fazla insanın hastalık kaynaklı hayatını kaybettiği düşünülüyor. Tam olarak yok edilemeyen, içme suyu ve gıdalarda yaşayabilen ve hatta üreyebilen bu bakteri, daha çok yaşlılar ile küçük çocuklar üzerinde etkili oluyor.
Türkiye’de Var Mı?
Kinder Surprise yumurtalarında keşfedildikten sonra Avrupa’da ve ülkemizde tedirginliğe yol açan Salmonella bakterisi, Türkiye’de de var. Ülkemiz dışında, yaşam alanı bulabileceği; neredeyse dünyanın bütün ülkelerinde mevcudiyetini sürdürüyor. İçme suyu, kümes hayvanları, büyükbaş ve küçükbaş hayvan, her türlü atık ve her türlü gıdada yaşayabilir. Lakin Türkiye’de bakteri kaynaklı ölüm olup olmadığına dair net bir bilgi bulunmuyor.
Risk Grubu
-
65 yaş üstü
-
7 yaşın altındaki çocuklar
-
Bağışıklık sistemi güçsüz olanlar
-
Hamileler
-
Kronik hastalığı bulunan kimseler
-
Emziren kişiler
Aşı Var Mı?
Salmonella bakterisine karşı aşı bulunmaktadır. Lakin uzmanlar, bu aşının kesin koruyucu olduğuna dair beyanat vermiyor.
Salmonella Bakterisinden Nasıl Korunabiliriz?
Uzmanlar, zaman zaman viral hale gelebilen Salmonella bakterisine karşı insanları temiz gıda tüketimi konusunda uyarıyor. Sadece gıda tüketiminde değil, içme suyunda da hassasiyetle davranılması öneriliyor. Peki, ne yapılmalı? İşte, maddeler halinde Salmonella bakterisinden korunma yöntemleri…
-
Yeteri kadar klorlanmamış su tüketimi yapmamak
-
Gerekirse 10 dakika kaynattıktan sonra sıvı gıda tüketimi yapmak
-
Yemek öncesi ve sonrasında mutlaka el yıkamak
-
Tuvalete girerken ve çıkarken el yıkamak
-
Herhangi bir hayvan türüyle temas kurduktan sonra el temizliği
-
Çiğ ya da az pişmiş et tüketmemek.
-
Kabuklu deniz ürünlerini tüketmemek.
-
Buzdolabında muhafaza edilen kırmızı et ve beyaz etleri farklı bölmelere yerleştirmek.