CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya başkanlığındaki CHP heyeti, 82. kuruluş yıl dönümünde Türkiye’nin 21 farklı şehrindeki köy enstitüsünü ziyaret ederek incelemelerde bulunmak amacıyla başlatılan programın ilkini gerçekleştirdi. Yıldırım Kaya’nın yanı sıra Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel ve Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in bulunduğu heyet, Türkiye’nin ilk Köy Enstitüsü olan Eskişehir Mahmudiye Çifteler Köy Enstitüsü’nü ziyaret etti. Heyete, Mahmudiye Belediye Başkanı İshak Göndoğan ve CHP İl Örgütü yöneticileri de eşlik etti.
Enstitüde incelemelerde bulunan milletvekilleri, binaların terk edildiğine dikkat çekti. Milletvekillerine eşlik eden vatandaşlar da enstitünün hamamının, misafirhanesinin ve çamaşırhanesinin bulunduğunu, ancak harabe halde olduğunu ifade ettiler.
Mahmudiye Belediye Başkanı İshak Gündoğan, “Köy Enstitüleri meşaleydi şimdi söndürdüler bunların eksikliğini biz hissediyoruz. CHP iktidarında Köy Enstitülerine hak ettiği değeri vereceğiz” dedi.
CHP Eskişehir İl Başkanı Recep Taşel, “İlk 21 tane olan Köy Enstitüsünün ziyaret programını Eskişehir’den başlatıyoruz” ifadelerini kullandı.
“CUMHURİYETİN İLK ÇOBAN ATEŞİNİN YAKILDIĞI YERDEYİZ”
CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel, “17 yaş grubunda 549 bin öğrencimiz ne okulda ne işte. Kayıp bir nesilden bahsediyoruz. Bunun sebepleri taşımalı eğitim, ekonomik koşullar nedeniyle çocuklarımızın okulları terk etmesi, biz o yüzden buradayız. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ilk çoban ateşinin yakıldığı yerdeyiz” diye konuştu.
Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de “Köy Enstitüleri hayat geçmese bile Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci yüzyıl dediğimiz sürecine bu ruh ışık verecek, aydınlatacak. Atatürk’ün çağdaş laik, akıl yolundaki yolculuğumuzda Köy Enstitülerine her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var” dedi.
“ÇİFTELER KÖY ENSTİTÜSÜ İLK TOHUMDUR”
CHP Ankara Milletvekili Yıldırım Kaya ise şunları söyledi:
“Ziyaret ettiğimiz Çifteler Köy Enstitüsü köy öğretmeni yetiştirmek için 1937 yılında çıkartılan 3238 sayılı Köy Öğretmenleri Kanunu kapsamında ‘eğitmen kursu’ olarak açılmış, daha sonra köy enstitüsü olarak eğitime devam etmiştir. İlk öğrencilerini ise Ankara ve Tunceli’den almıştır. 1947 yılına kadar 8675 eğitmen yetiştirilmiştir.
Çifteler Köy Enstitüsü ilk kurulan Köy Enstitüsüdür, yani ilk tohumdur. Birçok köy enstitüsünün binaları yok edilmişken bu binalar ayakta duruyor. O dönem, köy enstitülerinin kuruluşuna karşı çıkan anlayış ‘Ölü doğan bir projedir, Köylüyü köyde tutma çabasıdır’ diyerek amansız bir mücadele başlatmış; sonunda da 1954 yılında köy enstitülerini kapatmıştır.
“BUGÜN DE 20 BİN KÖY OKULUNU KAPATMIŞTIR”
O gün Köy Enstitülerini kapatan anlayış, bugün de 20 bin köy okulunu kapatmıştır. Okulu kapatılan, öğretmeni olmayan köyler boşalmış; tarım, hayvancılık bitme noktasına gelmiştir. Köylerimiz bugün boş, ıssız, insansızdır; çocuk seslerinden mahrum kalmıştır. Domatesi, biberi, patlıcanı taneyle aldığımız, ekmeğe 10 lira ödediğimiz bugün dönüp geriye baktığımızda “Eğitim içinde üretim, üretim içinde eğitim…” anlayışını hayata geçiren, modern tarımı köylünün ayağına getiren köy enstitülerinin kapatılmasının ne büyük kayıp olduğunu daha net görüyoruz. 21 köy enstitüsü binası ve arazileri Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarafından koruma altındadır. Ancak birçoğu harabeye dönüştürülmüş durumdadır. Bundan dolayı, 21 köy enstitüsünü yaşatmak; mirasını çağın koşullarına uygun olarak geliştirip, geleceğe taşımak için çıktık yollara.”
Çifteler Köy Enstitüsü’nün öğretmen okuluna dönüştürüldükten sonra müdürlüğünü yapan Faik Dikmen, enstitülerden kendilerine kalan geleneği öğretmen okulunda devam ettirdiklerini anlattı. Öğretmen okulunda okuyan başka bir vatandaş ise, “Bu enstitüye ait 2 bin dönüm arazi var. Orada da tarım yapıyorlar. Oradan ürettiklerini hem kendileri tüketiyorlar. Hem de Van Erciş Köy Enstitüsü’ne buradan buğday götürüyorlar” dedi.
PROGRAM HASANOĞLAN KÖY ENSTİTÜSÜ İLE SONA ERECEK
CHP heyeti, 21 köy enstitüsünü ziyaret programını 18 Haziran’da Ankara Hasanoğlan Köy Enstitüsü’yle tamamlayacak. Hasanoğlan Köy Enstitüsü Amfisi’nde, “Dünden Bugüne Köy Enstitüleri ve Laik Eğitim Mücadelemiz” başlıklı bir çalıştay düzenlenecek. Yapılan çalışmalar daha sonra raporlaştırılarak kamuoyuna açıklanacak.